Skip to Main Content
 

Beroepskwalificatie

Behoudsmedewerker erfgoed

 
BK-0431-2
 Dit is de actuele versie van de beroepskwalificatie.

Globaal

Titel

Behoudsmedewerker erfgoed

Definitie

De behoudsmedewerker erfgoed volgt de toestand van kunst- en erfgoedobjecten op, controleert en neemt acties na overleg met de verantwoordelijke expert teneinde de objectveilige bewaring en goede instandhouding van de collecties, de (archief)bestanden of het interieur van een monument te bewaken.

Niveau (VKS en EQF)

4

Jaar van erkenning

versie 2, 2020

Competenties

Opsomming competenties

  • Competentie 1:
    Ontwikkelt de eigen deskundigheid
    • Blijft op de hoogte van relevante nieuwe inzichten en methodes
    • Onderhoudt een netwerk met collega-erfgoedwerkers binnen en buiten de organisatie
  • met inbegrip van kennis:
    • Basiskennis van de erfgoedsector
    • Kennis van relevante (nieuwe) inzichten en methodes voor het omgaan met erfgoedobjecten en (archief)bestanden
  • Competentie 2:
    Gaat op een methodische en deontologische manier om met erfgoed
    • Past de specifieke deontologische codes toe
    • Past de methodologie en procedures voor collectiemanagement toe
    • Past de Belgische en Europese normen toe met betrekking tot conservatie-restauratie van cultureel erfgoed
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van deontologische codes (ICOM, ECCO, IFLA, ICA,...)
    • Kennis van methodologie en procedures voor collectiemanagement (zoals bv. de Spectrum-standaard)
    • Kennis van Belgische en Europese normen (zoals EN16095, EN16096 en EN16141)
* ICOM (International Council of Museums), ECCO (European Confederation of Conservator-Restorers Organisations), IFLA (International Federation of Library Associations), ICA (International Council on Archives)
  • Competentie 3:
    Volgt de toestand van bewaring van de objecten op onder toezicht van de verantwoordelijke expert, zowel in depot als in tentoonstelling
    • Monitort de bewaaromstandigheden van de directe en indirecte omgeving (klimaat, licht en verontreiniging)
    • Detecteert en signaleert mogelijke schadefactoren (de tien risicofactoren: water, verkeerde temperatuur, brand, verkeerde relatieve luchtvochtigheid, diefstal en vandalisme, verontreiniging, licht, ongedierte en schimmel, verlies van informatie, fysieke krachten)
    • Volgt de richtlijnen van experten op i.v.m. de optimale bewaaromstandigheden om de toestand van de objecten maximaal te stabiliseren
    • Stelt de algemene toestand/conditie van de objecten of materialen vast
    • Achterhaalt conditie-evoluties aan de hand van beschikbare documentatie
    • Stelt mogelijke acties voor aan de verantwoordelijke expert in functie van de objectnoden en binnen de geldende procedures
    • Onderhoudt het depot en de collectie (ontstoffen, IPM-controles uitvoeren,...)
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van de bediening van technische apparatuur (bv. bevochtigers en ontvochtigers, meetapparatuur,...)
    • Kennis van de materiaal-technische en constructieaspecten van objecten
    • Kennis van preventieve conservatie
    • Kennis van IPM (Integrated Pest Management)-controles
    • Kennis van de procedures beschreven in het collectiebeleidsplan van de beheerder
    • Grondige kennis van de meest voorkomende schadefactoren en schadebeelden die erfgoed kunnen bedreigen
  • Competentie 4:
    Volgt de bewaring en de interne verplaatsing van objecten op en draagt bij tot de veilige en deskundige handling onder toezicht van de verantwoordelijke expert
    • Verpakt de objecten veilig in samenspraak met de verantwoordelijke expert
    • Gebruikt geschikte hulpmiddelen bij verplaatsing
    • Houdt standplaatsregistraties bij van elk object
    • Controleert de algemene conditie van het object voor, tijdens en na het transport
    • Assisteert bij de installatie van de objecten die tentoongesteld worden
    • Maakt eenvoudige ondersteuningsvormen op maat voor objecten (passe-partouts, boekensteunen,…)
  • met inbegrip van kennis:
    • Basiskennis van collectieregistratiesysteem
    • Kennis van de bediening van technische apparatuur (bv. bevochtigers en ontvochtigers, meetapparatuur,...)
    • Kennis van de materiaal-technische en constructieaspecten van objecten
    • Kennis van art-handlingstechnieken om kunst- en erfgoedobjecten te verplaatsen
    • Kennis van hef- en tiltechnieken
    • Grondige kennis van verpakkingsmaterialen en –methodes volgens de specifieke (conservatie)noden van ieder object
    • Grondige kennis van de meest voorkomende schadefactoren en schadebeelden die erfgoed kunnen bedreigen
  • Competentie 5:
    Zorgt voor het externe vervoer van objecten en objectveilige en deskundige handling, in samenspraak met de verantwoordelijke expert
    • Verpakt de objecten veilig in samenspraak met de verantwoordelijke expert
    • Controleert de algemene conditie van het object voor, tijdens en na het transport
    • Gebruikt geschikte hulpmiddelen bij verplaatsing
    • Houdt standplaatsregistraties bij van elk object
    • Begeleidt eventueel het transport
    • Past hef- en tiltechnieken toe
  • met inbegrip van kennis:
    • Basiskennis van collectieregistratiesysteem
    • Kennis van de bediening van technische apparatuur (bv. bevochtigers en ontvochtigers, meetapparatuur,...)
    • Kennis van de materiaal-technische en constructieaspecten van objecten
    • Kennis van art-handlingstechnieken om kunst- en erfgoedobjecten te verplaatsen
    • Kennis van hef- en tiltechnieken
    • Grondige kennis van verpakkingsmaterialen en –methodes volgens de specifieke (conservatie)noden van ieder object
    • Grondige kennis van de meest voorkomende schadefactoren en schadebeelden die erfgoed kunnen bedreigen
  • Competentie 6:
    Zorgt voor de veilige en deskundige opvolging van inkomende en uitgaande objecten (nieuwe aanwinsten, bruikleenverkeer,…), in samenspraak met de verantwoordelijke expert
    • Plaatst de objecten in quarantaine
    • Monitort de evolutie van de objecten
    • Signaleert en rapporteert aan de verantwoordelijke schadevaststelling en/ of contaminatiegevaar
    • Overlegt met de verantwoordelijke over de nodige acties
    • Voert deze acties eventueel zelf uit (invriezen, oppervlakkig reinigen, schonen van archiefstukken, ontsmetten, uitvoeren van anoxiebehandeling,...)
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van de bediening van technische apparatuur (bv. bevochtigers en ontvochtigers, meetapparatuur,...)
    • Kennis van de materiaal-technische en constructieaspecten van objecten
    • Kennis van art-handlingstechnieken om kunst- en erfgoedobjecten te verplaatsen
    • Kennis van relevante inzichten en methodes voor omgaan met objecten
    • Grondige kennis van de meest voorkomende schadefactoren en schadebeelden die erfgoed kunnen bedreigen
  • Competentie 7:
    Brengt de juiste labels en identificatiegegevens aan op objecten, depotmeubilair en verpakkingen
    • Past de richtlijnen toe rond de meest geschikte methode en plaats per object/materiaalsoort met oog voor diens kwetsbaarheid
    • Brengt duidelijk leesbare labeling aan
  • met inbegrip van kennis:
    • Basiskennis van collectieregistratiesysteem
    • Kennis van de materiaal-technische en constructieaspecten van objecten
    • Kennis van fysieke labeling aan objecten en aan depotmeubilair
  • Competentie 8:
    Staat in voor de veiligheid van de objecten en de werkomstandigheden, na instructies van de verantwoordelijke expert
    • Waakt over de veiligheid van de objecten
    • Neemt de nodige maatregelen voor de persoonlijke en collectieve veiligheid volgens de voorschriften (ergonomie, toxische producten en materialen, schimmels, materialen en uitrusting,…)
    • Houdt het preventie- en calamiteitenplan actueel in samenspraak met de verantwoordelijke expert
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van preventieve conservatie
    • Kennis van wettelijke richtlijnen van veiligheid
    • Kennis van het preventie- en calamiteitenplan van de instelling
    • Kennis van PBM en CBM
    • Grondige kennis van de meest voorkomende schadefactoren en schadebeelden die erfgoed kunnen bedreigen
  • Competentie 9:
    Volgt de (administratieve) procedures binnen de instelling
    • Voert de gegevens nauwkeurig in een databank in volgens de procedures
    • Volgt de procedures voor het digitaliseren nauwgezet op
    • Vraagt gegevens en prijzen op van verbruiksmateriaal en apparatuur
    • Beheert de eigen documentatie
  • met inbegrip van kennis:
    • Basiskennis van collectieregistratiesysteem
    • Basiskennis van digitalisering
    • Kennis van kantoorsoftware

Beschrijving competenties a.d.h.v. de descriptorelementen

Kennis

  • Basiskennis van collectieregistratiesysteem
  • Basiskennis van de erfgoedsector
  • Basiskennis van digitalisering
  • Kennis van art-handlingstechnieken om kunst- en erfgoedobjecten te verplaatsen
  • Kennis van Belgische en Europese normen (zoals EN16095, EN16096 en EN16141)
  • Kennis van de bediening van technische apparatuur (bv. bevochtigers en ontvochtigers, meetapparatuur,...)
  • Kennis van de materiaal-technische en constructieaspecten van objecten
  • Kennis van de procedures beschreven in het collectiebeleidsplan van de beheerder
  • Kennis van deontologische codes (ICOM, ECCO, IFLA, ICA,...)
  • Kennis van fysieke labeling aan objecten en aan depotmeubilair
  • Kennis van hef- en tiltechnieken
  • Kennis van het preventie- en calamiteitenplan van de instelling
  • Kennis van IPM (Integrated Pest Management)-controles
  • Kennis van kantoorsoftware
  • Kennis van methodologie en procedures voor collectiemanagement (zoals bv. de Spectrum-standaard)
  • Kennis van PBM en CBM
  • Kennis van preventieve conservatie
  • Kennis van relevante inzichten en methodes voor omgaan met objecten
  • Kennis van relevante (nieuwe) inzichten en methodes voor het omgaan met erfgoedobjecten en (archief)bestanden
  • Kennis van wettelijke richtlijnen van veiligheid
  • Grondige kennis van de meest voorkomende schadefactoren en schadebeelden die erfgoed kunnen bedreigen
  • Grondige kennis van verpakkingsmaterialen en –methodes volgens de specifieke (conservatie)noden van ieder object

Cognitieve vaardigheden

  • Achterhaalt conditie-evoluties aan de hand van beschikbare documentatie
  • Beheert de eigen documentatie
  • Blijft op de hoogte van relevante nieuwe inzichten en methodes
  • Controleert de algemene conditie van het object voor, tijdens en na het transport
  • Detecteert en signaleert mogelijke schadefactoren (de tien risicofactoren: water, verkeerde temperatuur, brand, verkeerde relatieve luchtvochtigheid, diefstal en vandalisme, verontreiniging, licht, ongedierte en schimmel, verlies van informatie, fysieke krachten)
  • Houdt het preventie- en calamiteitenplan actueel in samenspraak met de verantwoordelijke expert
  • Houdt standplaatsregistraties bij van elk object
  • Monitort de bewaaromstandigheden van de directe en indirecte omgeving (klimaat, licht en verontreiniging)
  • Monitort de evolutie van de objecten
  • Onderhoudt een netwerk met collega-erfgoedwerkers binnen en buiten de organisatie
  • Overlegt met de verantwoordelijke over de nodige acties
  • Past de Belgische en Europese normen toe met betrekking tot conservatie-restauratie van cultureel erfgoed
  • Past de methodologie en procedures voor collectiemanagement toe
  • Past de richtlijnen toe rond de meest geschikte methode en plaats per object/materiaalsoort met oog voor diens kwetsbaarheid
  • Past de specifieke deontologische codes toe
  • Stelt de algemene toestand/conditie van de objecten of materialen vast
  • Voert de gegevens nauwkeurig in een databank in volgens de procedures
  • Volgt de procedures voor het digitaliseren nauwgezet op
  • Volgt de richtlijnen van experten op i.v.m. de optimale bewaaromstandigheden om de toestand van de objecten maximaal te stabiliseren
  • Vraagt gegevens en prijzen op van verbruiksmateriaal en apparatuur
  • Waakt over de veiligheid van de objecten

Probleemoplossende vaardigheden

  • Neemt de nodige maatregelen voor de persoonlijke en collectieve veiligheid volgens de voorschriften (ergonomie, toxische producten en materialen, schimmels, materialen en uitrusting,…)
  • Signaleert en rapporteert aan de verantwoordelijke schadevaststelling en/ of contaminatiegevaar
  • Stelt mogelijke acties voor aan de verantwoordelijke expert in functie van de objectnoden en binnen de geldende procedures

Motorische vaardigheden

  • Assisteert bij de installatie van de objecten die tentoongesteld worden
  • Begeleidt eventueel het transport
  • Brengt duidelijk leesbare labeling aan
  • Gebruikt geschikte hulpmiddelen bij verplaatsing
  • Maakt eenvoudige ondersteuningsvormen op maat voor objecten (passe-partouts, boekensteunen,…)
  • Onderhoudt het depot en de collectie (ontstoffen, IPM-controles uitvoeren,...)
  • Past hef- en tiltechnieken toe
  • Plaatst de objecten in quarantaine
  • Verpakt de objecten veilig in samenspraak met de verantwoordelijke expert
  • Voert deze acties eventueel zelf uit (invriezen, oppervlakkig reinigen, schonen van archiefstukken, ontsmetten, uitvoeren van anoxiebehandeling,...)

Omgevingscontext

  • De beroepsbeoefenaar voert uiteenlopende opdrachten uit met diverse materialen
  • Het beroep gebeurt in samenwerking met uiteenlopende (groepen) personen die betrokken zijn bij beheer en behandeling (collectiebeheer, preservering, conservatie en restauratie, collectieregistratie, veiligheid en andere)
  • Het beroep wordt uitgeoefend binnen het taakveld van preventieve conservatie
  • Het werk vindt in verschillende omgevingen plaats (bvb. een depot, een museum, een tentoonstellingsruimte, een archief, een erfgoedbibliotheek, een kunstenaarsatelier, restauratieatelier, een monument, een archeologische site, landschappelijke site, particuliere ruimte…)

Handelingscontext

  • De behoudsmedewerker moet soms een specifieke werkhouding kunnen aanhouden
  • De behoudsmedewerker moet zijn handelingen kunnen uitvoeren met de nodige handvaardigheid en materiaalgevoel
  • De beroepsbeoefenaar gaat om met een breed gamma aan apparatuur en materieel
  • De beroepsbeoefenaar gaat om met mogelijk toxische producten
  • De beroepsbeoefenaar gaat om met producten die onderhevig zijn aan omgevingsfactoren/degradatie
  • De beroepsbeoefenaar moet kunnen omgaan met personen die betrokken zijn bij beheer en behandeling
  • Het beroep vereist constante aandacht omwille van omgang met behoud van vergankelijke materialen
  • Het beroep vereist het methodisch en nauwkeurig handelen
  • Het beroep vereist kwaliteitsvol omgaan met erfgoed
  • Het beroep vereist soms repetitieve handelingen
  • Het werk impliceert de hantering van lasten

Autonomie

Is zelfstandig in
  • het uitvoeren van zijn toegewezen taken
Is gebonden aan
  • de deontologische code(s)
  • de richtlijnen van de verantwoordelijke expert
  • het collectieplan van de beheerder
  • het preventie- en calamiteitenplan
Doet beroep op
  • de verantwoordelijke expert

Verantwoordelijkheid

  • Brengt de juiste labels en identificatiegegevens aan op objecten, depotmeubilair en verpakkingen
  • Gaat op een methodische en deontologische manier om met erfgoed
  • Ontwikkelt de eigen deskundigheid
  • Staat in voor de veiligheid van de objecten en de werkomstandigheden, na instructies van de verantwoordelijke expert
  • Volgt de (administratieve) procedures binnen de instelling
  • Volgt de bewaring en de interne verplaatsing van objecten op en draagt bij tot de veilige en deskundige handling onder toezicht van de verantwoordelijke expert
  • Volgt de toestand van bewaring van de objecten op onder toezicht van de verantwoordelijke expert, zowel in depot als in tentoonstelling
  • Zorgt voor de veilige en deskundige opvolging van inkomende en uitgaande objecten (nieuwe aanwinsten, bruikleenverkeer,…), in samenspraak met de verantwoordelijke expert
  • Zorgt voor het externe vervoer van objecten en objectveilige en deskundige handling, in samenspraak met de verantwoordelijke expert

Attesten en voorwaarden

Wettelijke attesten en voorwaarden

Er zijn geen wettelijke attesten of voorwaarden vereist.