Torenkraanbestuurder
BK-0114-1
Dit is de actuele versie van de beroepskwalificatie.
Globaal
Titel
Torenkraanbestuurder
Deze benaming wordt gebruikt in het beroepscompetentieprofiel van het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid fvb - ffc constructiv. Deze benaming wordt algemeen gebruikt door de sector. De Competentfiche van SERV (F130101) gebruikt de benaming ‘Torenkraanbestuurder (m/v)’. De Competentfiche geeft ook andere benamingen aan zoals ‘Machinist hijskraan’, ‘Bestuurder van een torenkraan, ‘Kraanbestuurder-kraanmachinist’, ‘Bediener van een torenkraan’, …
Definitie
De torenkraanbestuurder bedient op een bouwplaats vanop de grond of vanuit de stuurhut, een
specifiek type hijstoestel teneinde met behulp daarvan uiteenlopende types lasten te transporteren.
Niveau (VKS en EQF)
4
Jaar van erkenning
versie 1, 2014
Competenties
Opsomming competenties
- Competentie 1:
Werkt in teamverband
- Communiceert effectief en efficiënt
- Wisselt informatie uit met collega’s en verantwoordelijken
- Overlegt over de voorbereiding, uitvoering en afwerking van de opdracht
- Rapporteert aan leidinggevenden
- Werkt efficiënt samen met collega's
- Volgt aanwijzingen van verantwoordelijken op
- Past zich flexibel aan (verandering van collega’s, …)
- Competentie 2:
Werkt met oog voor kwaliteit
- Evalueert zijn eigen werkzaamheden kwalitatief en kwantitatief, en stuurt desnoods bij
- Gaat zuinig om met materialen, gereedschappen en tijd en vermijdt verspilling
- Houdt zich aan de regels voor traceerbaarheid van producten en uitgevoerde werken door het bijhouden van de etiketten en markering van de gebruikte materialen
- Competentie 3:
Werkt met oog voor welzijn, veiligheid en milieu
- Herkent en signaleert gevaarlijke situaties, neemt gepaste maatregelen bij ongelukken en meldt ongevallen en incidenten volgens interne procedures
- Past de voorschriften met betrekking tot netheid en hygiëne toe
- Werkt ergonomisch
- Controleert de aanwezigheid van en gebruikt PBM’s en CBM’s volgens de specifieke voorschriften
- Ziet er op toe dat veiligheids- en milieuvoorschriften worden gerespecteerd
- Herkent, voorkomt en beschermt tegen specifieke risico’s zoals gevaarlijke en schadelijke stoffen (cement en hulpstoffen, kwartsstof, asbesthoudende producten, …), lawaai, brand en explosies
- Sorteert afval volgens de richtlijnen en vraagt om informatie in geval van twijfel
- Gebruikt water voor taken en schoonmaak efficiënt
* PBM’s en CBM’s = persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen
- Competentie 4:
Werkt op hoogte
- Gebruikt ladders volgens de veiligheidsregels
- Gebruikt beschermingsmiddelen (PBM’s en CBM’s)
- Competentie 5:
Bereidt de werkzaamheden met de torenkraan voor
- Ontvangt en begrijpt de uit te voeren opdracht
- Richt de eigen werkplek in volgens voorschriften en/of instructies en houdt daarbij rekening met de algemene werforganisatie en de logische werkvolgorde
- Controleert of er zich binnen de werkzone geen voorwerpen, hoogspanningskabels of andere hindernissen bevinden
- Controleert de windkracht
- Controleert de last op duidelijke (vanuit de stuurhut zichtbare) gebreken
- Controleert de signalisatie
- Competentie 6:
Start de torenkraan op
- Controleert de ballast
- Bemant de bedieningspost
- Zet de torenkraan startklaar
- Controleert of de torenkraan geen gebreken vertoont
- Laat de machine onbelast draaien
- Competentie 7:
Communiceert met helpers en leidinggevenden
- Communiceert vooraf over de werkopdracht
- Communiceert tijdens de werkopdracht (met seinen en/of radio)
- Competentie 8:
Volgt de werkzaamheden op de bouwplaats op en anticipeert erop
- Competentie 9:
Laat lasten van een torenkraan aanslaan
- Laat de lasten controleren op zichtbare gebreken
- Controleert of een last opgetild kan worden
- Controleert het hijsgereedschap
- Laat de lasten aanslaan
- Balanceert de last uit
- Competentie 10:
Voert hijswerkzaamheden met een torenkraan uit
- Trekt een last loodrecht op
- Verplaatst een last lateraal
- Laat een last loodrecht neer
- Laat de lasten loskoppelen
- Competentie 11:
Rondt de werkzaamheden met de torenkraan af
- Hijst de vrije haak op
- Haalt de loopkat binnen
- Ontgrendelt de giek en zet de torenkraan windvrij
- Zet het anti-botssysteem in werking
- Zet de spoorklemmen vast
- Schakelt de besturing uit
- Verlaat de bedieningspost
* Bij het windvrij zetten moet rekening gehouden worden met de draaicirkel van andere kranen
- Competentie 12:
Voert dagelijkse controles en onderhoud van de torenkraan uit
- Controleert de torenkraan voor ingebruikname
- Voert dagelijks onderhoud uit
- Voert kleine herstellingen uit
- Signaleert defecten
- Signaleert de nood tot specifieke controles, herstellingen en onderhoud
- Reinigt het materieel
- Bergt het hijsmaterieel op volgens de voorschriften
- Competentie 13:
Voert de administratieve taken uit
- Vult werkblad en andere administratieve documenten in
- Bewaart en let op de aanwezigheid van keuringsdocumenten
Beschrijving competenties a.d.h.v. de descriptorelementen
Kennis
- Basiskennis rekenen (inhoudsmaten, soortelijk gewicht, volumes,…)
- Basiskennis van de technologie van hydraulische, pneumatische en elektrische systemen, dieselmotoren en bewegingsoverbrenging
- Basiskennis van elektriciteit
- Basiskennis van het vakjargon in het Nederlands en in een tweede landstaal
- Basiskennis van specifieke risico’s van asbest, kwartsstof en andere gevaarlijke producten
- Kennis van alle bewegingen van onderstel, giek, loopkat en/of hijskabel
- Kennis van alle onderdelen en mechanismen van de torenkraan
- Kennis van controle- en meetmethoden en -instrumenten
- Kennis van de bouwplaatsorganisatie
- Kennis van de eisen en verantwoordelijkheden bij het uitvoeren van een veiligheidsfunctie
- Kennis van de fasering van het bouwproces i.v.m. bekisting, betonnering, montage, …
- Kennis van de functies van een besturingskabel of afstandsbediening
- Kennis van de genormaliseerde hand- en armseinen
- Kennis van de hijslasttabel
- Kennis van de impact van wind en andere weersomstandigheden
- Kennis van de maximaal toegelaten last en het hijsvermogen van de torenkraan
- Kennis van de maximale spankracht van een strop
- Kennis van de mogelijke functies en toepassingsmogelijkheden van een torenkraan
- Kennis van de normale werkingstoestand van de machine
- Kennis van de onderdelen waarbij zich op korte of lange termijn slijtageverschijnselen voordoen
- Kennis van de onderhouds- en veiligheidsvoorschriften
- Kennis van de reglementering inzake speciale controles door erkende controleorganismen
- Kennis van de start- en stopprocedures
- Kennis van de technieken, de producten en het materieel gebruikt bij klein onderhoud en de reiniging
- Kennis van de veiligheidsoverwegingen bij het vooraf uitbalanceren van een last
- Kennis van de voorschriften omtrent het opbergen van hijsgereedschap
- Kennis van de voorschriften rond afvalbeheer
- Kennis van de voorschriften voor het veilig werken op hoogte
- Kennis van de werking van een anemometer
- Kennis van een geoptimaliseerd verbruik en recuperatie van water, materialen en energie
- Kennis van het gebruik van communicatiemiddelen
- Kennis van het gebruik van elektronische beveiligingssystemen (anti-bots-, zonebegrenzings-, kraancontrole- en opvolgsystemen)
- Kennis van het toepassingsgebied en de geldigheid van vergunningen en keuringen
- Kennis van kwaliteitsnormen, waarden en toleranties
- Kennis van materialen, gereedschappen en machines
- Kennis van milieuzorgsystemen en -voorschriften in functie van de eigen werkzaamheden
- Kennis van PBM’s en CBM’s
- Kennis van signalisatie
- Kennis van specifieke risico’s van elektriciteit, lawaai, trillingen, brand en explosies
- Kennis van technische voorschriften en aanbevelingen in functie van de eigen werkzaamheden
- Kennis van veilige en ergonomische hef-, til- en werktechnieken
- Kennis van (veiligheids)pictogrammen
- Kennis van vereisten aan stapeling van de ballast voor de stabiliteit van de torenkraan
- Kennis van werkdocumenten, het werkblad en andere administratieve documenten
- Kennis veiligheids-, gezondheids-, hygiëne- en welzijnsvoorschriften
- Grondige kennis van de (elektronische) besturing en bediening van de torenkraan
- Grondige kennis van de invloed van de last (afmetingen, vorm, soortelijk gewicht, massa, zwaartepunt, windvlak… )
- Grondige kennis van hijsgereedschap en toebehoren en het gebruik en de beperkingen ervan
Anemometer = windmeter
Onder veiligheidsfunctie verstaat men elke werkpost waar motorvoertuigen, kranen, rolbruggen, hijstoestellen van welke aard ook, of machines die gevaarlijke installaties of toestellen in werking zetten, bestuurd worden voor zover dit de veiligheid en gezondheid van andere werknemers van de onderneming of van ondernemingen van buitenaf in gevaar kan brengen. Meer informatie op: http://www.werk.belgie.be/detailA_Z.aspx?id=1358
Cognitieve vaardigheden
- Het efficiënt kunnen communiceren met collega’s, klanten en derden: kunnen overleggen over de voorbereiding, uitvoering en afwerking van de opdracht en afstemmen van de eigen werkzaamheden op de activiteiten van anderen (bouwteam)
- Het (in de eigen taal) kunnen lezen en begrijpen van het onderhoudsboek
- Het in werking stellen kunnen van het anti-botssysteem
- Het kunnen beoordelen of het hijsgereedschap gepast is in functie van de opdracht
- Het kunnen bepalen van de benodigde materialen, gereedschappen en machines;
- Het kunnen bepalen van de neigings- of tophoek van een strop
- Het kunnen bepalen van de wijze van aanslaan
- Het kunnen bepalen van het aanslagpunt
- Het kunnen beveiligen en vastleggen van de giek in specifieke omstandigheden
- Het kunnen bewaren en nagaan van de aanwezigheid van het medisch attest
- Het kunnen communiceren met hand- en armseinen en/of radio
- Het kunnen controleren van de aanwezigheid van en kunnen gebruiken van PBM’s en CBM’s volgens de specifieke voorschriften
- Het kunnen controleren van de signalisatie
- Het kunnen gebruiken van de boordcomputer
- Het kunnen herkennen en signaleren van gevaarlijke situaties, nemen van gepaste maatregelen bij ongelukken en melden van ongevallen en incidenten
- Het kunnen herkennen, voorkomen en beschermen tegen specifieke risico’s van gevaarlijke stoffen (cement en hulpstoffen, kwartsstof, asbesthoudende producten, …)
- Het kunnen herkennen, voorkomen en beschermen tegen specifieke risico’s zoals elektriciteit, brand, explosies, lawaai en trillingen
- Het kunnen inrichten van de eigen werkplek volgens voorschriften en/of instructies en rekening houdend met de algemene bouwplaatsorganisatie en de logische werkvolgorde
- Het kunnen inschatten en signaleren van obstakels
- Het kunnen inschatten van het gewicht van de last
- Het kunnen lezen en begrijpen van een hijslasttabel
- Het kunnen lezen en interpreteren van de windmeter teneinde de werken stil te leggen bij te sterke windkracht
- Het kunnen lezen van de handleiding en begrijpen van controle- en onderhoudsvoorschriften
- Het kunnen nagaan en signaleren van uitgevoerde en uit te voeren controles
- Het kunnen nagaan of alle veiligheidsvoorzieningen aanwezig zijn, functioneren en beoordelen of er verantwoord gewerkt kan worden met de torenkraan
- Het kunnen nagaan of de last stabiel gestapeld is of niet aan de grond vasthangt
- Het kunnen ontgrendelen van de giek en windvrij zetten van de torenkraan
- Het kunnen opsporen van mechanische en elektrische defecten, onregelmatigheden in de opstelling, de bedieningselementen en het functioneren van de onderdelen van de torenkraan
- Het kunnen optoppen en aftoppen
- Het kunnen opvolgen van en anticiperen op de werkzaamheden op de bouwplaats
- Het kunnen opzoeken en raadplegen van beschikbare en betrouwbare informatiebronnen
- Het kunnen overleggen met andere torenkraanbestuurders en de werfleiding indien de draaizones van meerdere kranen elkaar overlappen
- Het kunnen sorteren van afval volgens de richtlijnen
- Het kunnen startklaar zetten van de torenkraan
- Het kunnen uitleggen aan de helpers hoe men de last moet aanslaan of loskoppelen en hoe zij zich moet opstellen
- Het kunnen uitvoeren van de werkopdracht volgens de planning en timing;
- Het kunnen vaststellen en benoemen van defecten en verslag uitbrengen van aard van defect aan leidinggevenden
- Het kunnen vastzetten van de spoorklemmen
- Het kunnen wijzigen van de kabelinschering aan de hand van de hijslasttabel
- Het mondeling en/of schriftelijk kunnen rapporteren met de leidinggevende
- Het nauwkeurig kunnen rapporteren van uitgevoerde taken, herstellingen en onderhoud, gewerkte uren, urenteller machine, gebruikt materiaal, gebruikte oliën, vetten en gasolie, technische defecten aan de machine en de staat van het hijsgereedschap
- Het op basis van hijsvermogen en giekstand kunnen interpreteren wat de maximaal toegelaten last is (lastmomentbegrenzing bepalen)
- Het zorgzaam, efficiënt en veilig kunnen omgaan met materialen, gereedschappen en machines
Probleemoplossende vaardigheden
- Het gepast kunnen reageren op vastgestelde problemen met betrekking tot kwaliteit, veiligheid, milieu, proces en techniek rekening houdend met de voorschriften/procedures
- Het kwalitatief en kwantitatief kunnen evalueren en desnoods bijsturen van zijn eigen werkzaamheden
Motorische vaardigheden
- Het beheerst kunnen bedienen van hendels en knoppen om de hijshaak veilig, loodrecht en zonder schommelen op de gewenste plaats te brengen
- Het beheerst kunnen hijsen, zwenken, vieren en manoeuvreren tussen obstakels
- Het beheerst kunnen neerzetten van de last op de daartoe voorziene plek en zonder gevaar voor de helpers zodanig dat de last losgekoppeld kan worden
- Het kunnen gebruiken van ladders volgens de veiligheidsregels en herkennen en signaleren van gebreken
- Het kunnen reinigen van het materieel en de stuurcabine
- Het kunnen toepassen van de juiste ergonomische hef- en tiltechnieken
- Het kunnen uitbalanceren van een last door in een geleidelijke beheerste beweging de last tot op lage hoogte te hijsen
- Het permanent gebruiksklaar kunnen houden van de torenkraan (vrijmaken van smeernippels, smeren van onderdelen, bijvullen van vloeistoffen, vervangen van filters en leidingen,…)
- Het zelf kunnen herstellen van eenvoudige defecten (vastzetten van losse onderdelen,…)
Omgevingscontext
- Bij het werken in een stuurcabine bevindt men zich gedurende lange tijd op grote hoogte, wat impliceert dat men geen hoogtevrees mag hebben
- De bouwsector kent veel reglementeringen, normen, aanbevelingen, codes van goede praktijk en technische voorlichtingsfiches inzake kwaliteit, veiligheid, gezondheid, hygiëne, welzijn, milieu en duurzaam bouwen
- De werkopdracht en het eindresultaat wordt strikt afgebakend en er heersen in veel gevallen strikte deadlines, wat resultaatgerichtheid, stressbestendigheid, concentratie, flexibiliteit en doorzettingsvermogen vraagt
- De werkplek kan impliceren dat er in de nabijheid van bovengrondse leidingen en andere gevaarlijke situaties gewerkt moet worden
- Dit beroep wordt meestal in team uitgeoefend, waarbij de nodige flexibiliteit belangrijk is om zich aan te passen aan wijzigingen van planning, omgeving en klimatologische omstandigheden
- Dit beroep wordt uitgeoefend op bouwplaatsen (woningbouw, utiliteitsbouw en bruggen- en wegenbouw)
Handelingscontext
- Aandacht hebben voor gevaarlijke situaties, veiligheidssignalisatie op de bouwplaats respecteren en PBM’s en CBM’s met zorg plaatsen, gebruiken en onderhouden
- Gedurende de werkzaamheden de omgeving en de bewegingen van de last zeer oplettend opvolgen
- Gedurende de werkzaamheden informatie uitwisselen en duidelijke instructies geven
- Het bijblijven met de (technologische) ontwikkelingen binnen de sector vergt leergierigheid en het volgen van (verplichte) opleidingen
- Het werken in een veiligheidsfunctie betekent een verhoogde aandacht voor de veiligheid en gezondheid van andere werknemers van de onderneming of van ondernemingen van buitenaf
- Omzichtig omgaan met grondstoffen en producten, rekening houdend met veiligheids-, en milieuvoorschriften
- Oog hebben voor kwaliteit en de tevredenheid van de klant door met zorg, precisie en toewijding te werken
- Zorgvuldig en nauwkeurig gebruiken van machines, gereedschappen en materialen
Autonomie
Is zelfstandig in
- het afronden van de werkzaamheden
- het controleren of er in veilige omstandigheden kan gewerkt worden
- het controleren van de kwaliteit en kwantiteit van zijn werk
- het geven van instructies aan helpers
- het opstarten van de torenkraan
- het reinigen en onderhouden van de torenkraan
- het signaleren van defecten
- het veilig achterlaten van de torenkraan
- het veilig bedienen van de torenkraan
- het vervullen van administratieve taken
Is gebonden aan
- afspraken met betrekking tot zijn eigen werkzaamheden met collega’s en derden
- een ontvangen werkopdracht en tijdsplanning
- instructies van de leidinggevende
- veiligheids- , gezondheids- , kwaliteits- en milieuvoorschriften, codes van goede praktijk, technische voorschriften, productfiches
Doet beroep op
- de leidinggevende voor de werkopdracht, gegevens, planning, leveringen, melden van problemen en gevaarlijke situaties en bijkomende instructies
- een meer bevoegd persoon indien hij een probleem niet opgelost krijgt of te maken krijgt met werkzaamheden die buiten zijn bevoegdheid vallen
- helpers op de bouwplaats bij het aanslaan en loskoppelen van de last
- (onderhouds)technieker en/of derden bij storingen, technische interventies, instelling van de besturings- en beveiligingssystemen, controles en/of onderhoud aan de torenkraan
Verantwoordelijkheid
- Het aanslaan van de lasten van een torenkraan
- Het afronden van de werkzaamheden met een torenkraan
- Het communiceren met helpers en leidinggevenden
- Het opstarten van de torenkraan
- Het opvolgen van de werkzaamheden op de bouwplaats en het anticiperen erop
- Het uitvoeren van administratieve taken
- Het uitvoeren van dagelijkse controles en onderhoud van de torenkraan
- Het uitvoeren van hijswerkzaamheden met een torenkraan
- Het vervullen van een veiligheidsfunctie
- Het voorbereiden van de werkzaamheden met de torenkraan
- Het werken in teamverband
- Het werken met oog voor kwaliteit
- Het werken met oog voor welzijn, veiligheid en milieu
- Het werken op hoogte
Wettelijke attesten en voorwaarden
Wettelijke attesten
Er zijn geen wettelijke attesten of voorwaarden vereist.