Restauratievakman metselwerk

BK-0370-2

Globaal

Titel

Restauratievakman metselwerk

Definitie

De restauratievakman metselwerk conserveert en restaureert metselwerk van historische gebouwen teneinde dit in zijn oorspronkelijke staat te herstellen.

Niveau (VKS en EQF)

4

Jaar van erkenning

versie 2, 2020

Competenties

Opsomming competenties

• Competentie 1:
  Werkt in teamverband
  • Communiceert effectief en efficiënt
  • Wisselt informatie uit met collega’s en verantwoordelijken
  • Rapporteert aan leidinggevenden
  • Werkt efficiënt samen met collega's
  • Volgt aanwijzingen van verantwoordelijken op
  • Past zich flexibel aan (verandering van collega’s, …)
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van communicatietechnieken
  • Kennis van vakterminologie

• Competentie 2:
  Werkt met oog voor veiligheid, milieu, kwaliteit en welzijn
  • Herkent en signaleert gevaarlijke situaties, neemt gepaste maatregelen bij ongelukken en meldt ongevallen en incidenten volgens interne procedures
  • Herkent, voorkomt en beschermt tegen specifieke risico’s
  • Maakt onderscheid tussen gevaarlijke en niet gevaarlijke producten en afvalstoffen
  • Vraagt om informatie in geval van twijfel over afvalstoffen
  • Sorteert afval volgens de richtlijnen
  • Respecteert de regels rond energieprestaties van gebouwen
  • Herkent asbesthoudende producten en reageert passend
  • Houdt zich aan de regels voor traceerbaarheid van producten
  • Werkt ergonomisch
  • Gebruikt persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen
  • Past de voorschriften met betrekking tot netheid en hygiëne toe
  • Ziet er op toe dat veiligheids- en milieuvoorschriften worden gerespecteerd
  • Beperkt stofemissie
  • Gebruikt (stof)afzuigapparatuur
  • Evalueert zijn eigen werkzaamheden kwalitatief en kwantitatief en stuurt desnoods bij
  • Meldt problemen aan de verantwoordelijke
• met inbegrip van kennis:
  • Basiskennis van BIM-toepassingen (Building Information Modeling)
  • Basiskennis van algemene principes EPB
  • Kennis van persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen
  • Kennis van (veiligheids)pictogrammen
  • Kennis van voorschriften rond afval en gevaarlijke producten
  • Kennis van veiligheids-, gezondheids-, hygiëne-, milieu- en welzijnsvoorschriften
  • Kennis van specifieke risico’s van gevaarlijke en schadelijke stoffen (cement en hulpstoffen, kwartsstof, houtstof, asbesthoudende producten, ...), elektriciteit, lawaai, trillingen, brand, explosies, ...
  • Kennis van ergonomische hef- en tiltechnieken
  • Kennis van technische voorschriften en aanbevelingen in functie van de eigen werkzaamheden
  • Kennis van controle- en meetmethoden en -instrumenten
  • Kennis van kwaliteitsnormen, waarden en toleranties
  • Kennis van elektrisch-, pneumatisch- en handgereedschap

• Competentie 3:
  Organiseert zijn werkplek veilig en ordelijk
  • Organiseert zijn werkplaats rekening houdend met een logische werkvolgorde
  • Richt de werkplaats (ergonomisch) in
  • Plaatst de signalisatie en brengt waarschuwingstekens aan
  • Houdt de werkplek schoon
  • Bergt de eigen gereedschappen en hulpmiddelen op
  • Gebruikt collectieve beschermingsmiddelen
• met inbegrip van kennis:
  • Basiskennis van opslag- en stapeltechnieken
  • Kennis van signalisatievoorschriften
  • Kennis van (interne) transportmiddelen
  • Kennis van laad- en zekeringstechnieken

• Competentie 4:
  Werkt op hoogte en gebruikt hoogwerkers
  • Gebruikt ladders volgens de veiligheidsregels als toegangsmiddel
  • Gebruikt steigers en hoogwerkers volgens de instructies en veiligheidsregels
  • Gebruikt persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen aangepast aan de werkomstandigheden
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van voorschriften voor het veilig werken op hoogte
  • Kennis van persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen
  • Kennis van de maatregelen ter preventie van het vallen van personen en voorwerpen van een steiger en hoogwerker
  • Kennis van de voorwaarden om een steiger en hoogwerker te betreden

• Competentie 5:
  Gebruikt stromen duurzaam en beperkt geluidshinder
  • Gebruikt water voor taken en schoonmaak efficiënt
  • Gebruikt machines en gereedschappen efficiënt
  • Beperkt het lawaai: implementeert preventiemaatregelen voor omgeving
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van een geoptimaliseerd verbruik van water, materialen en energie

• Competentie 6:
  Gebruikt machines en gereedschappen
  • Selecteert te gebruiken machines en gereedschappen
  • Controleert de machines en gereedschappen voor gebruik
  • Gebruikt machines en gereedschappen op een veilige en efficiënte manier
  • Onderhoudt en reinigt de machines en gereedschappen na gebruik
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van elektriciteit i.f.v. werkzaamheden
  • Kennis van werking en veiligheidsaspecten van gebruikte machines en gereedschappen
  • Kennis van onderhoudstechnieken van gereedschappen en materieel

• Competentie 7:
  Houdt werkadministratie bij
  • Houdt planning en werkdocumenten bij
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van werkdocumenten, tekeningen en plannen

• Competentie 8:
  Plant de werkzaamheden
  • Leest en begrijpt plannen, werktekeningen of werkopgaveblad
  • Bepaalt de uitvoeringsfases en maakt een planning op van het verloop van de werkzaamheden
  • Plant de werken en bepaalt mee de werkvolgorde
  • Bepaalt de benodigde materialen, gereedschappen en machines in functie van de dagactiviteit
  • Stemt de eigen werkzaamheden af op de activiteiten van anderen (het bouwteam)
  • Onderhoudt contacten met collega’s
• met inbegrip van kennis:
  • Basiskennis van BIM-toepassingen (Building Information Modeling)
  • Kennis van werkdocumenten, tekeningen en plannen
  • Kennis van materialen, gereedschappen en machines
  • Kennis van functionele berekeningen

• Competentie 9:
  Helpt mee aan het inrichten van de bouwplaats
  • Zet de werken nauwkeurig uit (bouwlijnen), bakent ze af en bepaalt hoogtepeilen
  • Brengt veiligheidssignalisatie aan
  • Installeert werfafsluitingen en voorziet doorgangen voor voetgangers en toegangen voor vrachtwagens
  • Plaatst hekken en schermen tegen inbraak en stofhinder
  • Werkt mee aan een voorlopige effening van het terrein
  • Voorziet de plaatsing van de werfkeet (bureau, eet- en kleedruimte, sanitaire voorzieningen, …)
  • Voorziet aansluiting van elektriciteit, water en verlichting
  • Voorziet opslagmogelijkheden en richt de stockageplaats in voor materiaal en gereedschappen
  • Bewaart de orde en de netheid
  • Voorziet plaats voor containers of verzamelplaatsen voor het selectief verzamelen van bouwafval
• met inbegrip van kennis:
  • Basiskennis van opslag- en stapeltechnieken
  • Kennis van het gebruik van topografische instrumenten
  • Kennis van (veiligheids)pictogrammen
  • Kennis van voorschriften rond afval en gevaarlijke producten
  • Kennis van de inrichting van de werkplek: signalisatie, afsluiting, orde en netheid
  • Kennis van elektriciteit i.f.v. werkzaamheden
  • Grondige kennis van meet- en uitzettechnieken

• Competentie 10:
  Beheert het materiaal en het materieel
  • Houdt voorraden bij en vult aan
  • Neemt leveringen in ontvangst en controleert op hoeveelheden en kwaliteit
  • Stockeert het materieel en de materialen op de daartoe voorziene plaats en zorgt voor bescherming ervan
• met inbegrip van kennis:
  • Basiskennis van opslag- en stapeltechnieken

• Competentie 11:
  Slaat lasten aan
  • Selecteert de gepaste en gekeurde hijshulpmiddelen
  • Schat gewicht en zwaartepunt van de last in
  • Bevestigt de last aan de hijsvoorzieningen en zekert de last
  • Geeft eenduidige instructies aan de bedieners van machines
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van de technieken voor bevestigen, heffen en het aanslaan van lasten
  • Kennis van de keuringsvoorschriften van hijsmaterieel
  • Kennis van de tekens en seinen voor communicatie met de bestuurders van hef-, hijs- en graafmachines

• Competentie 12:
  Voert dichtingswerken uit aan wanden
  • Plaatst dichtings- en beschermingsmembranen tegen de funderingsmuren
  • Brengt bepleisteringen met cementmortel aan tegen de funderingsmuren
  • Behandelt gevels en muren met dichtingsmiddelen
  • Controleert de gevel op scheuren en dicht deze
• met inbegrip van kennis:
  • Basiskennis van injectieprocédés en dichtingsmiddelen om muren mee te behandelen
  • Kennis van plaatsingsvoorschriften voor dichtingswerken

• Competentie 13:
  Voert metselwerk uit
  • Maakt mechanisch of manueel mortels of lijm aan
  • Plaatst hoogtelijnen en profielen
  • Controleert of muren loodrecht, haaks, waterpas en vlak zijn
  • Kapt en slijpt openingen in muren
  • Voert verschillende metselverbanden uit
  • Ondermetselt funderingen
  • Voert ondergronds metselwerk uit met een waterkerende laag
  • Voorziet en plaatst wachtbuizen, uitsparingen en energieblokken verluchtingsbuizen, roosters, keldergaten, lichtkokers
  • Voert opgaand metselwerk uit
  • Voert uitsparingen in het metselwerk uit
  • Voert siermetselwerk en gebogen metselwerk uit
  • Plaatst dorpels en plinten
  • Wapent en verankert metselwerk en plaatst spouwhaken en mechanische ondersteuningen
  • Voert een uitzettingsvoeg uit
  • Besteedt aandacht aan de correcte uitvoering van de bouwknopen
  • Plaatst wachtfolies
  • Verzorgt de plaatsing en de aansluiting van waterkeringen
  • Borstelt het nieuwe metselwerk af
  • Monteert gevelelementen met mechanische en chemische bevestigingen
• met inbegrip van kennis:
  • Basiskennis van draagkracht en maximale belasting van draagvloeren en -muren en lintelen
  • Kennis van het gebruik van topografische instrumenten
  • Kennis van bouwknopen
  • Kennis van de waterkering
  • Kennis van metselverbanden
  • Kennis van bogen, lintelen en siermetselwerk
  • Kennis van mechanische en chemische bevestigings- en verankeringstechieken
  • Kennis van plaatsing en functie van wapening, verankering en ophanging bij metselwerk
  • Kennis van ondermetseltechnieken
  • Kennis van afwerking van muren
  • Grondige kennis van meet- en uitzettechnieken
  • Grondige kennis van lijmen, bindmiddelen, de mengverhoudingen en hulpstoffen voor mortels
  • Grondige kennis van opgaand metselwerk

• Competentie 14:
  Gebruikt en plaatst stutten en schoren
  • Bepaalt het aantal stutten en schoren en hun spreiding
  • Brengt stutten en schoren aan
  • Verwijdert stutten en schoren
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van stut- en schoortechnieken

• Competentie 15:
  Trekt pijpen, technische kokers en schachten op
  • Voegt geprefabriceerde kokerelementen samen en plaatst deze
  • Voorziet uitsparingen
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van de plaatsingstechnieken van pijpen, technische kokers en schachten

• Competentie 16:
  Past bekistingstechnieken toe
  • Leest en begrijpt bekistingsplannen
  • Timmert, stut, monteert en voegt bekisting samen
  • Voert een voorbehandeling uit op de bekisting
  • Ontkist en recupereert herbruikbaar materiaal
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van bekistingstechnieken
  • Kennis over ontkisten, ontkistingsproducten, ontkistingstermijnen en onderhoud van het bekistingsmateriaal

• Competentie 17:
  Maakt wapeningen voor bekistingen klaar, voegt deze samen en plaatst deze
  • Maakt een selectie van staven en beugels
  • Leest en begrijpt het ijzervlechtplan
  • Vlecht de wapeningen en verbindt het vlechtwerk
  • Plaatst en schermt wachtstaven af met afschermdoppen
  • Plaatst de netten en wapening met afstandshouders in de bekisting en garandeert de minimale betondekking
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van een wapeningsplan, selectie van staven op staalkwaliteit en bindtechnieken voor de wapening
  • Kennis van de plaatsing van een wapening, minimum betondekking en tussenafstanden
  • Kennis van ijzervlechttechnieken

• Competentie 18:
  Voert betonneringswerken uit
  • Stort en spreidt, trilt en verdicht het beton
  • Vermijdt dat de wapening gaat verschuiven tijdens het betonstorten
  • Verzorgt de afwerking van het betonoppervlak
  • Giet gewapende of ongewapende funderingsplaten en vloeren
  • Beschermt en beschut het beton
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van betonsamenstelling en hulpstoffen
  • Kennis van technieken voor betonnering, verdichting, nabehandeling en kwaliteitscontrole van beton
  • Kennis van betonneringstechnieken

• Competentie 19:
  Voert thermische isolatiewerken uit
  • Werkt oneffenheden van het te isoleren oppervlak bij
  • Tekent isolatiematerialen af, snijdt en voegt deze samen
  • Bevestigt isolatie volgens type en positie
  • Vermijdt koudebruggen
  • Verzekert zich van de continuïteit van de isolatie
  • Beschermt het geplaatste isolatiemateriaal tegen weersomstandigheden
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van bouwknopen
  • Kennis van soorten en eigenschappen van isolatiematerialen
  • Kennis van bevestigingen van isolatiemateriaal

• Competentie 20:
  Plaatst lucht- en dampscherm
  • Selecteert lucht- en dampdichte lagen
  • Plaatst lucht- en dampschermen
  • Voert de doorbrekingen uit
  • Werkt het luchtdichtheidsscherm af
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van soorten en eigenschappen van lucht- en dampschermen
  • Kennis van bevestigingen en aansluiting van lucht- en dampschermen

• Competentie 21:
  Voert sloopwerken uit
  • Controleert of nutsvoorzieningen afgekoppeld zijn
  • Gebruikt stutten en schoren
  • Demonteert of sloopt manueel of met mechanische hulpmiddelen
  • Ruimt het puin en voert sloopafval selectief af
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van stut- en schoortechnieken
  • Kennis van ontmantelings- en slooptechnieken
  • Kennis van specifieke risico’s van gevaarlijke en schadelijke stoffen, elektriciteit, lawaai, trillingen, ...

• Competentie 22:
  Bereid de restauratiewerkzaamheden voor
  • Verwerft inzicht in de bestaande structuren
  • Situeert het goed in zijn historische en regionale context
  • Schat de stabiliteit in: toestand timmerwerk en hemelwaterafvoer
  • Beoordeelt de materiaaltechnische toestand van het metselwerk
  • Schat de vereiste hoeveelheden en aard van de materialen en materieel in
  • Observeert, beschrijft, schetst of fotografeert een bestaande situatie in functie van de uitvoering van het werk
  • Merkt eventuele gebreken in de oorspronkelijke constructie op
  • Vraagt om advies bij mogelijk schadelijke vegetatie
  • Plant de restauratiewerken en bepaalt mee de werkvolgorde (inclusief mogelijke schadelijke invloed van toekomstige werken bijvoorbeeld gevelreiniging)
• met inbegrip van kennis:
  • Basiskennis van historische constructies
  • Basiskennis van planten die schadelijk kunnen zijn voor metselwerk
  • Basiskennis van vegetatie die schadelijk kan zijn voor metselwerk
  • Kennis van hedendaagse en restauratiespecifieke materialen

• Competentie 23:
  Vermijdt schade aan te behouden elementen en bouwdelen op de werf
  • Voorziet of en hoe er schade kan ontstaan door de restauratiewerkzaamheden
  • Schermt te behouden elementen en delen van het gebouw af
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van de materialen die men kan gebruiken om de te behouden stukken af te schermen

• Competentie 24:
  Demonteert en recupereert grondstoffen
  • Demonteert natuursteen, oud metselwerk, tegelvloeren
  • Ontkoppelt of legt verankeringen vrij
  • Past veiligheidsvoorzieningen toe voor het wegnemen, laden, lossen en terugplaatsen van natuursteen en andere elementen
  • Zorgt ervoor dat materialen op gepaste manier worden opgeslagen en beschermd
  • Sorteert, stockeert, ordent, nummert, schermt af en beschermt herbruikbare grondstoffen en materialen
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van werkmethodes voor het vrijmaken van stenen
  • Kennis van stutten en schoren
  • Kennis van de verschillende technieken voor het demonteren van natuursteen, oud metselwerk en tegelvloeren bij restauratiewerken
  • Kennis van de passende werkmethodes in functie van het beoogde resultaat en met minimaal verlies van historisch materiaal
  • Kennis van verankeringstechnieken nodig bij demontage
  • Kennis van materiaaleigenschappen en bewaringsvoorwaarden van restauratiespecifieke producten
  • Kennis van materiaaleigenschappen en bewaringsvoorwaarden van historische bouwelementen
  • Kennis van stockeringsmethoden voor bouwmaterialen, historische bouwelementen en restauratiespecifieke producten
  • Kennis van toegepaste bevestigingstechnieken van ramen

• Competentie 25:
  Voert restauratiemetselwerken uit
  • Maakt restauratiemortels aan (mechanisch of met de hand)
  • Metselt scheuren op
  • Plaatst verankeringen om scheuren te overbruggen
  • Herstelt gevelmetselwerk met oude stenen en voegafwerkingen
  • Metselt volgens de staat van het bestaande metselwerk
  • Metselt vormen uit met inbegrip van het inwerken in een bestaande muur
  • Realiseert opvulmetselwerk
  • Realiseert metselwerk met oude en met nieuwe stenen
  • Hakt en zaagt bakstenen en blokken op maat
  • Zaagt en bekapt profielstenen in baksteen
  • Realiseert verankeringen tussen oud en nieuw metselwerk
  • Bouwt dagkanten voor muuropeningen opnieuw op
• met inbegrip van kennis:
  • Basiskennis van het gebruik van ongebakken aarde (vakwerk met klei)
  • Kennis van traditionele en moderne bindmiddelen en hulpstoffen
  • Kennis van het gebruik van het gepaste gereedschap
  • Kennis van metselverbanden voor sier- en ander metselwerk
  • Kennis van het esthetisch verwerken van oude en nieuwe materialen
  • Kennis van de soorten ankers en hun toepassingen
  • Kennis van passende mortels, gebruik van spieën en andere stelmiddelen
  • Kennis van kalkmortels

• Competentie 26:
  Herstelt of versterkt funderingen ‘op staal’
  • Ondermetselt en onderschoeit funderingen
  • Versterkt funderingen
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van het fasegewijs ondermetselen van een fundering
  • Kennis van droogleggingstechnieken
  • Kennis van de ondergrond
  • Kennis van stabiliteitsvoorschriften

• Competentie 27:
  Herstelt of vernieuwt structurele elementen
  • Controleert en evalueert bestaande elementen
  • Behoudt, onderhoudt en herstelt beschadigde structurele en andere bouwelementen
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van traditionele (houten en metalen) materialen en constructietechnieken
  • Kennis van principes van stabiliteit en bescherming
  • Kennis van draagstructuren (in beton, gebakken potten, gemetste gewelven, bakstenen troggewelven, …)

• Competentie 28:
  Brengt verankeringen en versterkingen aan
  • Beoordeelt de aanwezige muurankers en het metselwerk
  • Maakt muurankers vrij en demonteert ze
  • Herplaatst en spant muurankers aan
  • Brengt bijkomende hedendaagse verankerings- en versterkingssystemen aan in historische gebouwen
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van de historische verankeringsmethoden
  • Kennis van moderne verankeringsmethoden (chemische verankeringen)

• Competentie 29:
  Vervaardigt mallen en bekistingen in functie van restauratie van metselwerk, bogen,…
  • Zet het werk uit en bereidt mallen voor
  • Zet de uitlijning en/of de middenas uit
  • Timmert, monteert en voegt traditionele mallen samen
  • Voegt gietvorm- of structuurbekisting samen
  • Tekent stukken hout af, zaagt, spijkert, past aan, voegt samen, bevestigt en stabiliseert
  • Stelt ter plaatse gefabriceerde panelen bij en controleert deze
  • Schat potentiële gevaren bij ontkisten in en bepaalt de opeenvolgende fasen
  • Ontkist
  • Recupereert herbruikbaar materieel
  • Staat in voor onderhoud van bekisting en slaat gesorteerd op
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van de chronologische volgorde van de montage- en demontagewerken

• Competentie 30:
  Injecteert het metselwerk ter bevordering van stabiliteit of tegen opstijgend vocht
  • Dicht metselwerk af
  • Versterkt metselwerk met ankerstaven
  • Brengt injectieopeningen aan in het metselwerk
  • Injecteert
  • Behandelt na
• met inbegrip van kennis:
  • Kennis van methodes om het metselwerk af te dichten (met plastische klei of snel hardende cementpleister)
  • Kennis van de nodige tussenafstanden, helling en diepte van de boorgaten van de injectieopeningen
  • Kennis van de nodige injectiedruk
  • Kennis van het gewenste verloop van injectiedebiet (productverbruik en injectiesnelheid)
  • Kennis injectievolgorde en tijdstippen

Beschrijving competenties a.d.h.v. de descriptorelementen

Attesten en voorwaarden