Vakman ventilatie- en luchtbehandelingsinstallaties

Onderdeel van de beroepskwalificatie Vakman installatietechnieken

 
BK-0368-2-DBK-02

Globaal

Titel

Vakman ventilatie- en luchtbehandelingsinstallaties

De deelkwalificatie Vakman ventilatie- en luchtbehandelingsinstallaties is een samenhangend geheel van competenties afgebakend in de beroepskwalificatie Vakman installatietechnieken, ingeschaald op niveau 4 van de Vlaamse Kwalificatiestructuur.

Competenties

Opsomming competenties

Onderstaande competenties uit de beroepskwalificatie Vakman installatietechnieken vormen samen de deelkwalificatie Vakman ventilatie- en luchtbehandelingsinstallaties (de nummering is conform de nummering van de beroepskwalificatie)

Vakman installatietechnieken
  • Competentie 1:
    Werkt in teamverband
    • Communiceert gepast en efficiënt
    • Wisselt informatie uit met collega’s en verantwoordelijken
    • Overlegt over de voorbereiding en uitvoering van de opdracht
    • Rapporteert aan klanten en verantwoordelijke
    • Werkt efficiënt samen met alle betrokkenen
    • Licht de klant of verantwoordelijke in bij onvoorziene omstandigheden
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van verantwoordelijkheden van werknemer, werkgever en de hiërarchische lijn
    • Kennis van interne procedure om incidenten, ongevallen of gevaarlijke situaties te melden
  • Competentie 2:
    Werkt met oog voor veiligheid, milieu, kwaliteit en welzijn
    • Werkt met oog voor energieprestatie gebouwen (EPB)
    • Sorteert afval en beschermt het milieu, zichzelf en collega’s tegen schadelijke stoffen
    • Herkent asbesthoudende en andere gevaarlijke afvalproducten, houdt de andere afvalstromen apart en neemt de nodige acties voor een veilige verwijdering
    • Werkt ergonomisch bij het gebruik van tilhulpmiddelen
    • Gebruikt persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen (PBM’s en CBM’s) volgens de specifieke voorschriften
    • Gaat zuinig om met materialen, gereedschappen, tijd en vermijdt verspilling
    • Houdt zich aan de regels voor traceerbaarheid van producten en uitgevoerde werken door het bijhouden van het as-builtplan
    • Evalueert de eigen werkzaamheden kwalitatief en kwantitatief, en stuurt desnoods bij
  • met inbegrip van kennis:
    • Basiskennis van EHBO
    • Basiskennis van milieuzorgsystemen en -voorschriften
    • Basiskennis van kwaliteitsnormen
    • Kennis van verantwoordelijkheden van werknemer, werkgever en de hiërarchische lijn
    • Kennis van interne procedure om incidenten, ongevallen of gevaarlijke situaties te melden
    • Kennis van energieprestatieregelgeving (vb EPB, EPC…)
    • Kennis opleidingsverplichtingen rond veiligheid
    • Kennis van de verschillende asbesthoudende producten
    • Kennis van specifieke risico’s van asbest, kwarts- en houtstof en andere gevaarlijke producten
    • Kennis van specifieke risico’s van elektriciteit, lawaai, trillingen, brand en explosies
    • Kennis van ergonomische hef-, til- en werktechnieken
    • Kennis van PBM’s en CBM’s
    • Kennis van de voorschriften rond afvalbeheer
    • Kennis van een geoptimaliseerd verbruik van water, materialen en energie
    • Kennis van kwaliteitsvoorschriften, richtwaarden en toleranties
    • Kennis van traceerbaarheid van producten
    • Kennis van as-builtplan
    • Kennis van procedures van BA4/BA5
  • Competentie 3:
    Werkt op hoogte
    • Gebruikt ladders, steigers en hoogwerkers volgens de veiligheidsregels
    • Bouwt rolsteigers op en af volgens de voorschriften
    • Gebruikt beschermingsmiddelen (PBM’s en CBM’s) aangepast aan de werkomstandigheden
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van code van goede praktijk van werken op hoogte
    • Kennis van de voorschriften voor het opbouwen of afbreken van rolsteigers
    • Kennis van grenzen van bevoegdheden
    • Kennis van werkinstructie hoogwerker
    • Kennis van de voorwaarden om een steiger te betreden
  • Competentie 4:
    Beheert de voorraad in functie van dagactiviteit
    • Houdt voorraden bij en vult aan
    • Neemt leveringen in ontvangst en controleert de leveringen
    • Stockeert het materieel en de materialen
    • Zorgt voor de bescherming van de gestockeerde goederen
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van arbeidsorganisatie in functie van een dagplanning (reglementering, planning en voorraadbeheer)
  • Competentie 5:
    Gebruikt gepaste machines en gereedschappen
    • Controleert de staat van machines en gereedschappen voor gebruik
    • Gebruikt machines en gereedschappen op een veilige en efficiënte manier
    • Reinigt en controleert de machines en gereedschappen na gebruik
    • Controleert de machines en gereedschappen na gebruik
    • Voert onderhoud uit aan de eigen machines of gereedschappen en herstelt indien nodig
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van materialen, machines en gereedschappen
    • Kennis van onderhoudstechnieken van gereedschappen en materieel
Sanitaire, centrale verwarmings-, ventilatie en luchtbehandelingsinstallaties
  • Competentie 6:
    Bereidt installatiewerken voor
    • Voert afbraakwerk en/of gehele of gedeeltelijke demontage van oude installaties uit
    • Zet de leidingstracés uit
    • Overlegt mondeling met de fabrikant of leverancier
    • Schetst het uitvoeringsplan en maakt de toestellenlijst op
    • Leest en begrijpt plannen, schema's, werktekeningen of werkopgaveblad
    • Selecteert de buisdiameters voor de installatie
    • Raadpleegt vaktechnische informatie
  • met inbegrip van kennis:
    • Basiskennis arbeidsorganisatie in functie van een dagplanning (reglementering, planning en voorraadbeheer)
    • Basiskennis van BIM (building information model)
    • Kennis van werkdocumenten, schema's, tekeningen, plannen en het "as built-plan"
    • Kennis van de inrichting van de eigen werkplek
    • Kennis van demontagetechnieken voor hergebruik van materialen
  • Competentie 7:
    Dicht doorboringen in wanden luchtdicht en brandveilig af
    • Selecteert luchtdichte systemen voor doorvoeringen
    • Selecteert systemen voor brandveilige doorvoeringen
    • Plaatst luchtdichte systemen (manchetten) voor de doorvoeringen in luchtdichte wanden
    • Plaatst brandveilige afdichtingen bij doorvoeringen in brandwerende muren
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis s van de principes van luchtdichtheid (uitdrukken, meten, lekken, materialen…)
    • Kennis van de principes van waterdampdiffusie (klimaatklasses, dampwerende laag…)
    • Kennis van de principes van thermische isolatie (complementariteit, koudebruggen, convectielekken…)
    • Kennis van werkwijze voor het uitvoeren voor het brandveilig afdichten van doorvoeringen in brandwerende wanden
    • Kennis van werkwijze voor het uitvoeren van luchtdichte doorvoeringen
  • Competentie 8:
    Voert elektrische aansluitingen uit in functie van de installatie
    • Verifieert de goede werking van de elektrische aansluitingen
    • Installeert elektrische componenten
    • Herstelt of vervangt elektrische componenten
    • Sluit elektrische componenten aan voor de installatie
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van procedures van BA4/BA5
    • Kennis van elektriciteit (werking, eigenschappen, eenheden …)
    • Kennis van types van bekabeling
    • Kennis van de symbolen op schema’s
    • Kennis van elektrische verbindingen
    • Kennis van de regeltechnische componenten van de installaties
Ventilatie en luchtbehandelingsinstallaties
  • Competentie 19:
    Plaatst en sluit ventilatoren, ventilatie-units en luchtgroepen aan
    • Plaatst en sluit ventilatoren en ventilatie-units aan
    • Plaatst en sluit luchtgroepen (al dan niet met warmteterugwinning) aan
    • Plaatst en sluit kanaalventielen aan
    • Beschermt de onderdelen van het ventilatiesysteem tegen vervuiling tijdens de montagewerken
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van ventilatiesystemen
    • Kennis van de werking en plaatsing en onderhoud van het volledige mechanische ventilatiesysteem en zijn onderdelen
    • Kennis van de werking en plaatsingen en aansluiting van luchtgroepen, luchtkanalen en luchtroosters
  • Competentie 20:
    Selecteert, bewerkt en legt luchtkanalen voor ventilatie en luchtbehandeling aan
    • Selecteert de buizen overeenkomstig met de instructies
    • Bewerkt buizen in verschillende materialen voor luchtkanalen voor ventilatie
    • Vervaardigt en/of monteert verbindingen bij buizen in verschillende soorten materiaal
    • Bevestigt de leidingen met ophang- en bevestigingssystemen
    • Plaatst de luchtkanalen voor ventilatie volgens de code van de goede praktijk
    • Plaatst installatietoebehoren en inspectieluiken voor luchtkanalen
    • Verbindt de kanalen luchtdicht
    • Beschermt de afgewerkte leiding tegen vervuiling en beschadiging
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van de ventilatieprincipes bij centrale en decentrale ventilatie installaties
    • Kennis van de code van goede praktijk voor de aanleg van luchtkanalen voor ventilatie
    • Kennis van verschillende types verbindingen en werkwijzen bij verbindingen van buizen en kanalen voor ventilatie
    • Kennis van installatietoebehoren en luchtkanalen voor ventilatie
    • Kennis van de invloed van onafgedichte voegen en gaatjes op de luchtdichtheidstest.
    • Kennis van het bewerken, aanleggen en ophangen van leidingen (verbindingen, vertakkingen …)
  • Competentie 21:
    Monteert aan- en afvoervoorzieningen voor ventilatie en luchtbehandeling
    • Monteert roosters, regelbare toevoeropeningen (RTO), doorvoeropeningen (DO) en regelbare afvoeropeningen (RAO)
    • Monteert de dak- en muurdoorvoeren
    • Monteert aan- en afvoerventielen voor mechanische ventilatie
    • Monteert luchtroosters (andere toepassingen)
    • Monteert bodem-lucht warmtewisselaars
  • met inbegrip van kennis:
    • Kennis van diverse types RTO’s, DO’s en RAO’s en hun plaatsing
    • Kennis van diverse mogelijkheden voor dakdoorvoer, muurdoorvoer, ventielen en hun plaatsing.

Beschrijving competenties adhv de descriptorelementen

Kennis

  • Basiskennis van EHBO
  • Basiskennis van milieuzorgsystemen en -voorschriften
  • Basiskennis van kwaliteitsnormen
  • Basiskennis arbeidsorganisatie in functie van een dagplanning (reglementering, planning en voorraadbeheer)
  • Basiskennis van BIM (building information model)
  • Kennis van verantwoordelijkheden van werknemer, werkgever en de hiërarchische lijn
  • Kennis van interne procedure om incidenten, ongevallen of gevaarlijke situaties te melden
  • Kennis van energieprestatieregelgeving (vb EPB, EPC…)
  • Kennis opleidingsverplichtingen rond veiligheid
  • Kennis van de verschillende asbesthoudende producten
  • Kennis van specifieke risico’s van asbest, kwarts- en houtstof en andere gevaarlijke producten
  • Kennis van specifieke risico’s van elektriciteit, lawaai, trillingen, brand en explosies
  • Kennis van ergonomische hef-, til- en werktechnieken
  • Kennis van PBM’s en CBM’s
  • Kennis van de voorschriften rond afvalbeheer
  • Kennis van een geoptimaliseerd verbruik van water, materialen en energie
  • Kennis van kwaliteitsvoorschriften, richtwaarden en toleranties
  • Kennis van traceerbaarheid van producten
  • Kennis van as-builtplan
  • Kennis van procedures van BA4/BA5
  • Kennis van code van goede praktijk van werken op hoogte
  • Kennis van de voorschriften voor het opbouwen of afbreken van rolsteigers
  • Kennis van grenzen van bevoegdheden
  • Kennis van werkinstructie hoogwerker
  • Kennis van de voorwaarden om een steiger te betreden
  • Kennis van arbeidsorganisatie in functie van een dagplanning (reglementering, planning en voorraadbeheer)
  • Kennis van materialen, machines en gereedschappen
  • Kennis van onderhoudstechnieken van gereedschappen en materieel
  • Kennis van werkdocumenten, schema's, tekeningen, plannen en het "as built-plan"
  • Kennis van de inrichting van de eigen werkplek
  • Kennis van demontagetechnieken voor hergebruik van materialen
  • Kennis s van de principes van luchtdichtheid (uitdrukken, meten, lekken, materialen…)
  • Kennis van de principes van waterdampdiffusie (klimaatklasses, dampwerende laag…)
  • Kennis van de principes van thermische isolatie (complementariteit, koudebruggen, convectielekken…)
  • Kennis van werkwijze voor het uitvoeren voor het brandveilig afdichten van doorvoeringen in brandwerende wanden
  • Kennis van werkwijze voor het uitvoeren van luchtdichte doorvoeringen
  • Kennis van elektriciteit (werking, eigenschappen, eenheden …)
  • Kennis van types van bekabeling
  • Kennis van de symbolen op schema’s
  • Kennis van elektrische verbindingen
  • Kennis van de regeltechnische componenten van de installaties
  • Kennis van ventilatiesystemen
  • Kennis van de werking en plaatsing en onderhoud van het volledige mechanische ventilatiesysteem en zijn onderdelen
  • Kennis van de werking en plaatsingen en aansluiting van luchtgroepen, luchtkanalen en luchtroosters
  • Kennis van de ventilatieprincipes bij centrale en decentrale ventilatie installaties
  • Kennis van de code van goede praktijk voor de aanleg van luchtkanalen voor ventilatie
  • Kennis van verschillende types verbindingen en werkwijzen bij verbindingen van buizen en kanalen voor ventilatie
  • Kennis van installatietoebehoren en luchtkanalen voor ventilatie
  • Kennis van de invloed van onafgedichte voegen en gaatjes op de luchtdichtheidstest.
  • Kennis van het bewerken, aanleggen en ophangen van leidingen (verbindingen, vertakkingen …)
  • Kennis van diverse types RTO’s, DO’s en RAO’s en hun plaatsing
  • Kennis van diverse mogelijkheden voor dakdoorvoer, muurdoorvoer, ventielen en hun plaatsing.

Cognitieve vaardigheden

  • Communiceert gepast en efficiënt
  • Wisselt informatie uit met collega’s en verantwoordelijken
  • Overlegt over de voorbereiding en uitvoering van de opdracht
  • Rapporteert aan klanten en verantwoordelijke
  • Werkt efficiënt samen met alle betrokkenen
  • Werkt met oog voor energieprestatie gebouwen (EPB)
  • Sorteert afval en beschermt het milieu, zichzelf en collega’s tegen schadelijke stoffen
  • Herkent asbesthoudende en andere gevaarlijke afvalproducten, houdt de andere afvalstromen apart en neemt de nodige acties voor een veilige verwijdering
  • Gebruikt persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen (PBM’s en CBM’s) volgens de specifieke voorschriften
  • Gaat zuinig om met materialen, gereedschappen, tijd en vermijdt verspilling
  • Houdt zich aan de regels voor traceerbaarheid van producten en uitgevoerde werken door het bijhouden van het as-builtplan
  • Gebruikt beschermingsmiddelen (PBM’s en CBM’s) aangepast aan de werkomstandigheden
  • Houdt voorraden bij en vult aan
  • Neemt leveringen in ontvangst en controleert de leveringen
  • Stockeert het materieel en de materialen
  • Zorgt voor de bescherming van de gestockeerde goederen
  • Controleert de staat van machines en gereedschappen voor gebruik
  • Controleert de machines en gereedschappen na gebruik
  • Voert onderhoud uit aan de eigen machines of gereedschappen en herstelt indien nodig
  • Zet de leidingstracés uit
  • Overlegt mondeling met de fabrikant of leverancier
  • Schetst het uitvoeringsplan en maakt de toestellenlijst op
  • Leest en begrijpt plannen, schema's, werktekeningen of werkopgaveblad
  • Selecteert de buisdiameters voor de installatie
  • Raadpleegt vaktechnische informatie
  • Selecteert luchtdichte systemen voor doorvoeringen
  • Selecteert systemen voor brandveilige doorvoeringen
  • Verifieert de goede werking van de elektrische aansluitingen
  • Selecteert de buizen overeenkomstig met de instructies
  • Beschermt de afgewerkte leiding tegen vervuiling en beschadiging
  • Monteert aan- en afvoerventielen voor mechanische ventilatie

Probleemoplossende vaardigheden

  • Licht de klant of verantwoordelijke in bij onvoorziene omstandigheden
  • Evalueert de eigen werkzaamheden kwalitatief en kwantitatief, en stuurt desnoods bij

Motorische vaardigheden

  • Werkt ergonomisch bij het gebruik van tilhulpmiddelen
  • Gebruikt ladders, steigers en hoogwerkers volgens de veiligheidsregels
  • Bouwt rolsteigers op en af volgens de voorschriften
  • Gebruikt machines en gereedschappen op een veilige en efficiënte manier
  • Reinigt en controleert de machines en gereedschappen na gebruik
  • Voert afbraakwerk en/of gehele of gedeeltelijke demontage van oude installaties uit
  • Plaatst luchtdichte systemen (manchetten) voor de doorvoeringen in luchtdichte wanden
  • Plaatst brandveilige afdichtingen bij doorvoeringen in brandwerende muren
  • Installeert elektrische componenten
  • Herstelt of vervangt elektrische componenten
  • Sluit elektrische componenten aan voor de installatie
  • Plaatst en sluit ventilatoren en ventilatie-units aan
  • Plaatst en sluit luchtgroepen (al dan niet met warmteterugwinning) aan
  • Plaatst en sluit kanaalventielen aan
  • Bewerkt buizen in verschillende materialen voor luchtkanalen voor ventilatie
  • Vervaardigt en/of monteert verbindingen bij buizen in verschillende soorten materiaal
  • Plaatst de luchtkanalen voor ventilatie volgens de code van de goede praktijk
  • Plaatst installatietoebehoren en inspectieluiken voor luchtkanalen
  • Monteert roosters, regelbare toevoeropeningen (RTO), doorvoeropeningen (DO) en regelbare afvoeropeningen (RAO)
  • Monteert de dak- en muurdoorvoeren
  • Monteert luchtroosters (andere toepassingen)
  • Monteert bodem-lucht warmtewisselaars
  • Beschermt de onderdelen van het ventilatiesysteem tegen vervuiling tijdens de montagewerken
  • Bevestigt de leidingen met ophang- en bevestigingssystemen
  • Verbindt de kanalen luchtdicht

Omgevingscontext

  • Dit beroep wordt uitgeoefend bij installatiebedrijven, zowel bij nieuwbouw als renovatie van gebouwen.
  • De vakman installeert diverse installaties, waarbij steeds de regelgeving en technische voorschriften in acht genomen moeten worden. De installatie of herstelling verloopt via procedures en methodes, maar zal steeds aan de wensen van de klant of de beperkingen van het gebouw moeten aangepast worden.
  • Bij de installatie kan men moeten werken op hoogte, in contact komen met stof, geur, geluidshinder en in aanraking komen met gevaarlijke stoffen.
  • De (basis)technieken an sich veranderen niet, maar er gebeuren veel innovaties binnen de installaties en systemen. Continue bijscholing is noodzakelijk.
  • Storingen worden gelokaliseerd aan de hand van instrumenten en kunnen complex zijn.
  • De werkopdrachten worden vaak strikt afgebakend in de tijd en er heersen in veel gevallen strikte deadlines
  • De vakman werkt vooral in teamverband

Handelingscontext

  • De vakman installatietechnieken wordt verondersteld leergierig te zijn want bijblijven met de technologische ontwikkelingen in het vakgebied is een must.
  • Installaties worden volgens opgelegde voorschriften opgebouwd
  • De selectie van de buizen en installatietoebehoren gebeurt aan de hand van plannings- en selectiehulpmiddelen. De toepassing, omvang en uitvoering van de systemen zijn echter verschillend en specifiek. Tijdens het werkproces moet de vakman geschikte oplossingen kunnen bedenken.
  • De vakman werkt met zorg, toewijding en zin voor precisie. Hij/zij behandelt materiaal en onderdelen met de nodige voorzichtigheid om schade te voorkomen.
  • Hij/zij moet flexibel kunnen omspringen met wijzigingen van planning, omgeving, grondstoffen en machines.
  • Hij/zij heeft aandacht voor ergonomie omdat hij regelmatig lasten moet dragen en in moeilijke posities en op moeilijk bereikbare plaatsen moet werken.
  • De vakman moet er zich van bewust zijn dat elke handeling van belang is voor de energieprestatie van de installatie of het gebouw
  • Hij/zij heeft oog voor gevaarlijke situaties en gebruikt PBM’s en CBM’s op een correcte manier

Autonomie

Is zelfstandig in
  • het organiseren van de eigen werkzaamheden
  • het organiseren en het inrichten van de eigen werkplek
  • het selecteren, bewerken en herstellen van de leidingen
  • het plaatsen en aansluiten van de toestellen en toebehoren
  • het rapporteren van de eigen werkzaamheden
  • het gepast reageren op onverwachte gebeurtenissen
Is gebonden aan
  • de ontvangen werkopdracht en tijdsplanning
  • de deadlines
  • de kwaliteits-, veiligheids- en milieuvoorschriften
  • wettelijke en technische voorschriften
  • afspraken met leidinggevenden, collega’s en derden
Doet beroep op
  • collega’s, leidinggevenden en derden voor de werkopdracht, gegevens, planning, leveringen, melden van problemen en gevaarlijke situaties
  • een meer bevoegd persoon indien hij een probleem niet opgelost krijgt of te maken krijgt met werkzaamheden die buiten zijn bevoegdheid vallen

Verantwoordelijkheid

Attesten en voorwaardens

Wettelijke attesten en voorwaarden

Er zijn geen wettelijke attesten of voorwaarden vereist.