Persoonsbegeleider

BK-0445-2

Dit is de actuele versie van de beroepskwalificatie.

Globaal

Titel

Persoonsbegeleider

Deze benaming komt niet voor in de Competent fiche "K120701 Sociaal-educatief werk"

Definitie

De persoonsbegeleider begeleidt het wonen, werken, leren en vrije tijd van de cliënt in de dagdagelijkse context vanuit een hulpverlenende grondhouding van respect, empathie en aanvaarding teneinde de kwaliteit van leven/bestaan van de cliënt te ondersteunen.

Niveau (VKS en EQF)

Jaar van erkenning

versie 2, 2020

Competenties

Opsomming competenties

Competentie 1:
Werkt volgens de wettelijke reglementeringen en procedure(s)
- Verleent hulp binnen de grenzen van het wetgevend en professioneel kader
- Werkt volgens afspraken binnen het team en de organisatie
- Volgt aanwijzingen van de leidinggevende op
- Rapporteert aan de leidinggevende
- Werkt mee aan de realisatie van de doelstellingen van het eigen team
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van begrippen met betrekking tot relevante wetgeving
- Basiskennis van rapporteringstechnieken

Competentie 2:
Handelt professioneel en volgens de deontologische principes
- Handelt volgens de professionele, ethische en deontologische principes
- Handelt bewust van eigen waarden en normen
- Respecteert de mening en wensen van de cliënt
- Bouwt een relatie op met respect voor de medische, sociale en culturele achtergrond van de cliënt
- Voert activiteiten uit ter ondersteuning van de empowerment van de cliënt
- Ondersteunt de participatie van de cliënt in de samenleving
- Respecteert het beroepsgeheim conform het wettelijk kader
- Verzorgt de eigen persoonlijke hygiëne en zorgt voor een verzorgd voorkomen
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van beroepsethiek en deontologische code
- Basiskennis van sociaal-culturele eigenschappen van de verschillende doelgroepen
- Basiskennis van methodische technieken
- Kennis van het eigen referentiekader

Competentie 3:
Werkt samen in (multidisciplinair) teamverband
- Werkt multidisciplinair samen om de gemeenschappelijke doelstellingen van de hulpverlening te verwezenlijken in een klimaat van respect en vertrouwen
- Maakt het eigen professionele standpunt kenbaar tijdens overleg met het multidisciplinaire team
- Deelt gegevens met collega’s
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van de belangrijkste verantwoordelijkheden van de disciplines en partners waarmee wordt samengewerkt
- Basiskennis van vergadertechnieken
- Basiskennis van interdisciplinair werken
- Basiskennis van vakterminologie
- Kennis van sociale vaardigheden

Competentie 4:
Communiceert professioneel en empathisch met de cliënt en het cliëntsysteem
- Gaat op empathische wijze om met de cliënt waarbij de nodige afstand bewaard wordt om een professionele relatie te behouden
- Luistert actief zonder een waardeoordeel te vellen
- Past het taalgebruik aan in functie van de cliënt
- Vergewist zich ervan dat hij/zij de cliënt correct begrepen heeft
- Moedigt de cliënt aan tot zelfredzaamheid
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van sociaal-culturele eigenschappen van de verschillende doelgroepen
- Kennis van gesprekstechnieken (familiegesprek, motiverende gespreksvoering)
- Kennis van sociale vaardigheden
- Kennis van het eigen referentiekader
- Kennis van de Nederlandse taal om op deskundige wijze het beroep uit te oefenen

Competentie 5:
Gaat correct om met diversiteit
- Eerbiedigt de persoonlijke levenssfeer van de cliënt en het cliëntensysteem zonder discriminatie op grond van ideologische, godsdienstige en filosofische overtuiging of lidmaatschap of enig ander criterium op grond waarvan kan worden gediscrimineerd
- Past de eigen hulpverleningsstijl aan ten aanzien van de cliënt
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van diversiteit: sociale (economische status, opleidingsniveau…), etnische, religieuze of filosofische achtergrond, seksuele geaardheid, gender…

Competentie 6:
Bouwt eigen deskundigheid op
- Leert via feedback en zelfreflectie
- Doet aan zelfzorg
- Neemt deel aan vormingsactiviteiten
- Wisselt tips en ervaringen uit met collega’s om te leren van elkaars deskundigheid
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van professionele fora
- Basiskennis van relevante informatiebronnen
- Basiskennis van reflectietechnieken

Competentie 7:
Plant de eigen activiteiten
- Plant de eigen activiteiten die afgesproken zijn met de leidinggevende
- Voert zelfstandig de afgesproken taken uit en neemt hiervoor de verantwoordelijkheid
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van planningstechnieken

Competentie 8:
Voert EHBO uit bij noodsituaties
- Herkent levensbedreigende situaties en grijpt in conform de voorgeschreven procedure
- Zorgt voor veiligheid van de cliënt
- Alarmeert interne verantwoordelijken of externe hulpdiensten volgens de ernst en toestand van de cliënt
- Past de noodzakelijke eerste hulp toe
- Voert BLS (basic life support) met en zonder AED (automatische externe defibrillator) uit
met inbegrip van kennis:
- Kennis van EHBO

Competentie 9:
Gebruikt de verzamelde aangeleverde informatie over de situatie van de cliënt
- Interpreteert informatie over de cliënt
- Vangt signalen van de cliënt of de omgeving op, en overlegt hierover met team- en stafmedewerkers
- Ontvangt basisgegevens over de cliënt met betrekking tot risicogedrag, mogelijkheden en beperkingen…
- Bouwt een (tijdelijke) vertrouwensrelatie met de cliënt op met respect voor de eigenheid van de cliënt en zijn context
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van psychosociale wetenschappen
- Basiskennis van observatietechnieken
- Kennis van luister- en omgangstechnieken en communicatiehulpmiddelen (inclusief digitale vormen hiervan)
- Kennis van cliëntgroepen: personen van alle leeftijden met variabele hulpvraag, rekening houdend met de sociale, psychologische, culturele, biologische en fysieke (omgevings)karakteristieken

Competentie 10:
Geeft input bij de opmaak van het ondersteuningsplan
- Vangt signalen op over de noden en verwachtingen van de cliënt
- Rapporteert welke noden en verwachtingen de cliënt heeft
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van technieken rond vraagverduidelijking
- Basiskennis van een ondersteuningsplan
- Basiskennis van de sociale kaart
- Kennis van cliëntgroepen: personen van alle leeftijden met variabele hulpvraag, rekening houdend met de sociale, psychologische, culturele, biologische en fysieke (omgevings)karakteristieken

Competentie 11:
Voert het ondersteuningsplan uit samen met de cliënt en zijn omgeving
- Begeleidt en ondersteunt de cliënt in het realiseren van hun doelen
- Moedigt de cliënt aan tot zelfredzaamheid
- Onderhoudt een vertrouwensrelatie met de cliënt
- Draagt bij aan een klimaat van veiligheid, regelmaat, geborgenheid, openheid en structuur
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van een ondersteuningsplan
- Basiskennis van pedagogische technieken
- Kennis van technieken voor conflictvoorkoming en -beheersing
- Kennis van zelfbeheersings- en kalmeringstechnieken
- Kennis van diverse methodieken en werkvormen m.b.t. hulpverlening en veranderingsprocessen (vb. motivatiestrategieën, veranderstrategieën…)

Competentie 12:
Ondersteunt en begeleidt de dagdagelijkse activiteiten (wonen, leren, werken en vrije tijd) en voor de cliënt en de cliëntgroep en intervenieert bij conflicten of incidenten
- Hanteert consequent de leefregels binnen de groep en de regels van de instelling
- Ondersteunt bij het structuren van de dagelijkse activiteiten
- Ondersteunt de cliënt bij het aangaan van sociale contacten
- Begeleidt cliënten bij de hygiënische verzorging
- Ziet erop toe dat tijdig naar werk of school wordt vertrokken
- Begeleidt de vrijetijdsbesteding op maat van de cliënt
- Ondersteunt de autonomie en ontwikkelingskansen van de cliënten zoveel mogelijk
- Reageert op situaties die uit de hand dreigen te lopen
- Herkent en reageert op signalen met betrekking tot de gezondheidstoestand
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van pedagogische technieken
- Basiskennis van groepsdynamische processen
- Kennis van cliëntgroepen: personen van alle leeftijden met variabele hulpvraag, rekening houdend met de sociale, psychologische, culturele, biologische en fysieke (omgevings)karakteristieken
- Kennis van technieken voor conflictvoorkoming en -beheersing
- Kennis van zelfbeheersings- en kalmeringstechnieken

Competentie 13:
Werkt mee aan activiteiten die de participatie van de cliënt in de omgeving verhoogt
- Werkt mee aan het opzetten van sociale activiteiten
- Informeert de omgeving
- Betrekt de omgeving
- Nodigt de omgeving uit voor activiteiten
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van technieken voor community building (vb. buurtvervlechting)

Competentie 14:
Signaleert aan de leidinggevende indicaties van noodsituaties
- Herkent signalen van psychosociale en gezondheidsrisicosituaties
- Signaleert noodsituaties aan de leidinggevende
- Overlegt met de leidinggevende over verdere stappen
met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van de sociale kaart
- Basiskennis van psychosociale risicosituaties (verslaving, verwaarlozing, suïcide…)
- Kennis van gesprekstechnieken (familiegesprek, motiverende gespreksvoering)
- Kennis van EHBO

Beschrijving competenties a.d.h.v. de descriptorelementen

Kennis

Basiskennis van begrippen met betrekking tot relevante wetgeving
Basiskennis van rapporteringstechnieken
Basiskennis van beroepsethiek en deontologische code
Basiskennis van sociaal-culturele eigenschappen van de verschillende doelgroepen
Basiskennis van methodische technieken
Basiskennis van de belangrijkste verantwoordelijkheden van de disciplines en partners waarmee wordt samengewerkt
Basiskennis van vergadertechnieken
Basiskennis van interdisciplinair werken
Basiskennis van vakterminologie
Basiskennis van diversiteit: sociale (economische status, opleidingsniveau…), etnische, religieuze of filosofische achtergrond, seksuele geaardheid, gender…
Basiskennis van professionele fora
Basiskennis van relevante informatiebronnen
Basiskennis van reflectietechnieken
Basiskennis van planningstechnieken
Basiskennis van psychosociale wetenschappen
Basiskennis van observatietechnieken
Basiskennis van technieken rond vraagverduidelijking
Basiskennis van een ondersteuningsplan
Basiskennis van pedagogische technieken
Basiskennis van groepsdynamische processen
Basiskennis van technieken voor community building (vb. buurtvervlechting)
Basiskennis van de sociale kaart
Basiskennis van psychosociale risicosituaties (verslaving, verwaarlozing, suïcide…)

Kennis van gesprekstechnieken (familiegesprek, motiverende gespreksvoering)
Kennis van sociale vaardigheden
Kennis van het eigen referentiekader
Kennis van de Nederlandse taal om op deskundige wijze het beroep uit te oefenen
Kennis van EHBO
Kennis van luister- en omgangstechnieken en communicatiehulpmiddelen (inclusief digitale vormen hiervan)
Kennis van cliëntgroepen: personen van alle leeftijden met variabele hulpvraag, rekening houdend met de sociale, psychologische, culturele, biologische en fysieke (omgevings)karakteristieken
Kennis van technieken voor conflictvoorkoming en -beheersing
Kennis van zelfbeheersings- en kalmeringstechnieken
Kennis van diverse methodieken en werkvormen m.b.t. hulpverlening en veranderingsprocessen (vb. motivatiestrategieën, veranderstrategieën…)

Cognitieve vaardigheden

Verleent hulp binnen de grenzen van het wetgevend en professioneel kader
Werkt volgens afspraken binnen het team en de organisatie
Volgt aanwijzingen van de leidinggevende op
Rapporteert aan de leidinggevende
Werkt mee aan de realisatie van de doelstellingen van het eigen team
Handelt volgens de professionele, ethische en deontologische principes
Handelt bewust van eigen waarden en normen
Respecteert de mening en wensen van de cliënt
Bouwt een relatie op met respect voor de medische, sociale en culturele achtergrond van de cliënt
Voert activiteiten uit ter ondersteuning van de empowerment van de cliënt
Ondersteunt de participatie van de cliënt in de samenleving
Respecteert het beroepsgeheim conform het wettelijk kader
Verzorgt de eigen persoonlijke hygiëne en zorgt voor een verzorgd voorkomen
Werkt multidisciplinair samen om de gemeenschappelijke doelstellingen van de hulpverlening te verwezenlijken in een klimaat van respect en vertrouwen
Maakt het eigen professionele standpunt kenbaar tijdens overleg met het multidisciplinaire team
Deelt gegevens met collega’s
Gaat op empathische wijze om met de cliënt waarbij de nodige afstand bewaard wordt om een professionele relatie te behouden
Luistert actief zonder een waardeoordeel te vellen
Past het taalgebruik aan in functie van de cliënt
Vergewist zich ervan dat hij/zij de cliënt correct begrepen heeft
Moedigt de cliënt aan tot zelfredzaamheid
Eerbiedigt de persoonlijke levenssfeer van de cliënt en het cliëntensysteem zonder discriminatie op grond van ideologische, godsdienstige en filosofische overtuiging of lidmaatschap of enig ander criterium op grond waarvan kan worden gediscrimineerd
Past de eigen hulpverleningsstijl aan ten aanzien van de cliënt
Leert via feedback en zelfreflectie
Doet aan zelfzorg
Neemt deel aan vormingsactiviteiten
Wisselt tips en ervaringen uit met collega’s om te leren van elkaars deskundigheid
Plant de eigen activiteiten die afgesproken zijn met de leidinggevende
Voert zelfstandig de afgesproken taken uit en neemt hiervoor de verantwoordelijkheid
Zorgt voor veiligheid van de cliënt
Interpreteert informatie over de cliënt
Vangt signalen van de cliënt of de omgeving op, en overlegt hierover met team- en stafmedewerkers
Ontvangt basisgegevens over de cliënt met betrekking tot risicogedrag, mogelijkheden en beperkingen…
Bouwt een (tijdelijke) vertrouwensrelatie met de cliënt op met respect voor de eigenheid van de cliënt en zijn context
Vangt signalen op over de noden en verwachtingen van de cliënt
Rapporteert welke noden en verwachtingen de cliënt heeft
Begeleidt en ondersteunt de cliënt in het realiseren van hun doelen
Moedigt de cliënt aan tot zelfredzaamheid
Onderhoudt een vertrouwensrelatie met de cliënt
Draagt bij aan een klimaat van veiligheid, regelmaat, geborgenheid, openheid en structuur
Hanteert consequent de leefregels binnen de groep en de regels van de instelling
Ondersteunt bij het structuren van de dagelijkse activiteiten
Ondersteunt de cliënt bij het aangaan van sociale contacten
Begeleidt cliënten bij de hygiënische verzorging
Ziet erop toe dat tijdig naar werk of school wordt vertrokken
Begeleidt de vrijetijdsbesteding op maat van de cliënt
Ondersteunt de autonomie en ontwikkelingskansen van de cliënten zoveel mogelijk
Herkent en reageert op signalen met betrekking tot de gezondheidstoestand
Werkt mee aan het opzetten van sociale activiteiten
Informeert de omgeving
Betrekt de omgeving
Nodigt de omgeving uit voor activiteiten
Overlegt met de leidinggevende over verdere stappen

Probleemoplossende vaardigheden

Herkent levensbedreigende situaties en grijpt in conform de voorgeschreven procedure
Alarmeert interne verantwoordelijken of externe hulpdiensten volgens de ernst en toestand van de cliënt
Past de noodzakelijke eerste hulp toe
Voert BLS (basic life support) met en zonder AED (automatische externe defibrillator) uit
Reageert op situaties die uit de hand dreigen te lopen
Herkent signalen van psychosociale en gezondheidsrisicosituaties
Signaleert noodsituaties aan de leidinggevende

Omgevingscontext

Het beroep van de persoonsbegeleider kan in verschillende soorten voorzieningen en settings worden uitgeoefend: o.a. in multifunctionele centra, een dagcentrum of in de eigen woonomgeving van de cliënt. De ondersteuning en begeleiding kan residentieel, semi-residentieel of ambulant gebeuren. De meerderheid van de begeleiders voert hun werkzaamheden uit in een vaste werkomgeving.
Het wisselende aspect voor de persoonsbegeleider is gesitueerd binnen de cliëntgroep waarmee ze geconfronteerd worden
De uitoefening van het beroep vergt flexibiliteit en stressbestendigheid omwille de variatie binnen de cliëntgroep
De persoonsbegeleider kan zich aanpassen aan en flexibel opstellen bij wisselende werkomstandigheden (inhoud werk en wisselende dienstroosters)
De persoonsbegeleider dient te kunnen werken in teamverband, multidisciplinair verband en/of op individuele basis
Bij dit beroep wordt er door alle begeleiders meegebouwd aan een cultuur van collegialiteit, welzijn, respect binnen de professionele relaties
De persoonsbegeleider beschikt over een positieve inzet en engagement t.o.v. de hulverlening
De sector kent reglementeringen betreffende kwaliteitszorg…
In dit beroep moet de persoonsbegeleider zorg dragen voor de eigen draagkracht en het eigen welbevinden. De begeleider geeft tijdig aan wanneer de draagkracht dreigt overschreden te worden en is bereid hieraan preventief te werken.

Handelingscontext

De persoonsbegeleider handelt, binnen het afgesproken kader dat vertaald werd naar concrete werkafspraken. De begeleider neemt hierbij de volledige verantwoordelijkheid voor het eigen werk en is zich bewust van de eigen professionele grenzen.
De persoonsbegeleider interpreteert concrete en abstracte gegevens over de cliënt binnen een afgelijnd kader
De persoonsbegeleider handelt oplossingsgericht in een combinatie van wisselende contexten.
De persoonsbegeleider gaat vaak frequente en langdurige contacten aan met de cliënt en/of het cliëntsysteem
De persoonsbegeleider werkt cliëntgericht waarbij het verhaal van de cliënt het uitgangspunt is
De persoonsbegeleider dient op empathische wijze om te gaan met de cliënt
De persoonsbegeleider bevordert in de contacten veiligheid, regelmaat, geborgenheid, openheid en structuur
De persoonsbegeleider gaat voorzichtig en respectvol om met de cliënt
De persoonsbegeleider geeft tijdig grenzen aan t.o.v. de cliënt en respecteert zelf ook de grenzen van de cliënt
De persoonsbegeleider moet constructief kunnen omgaan met cliënten, klachten en/of specifieke verwachtingen
De persoonsbegeleider is zich bewust van de impact van de eigen handelingen op de cliënt
De persoonsbegeleider is zich bewust van de eigen referentiekader/eigen leefwereld op het eigen handelen
De persoonsbegeleider wisselt op constructieve en transparante wijze informatie uit met de andere actoren conform het deontologisch kader
De persoonsbegeleider werkt constructief samen met de collega’s, de leidinggevende en andere actoren
De persoonsbegeleider dient de gemaakte afspraken, de wetgeving en de kwaliteitsprincipes te respecteren
De persoonsbegeleider handelt discreet conform de professionele, ethische en deontologische principes
De persoonsbegeleider toont zin voor initiatief binnen het afgesproken kader en de grenzen van het wetgevend en professioneel kader tijdens de dagdagelijkse werkzaamheden, probleemsituaties…
De persoonsbegeleider moet kwaliteitsvol handelen
De persoonsbegeleider moet bijblijven met de ontwikkelingen binnen de sector, dit vergt levenslang leren en het volgen van aangeboden opleidingen
De persoonsbegeleider dient de eigen werkzaamheden te organiseren binnen het operationeel vertaalde afsprakenkader
De persoonsbegeleider moet het positief imago van zijn organisatie uitstralen
De persoonsbegeleider heeft aandacht voor een hygiënisch voorkomen en een verzorgd taalgebruik

Autonomie

Is zelfstandig in

Het uitvoeren van het ondersteuningsplan conform de concreet vertaalde afspraken met de cliënt en het team
Het zeer praktisch ondersteunen en begeleiden van de dagdagelijkse activiteiten (wonen, leren, werken en vrije tijd) voor de cliënt
Het aanmoedigen van de cliënt bij het leggen van contacten in hun netwerk
Het plannen van de eigen activiteiten die afgesproken zijn met de leidinggevende

Is gebonden aan

Wettelijke reglementeringen en procedure(s)
Protocollen
Het beroepsgeheim
Het ondersteuningsplan
Concreet vertaald afsprakenkader
Concrete werkafspraken met de leidinggevende en het team

Doet beroep op

Het multidisciplinair team, eventueel het zelforganiserende team, de leidinggevende, collega’s, de cliënt, externen en de omgeving van de cliënt voor advies en samenwerking
Externe hulpbronnen

Verantwoordelijkheid

Werkt volgens de wettelijke reglementeringen en procedure(s)
Handelt professioneel en volgens de deontologische principes
Werkt samen in (multidisciplinair) teamverband
Communiceert professioneel en empathisch met de cliënt en het cliëntsysteem
Gaat correct om met diversiteit
Bouwt eigen deskundigheid op
Plant de eigen activiteiten
Voert EHBO uit bij noodsituaties
Gebruikt de verzamelde aangeleverde informatie over de situatie van de cliënt
Geeft input bij de opmaak van het ondersteuningsplan
Voert het ondersteuningsplan uit samen met de cliënt en zijn omgeving
Ondersteunt en begeleidt de dagdagelijkse activiteiten (wonen, leren, werken en vrije tijd) en voor de cliënt en de cliëntgroep en intervenieert bij conflicten of incidenten
Werkt mee aan activiteiten die de participatie van de cliënt in de omgeving verhoogt
Signaleert aan de leidinggevende indicaties van noodsituaties

Attesten en voorwaarden

Wettelijke attesten en voorwaarden

Er zijn geen wettelijke attesten of voorwaarden vereist.

Beroepskwalificatie

Download Word

Download pdf

Volledig dossier

Samenhang

Andere versies

Verwante OK('s)

Zoek je opleiding

Persoonsbegeleider

Globaal

Titel

Definitie

Niveau (VKS en EQF)

Jaar van erkenning

Competenties

Opsomming competenties

Beschrijving competenties a.d.h.v. de descriptorelementen

Kennis

Cognitieve vaardigheden

Probleemoplossende vaardigheden

Omgevingscontext

Handelingscontext

Autonomie

Verantwoordelijkheid

Attesten en voorwaarden

Wettelijke attesten en voorwaarden