Sociaal-cultureel begeleider

Globaal

Titel

Deze benaming komt voor in de Competent fiche "K120601 Sociocultureel werk"

Definitie

De sociaal-cultureel begeleider ontwikkelt en begeleidt sociaal-culturele activiteiten vertrekkende vanuit de specifieke inhouden, thema’s of vakgebieden van de organisatie waarbij hij verschillende bemiddelingsinstrumenten hanteert op maat van de doelgroep teneinde ontmoeting, betrokkenheid en processen van kritische bewustwording, reflectie en persoonlijke ontwikkeling te bewerkstelligen.

Niveau

Jaar van erkenning

2018

Activiteiten

Opsomming competenties

Basisactiviteiten

1. Handelt professioneel en volgens de deontologische principes (co 01981)
- Handelt volgens de professionele, ethische en deontologische principes
- Handelt met oog voor het eigen referentiekader
- Bouwt een relatie op met respect voor de medische, sociale en culturele achtergrond van de doelgroep/het individu
- Draagt bij tot empowerment* van de doelgroep/het individu
- Gaat op een discrete en vertrouwelijke manier om met informatie conform het wettelijk kader
- Respecteert de passende omgangsvormen
- Verzorgt de persoonlijke hygiëne en zorgt voor een verzorgd voorkomen

* Het versterken van mensen en groepen zodat ze kunnen deelnemen aan de samenleving. Via empowerment krijgen individuen, organisaties en gemeenschappen greep op hun eigen situatie en hun omgeving. Ze verwerven controle en hun kritisch bewustzijn scherpt aan.

2. Werkt samen (co 02605)
- Werkt samen in een team en in andere samenwerkingsverbanden om gemeenschappelijke doelstellingen te verwezenlijken in een klimaat van respect en vertrouwen
- Overlegt om samen tot beslissingen te komen
- Luistert naar en geeft feedback op het standpunt van de andere
- Handelt flexibel
- Bemiddelt om afspraken te maken en conflicten te voorkomen
- Maakt gebruik van onderhandelingstechnieken om eventuele conflicten op te lossen
- Maakt zijn eigen professionele standpunt kenbaar tijdens overleg

3. Communiceert professioneel en empathisch (co 01983)
- Past communicatie, taalgebruik, zijn stijl… aan de doelgroep aan
- Gaat op empathische wijze om met de doelgroep waarbij de nodige afstand bewaard wordt om een professionele relatie te behouden
- Luistert actief zonder een waardeoordeel te vellen, rekening houdend met de geschiedenis en eigenheid van de doelgroep/het individu

4. Werkt volgens de kwaliteitsprincipes (co 02606)
- Werkt volgens interne kwaliteitsstandaarden
- Treedt in interactie met de doelgroep om de kwaliteit te bewaken
- Analyseert de gegevens over de kwaliteit
- Signaleert de knelpunten in verband met kwaliteit
- Rapporteert de resultaten zowel mondeling als schriftelijk
- Rapporteert de knelpunten zowel mondeling als schriftelijk

5. Plant en organiseert de eigen activiteiten (co 01984)
- Plant zijn interne en externe activiteiten
- Voert zelfstandig zijn taken uit, neemt hiervoor de verantwoordelijkheid en behoudt het overzicht

6. Bouwt eigen deskundigheid op (co 01645)
- Volgt ontwikkelingen in het vakgebied op
- Blijft op de hoogte van de actualiteit in de relevante werkvelden
- Raadpleegt informatiebronnen (tijdschriften, internetsites...)
- Onderhoudt en verruimt de eigen kennis, attitudes en vaardigheden
- Maakt gebruik van feedback
- Reflecteert systematisch over het eigen professioneel handelen
- Stuurt het eigen professioneel handelen bij waar nodig
- Wisselt tips en ervaringen uit om te leren van de deskundigheid van anderen
- Neemt deel aan teamvergaderingen
- Neemt deel aan externe overlegmomenten
- Neemt deel aan vormingsactiviteiten
- Volgt opleidingen of bijscholing
- Bouwt een professioneel netwerk uit

7. Gaat correct om met diversiteit (co 01987)
- Eerbiedigt de persoonlijke levenssfeer van het individu/de doelgroep zonder discriminatie op grond van ideologische, godsdienstige en filosofische overtuiging of lidmaatschap of enig ander criterium op grond waarvan kan worden gediscrimineerd
- Past de eigen communicatiestijl aan ten aanzien van het individu/de doelgroep

8. Werkt projecten operationeel uit (co 02607)
- Werkt acties uit volgens afspraken en visie van de organisatie
- Rapporteert aan de leidinggevende

9. Detecteert de sociaal-culturele noden en behoeften van de doelgroep en werkt op basis hiervan een evenwichtig aanbod uit van sociaal-culturele activiteiten volgens de visie van de organisatie (K120601 Id17074-c)
- Analyseert de situatie van de doelgroep
- Detecteert de behoeften en problematieken van de doelgroep
- Leeft zich in de situatie van de doelgroep in
- Specificeert de doelgroep(en)
- Bekijkt de situatie vanuit verschillende invalshoeken
- Luistert naar de vragen van de doelgroep of partners
- Zoekt actief naar onderwerpen waarmee en manieren waarop de doelgroep bereikt kan worden
- Betrekt de actoren bij het inschatten van de situatie
- Bepaalt de doelstellingen, inhoud, vorm en volgorde van activiteiten samen met de doelgroep
- Toetst de doelstellingen van activiteiten aan de visie van de organisatie
- Toetst de uitgewerkte activiteiten af aan de visie van de organisatie en de analyse van de doelgroep
- Zet doelgericht leeromgevingen op
- Werkt op maat van de doelgroep
- Legt en onderhoudt contact met de doelgroep en betrokkenen
- Respecteert het aanbod van andere organisaties en werkt samen waar mogelijk
- Raadpleegt verschillende bronnen
- Brengt eigen sociaal-agogische expertise in
- Respecteert de evoluties in de samenleving
- Selecteert en hanteert sociaal-culturele werkvormen aangepast aan de doelgroep, het thema en de situatie

10. Start sociaal-culturele activiteiten op, volgt op en zorgt voor alle praktische benodigdheden (K120601 Id15422-c)
- Werkt het programma uit (dagactiviteiten, workshops, ateliers, tentoonstellingen) en stelt een plan van aanpak op
- Respecteert de beschikbare tijd en middelen
- Betrekt alle betrokken actoren (collega’s, vrijwilligers, deelnemers…)
- Maakt werkafspraken met alle betrokken actoren
- Werkt volgens het voorgestelde draaiboek
- Bewaakt de vooruitgang van de activiteit
- Signaleert knelpunten
- Informeert alle betrokken actoren bij wijzigingen
- Reserveert accommodaties, materiaal en middelen en stuurt bij waar nodig
- Richt de ruimte in in afstemming met de leefwereld van de doelgroep en de doelstellingen van de activiteit
- Geeft aanwijzingen aan de betrokken actoren
- Is aanspreekpunt voor eventuele vragen

11. Begeleidt sociaal-culturele activiteiten met de doelgroep (K120601 Id46833-c)
- Leidt sociaal-culturele activiteiten
- Stimuleert en steunt de doelgroep bij het verkennen, (h)erkennen en aanpakken van noden, talenten en verwachtingen
- Speelt in op de actualiteit en de noden van de doelgroep
- Stimuleert de doelgroep tot interactie en betrokkenheid
- Creëert of versterkt leerkansen bij personen, groepen, systemen of samenlevingen
- Verhoogt de deelname aan en het deelhebben en het deel zijn van cultuur (in enge en brede zin)
- Verhoogt de graad van betrokkenheid van burgers op hun samenleving volgens het vooropgestelde veranderingsdoel
- Gebruikt gepaste didactische hulpmiddelen
- Verfijnt samen met de doelgroep de doelstellingen en de aanpak
- Waarborgt de veiligheid van de deelnemers en medewerkers

12. Sluit de sociaal-culturele activiteit af en evalueert ze (K120601 Id24502-c)
- Informeert de doelgroep over andere beschikbare activiteiten van de organisatie
- Vraagt feedback over de activiteiten aan de doelgroep (evaluatieformulier…)
- Verzamelt al het materiaal en ziet er op toe dat de doelgroep het materiaal in de oorspronkelijke staat achterlaten
- Sluit het programma tijdig, ordelijk en op zinvolle wijze af
- Begeleidt mee het vertrek van de doelgroep
- Gaat met verschillende betrokken actoren na of de doelstellingen behaald werden
- Rapporteert mondeling en schriftelijk over knelpunten
- Draagt oplossingen aan
- Motiveert gemaakte keuzes

13. Ondersteunt het communicatiebeleid (K120601 Id24661-c)
- Communiceert helder over inhouden en doelen van het educatieve programma
- Stemt communicatie- en interactievormen af op de kenmerken en behoeften van de doelgroep
- Doet beroep op externe expertise van de communicatieverantwoordelijke indien nodig
- Promoot de activiteiten, processen, projecten bij de doelgroep
- Voert de praktische aangelegenheden uit aangaande het communicatiebeleid: drukwerk, website, sociale media…
- Helpt bij het ontwikkelen en uitvoeren van het communicatiebeleid
- Levert input voor een strategisch communicatieplan
- Representeert de organisatie extern
- Bouwt relaties op met andere organisaties, overheden, media… en onderhoudt deze
- Prospecteert en contacteert mogelijke partners

14. Ondersteunt vrijwilligers (K120601 Id46843)
- Gaat actief op zoek naar vrijwilligers
- Begeleidt, motiveert en versterkt vrijwilligers
- Participeert aan de opmaak en uitvoering van het vrijwilligersbeleid

Beschrijving competenties/activiteiten a.d.h.v. de descriptorelementen

Kennis

Basiskennis van psychosociale wetenschappen
Basiskennis van vergadertechnieken
Basiskennis van onderzoeksmethodes
Basiskennis van organisatiebeheer
Basiskennis van vrijwilligerswetgeving
Basiskennis van relevante wetgeving
Basiskennis van de sociale kaart

Kennis van beroepsethiek en deontologisch handelen
Kennis van het eigen referentiekader
Kennis van rapportering
Kennis van communicatietechnieken
Kennis van doelgroepgerichte sociale vaardigheden (vb. actief luisteren, conflicthantering, samenwerkingsvormen, onderhandelingstechnieken, bemiddelingstechnieken…)
Kennis van diversiteit: sociale (economische status, opleidingsniveau…), etnische, religieuze of filosofische achtergrond, seksuele geaardheid, gender…
Kennis van het socio-culturele landschap
Kennis van professionele fora
Kennis van methodische modellen (vb. leerstijlen...)
Kennis van empowerment
Kennis van de functies en de rollen van het sociaal-cultureel werk
Kennis van projectmanagement
Kennis van het beschikbare en relevante opleidingsaanbod
Kennis van pedagogische technieken
Kennis van vrijwilligerswerking en vrijwilligersmanagement
Kennis van methodes voor probleemoplossing
Kennis van planning en organisatie van het takenpakket
Kennis van maatschappelijke tendensen en knelpunten
Kennis van vakterminologie
Kennis van de Nederlandse taal om op deskundige wijze te kunnen hanteren in het kader van het beroep en dit zowel mondeling als schriftelijk
Kennis van kantoor- en bedrijfseigen software
Kennis van promotietechnieken
Kennis van sociale media
Kennis van evaluatietechnieken
Kennis van relevante informatiebronnen
Kennis van reflectiestrategieën
Kennis van kwaliteitszorg
Kennis van de organisatie

Grondige kennis van diverse socioculturele en groepsdynamische werkvormen (vb. uitwisselingstechnieken, leerprocessen opzetten, vormingstechnieken...)
Grondige kennis van de identificatie van de doelgroepen: een deel van de bevolking of een groep van mensen die sociale of persoonskenmerken gemeenschappelijk hebben waarop een bepaald aanbod of een bepaalde strategie gericht wordt met het oog op de realisering van de missie en de visie van de organisatie

Cognitieve vaardigheden

Handelt volgens de professionele, ethische en deontologische principes
Handelt met oog voor het eigen referentiekader
Bouwt een relatie op met respect voor de medische, sociale en culturele achtergrond van de doelgroep/het individu
Draagt bij tot empowerment* van de doelgroep/het individu
Gaat op een discrete en vertrouwelijke manier om met informatie conform het wettelijk kader
Respecteert de passende omgangsvormen
Verzorgt de persoonlijke hygiëne en zorgt voor een verzorgd voorkomen
Werkt samen in een team en in andere samenwerkingsverbanden om gemeenschappelijke doelstellingen te verwezenlijken in een klimaat van respect en vertrouwen
Overlegt om samen tot beslissingen te komen
Luistert naar en geeft feedback op het standpunt van de andere
Handelt flexibel
Maakt zijn eigen professionele standpunt kenbaar tijdens overleg
Past communicatie, taalgebruik, zijn stijl… aan de doelgroep aan
Gaat op empathische wijze om met de doelgroep waarbij de nodige afstand bewaard wordt om een professionele relatie te behouden
Luistert actief zonder een waardeoordeel te vellen, rekening houdend met de geschiedenis en eigenheid van de doelgroep/het individu
Werkt volgens interne kwaliteitsstandaarden
Treedt in interactie met de doelgroep om de kwaliteit te bewaken
Analyseert de gegevens over de kwaliteit
Rapporteert de resultaten zowel mondeling als schriftelijk
Plant zijn interne en externe activiteiten
Voert zelfstandig zijn taken uit, neemt hiervoor de verantwoordelijkheid en behoudt het overzicht
Volgt ontwikkelingen in het vakgebied op
Blijft op de hoogte van de actualiteit in de relevante werkvelden
Raadpleegt informatiebronnen (tijdschriften, internetsites...)
Onderhoudt en verruimt de eigen kennis, attitudes en vaardigheden
Maakt gebruik van feedback
Reflecteert systematisch over het eigen professioneel handelen
Wisselt tips en ervaringen uit om te leren van de deskundigheid van anderen
Neemt deel aan teamvergaderingen
Neemt deel aan externe overlegmomenten
Neemt deel aan vormingsactiviteiten
Volgt opleidingen of bijscholing
Bouwt een professioneel netwerk uit
Eerbiedigt de persoonlijke levenssfeer van het individu/de doelgroep zonder discriminatie op grond van ideologische, godsdienstige en filosofische overtuiging of lidmaatschap of enig ander criterium op grond waarvan kan worden gediscrimineerd
Past de eigen communicatiestijl aan ten aanzien van het individu/de doelgroep
Werkt acties uit volgens afspraken en visie van de organisatie
Rapporteert aan de leidinggevende
Analyseert de situatie van de doelgroep
Detecteert de behoeften en problematieken van de doelgroep
Leeft zich in de situatie van de doelgroep in
Specificeert de doelgroep(en)
Bekijkt de situatie vanuit verschillende invalshoeken
Luistert naar de vragen van de doelgroep of partners
Zoekt actief naar onderwerpen waarmee en manieren waarop de doelgroep bereikt kan worden
Betrekt de actoren bij het inschatten van de situatie
Bepaalt de doelstellingen, inhoud, vorm en volgorde van activiteiten samen met de doelgroep
Toetst de doelstellingen van activiteiten aan de visie van de organisatie
Toetst de uitgewerkte activiteiten af aan de visie van de organisatie en de analyse van de doelgroep
Zet doelgericht leeromgevingen op
Werkt op maat van de doelgroep
Legt en onderhoudt contact met de doelgroep en betrokkenen
Respecteert het aanbod van andere organisaties en werkt samen waar mogelijk
Raadpleegt verschillende bronnen
Brengt eigen sociaal-agogische expertise in
Respecteert de evoluties in de samenleving
Selecteert en hanteert sociaal-culturele werkvormen aangepast aan de doelgroep, het thema en de situatie
Werkt het programma uit (dagactiviteiten, workshops, ateliers, tentoonstellingen) en stelt een plan van aanpak op
Respecteert de beschikbare tijd en middelen
Betrekt alle betrokken actoren (collega’s, vrijwilligers, deelnemers…)
Maakt werkafspraken met alle betrokken actoren
Werkt volgens het voorgestelde draaiboek
Bewaakt de vooruitgang van de activiteit
Informeert alle betrokken actoren bij wijzigingen
Reserveert accommodaties, materiaal en middelen en stuurt bij waar nodig
Richt de ruimte in in afstemming met de leefwereld van de doelgroep en de doelstellingen van de activiteit
Geeft aanwijzingen aan de betrokken actoren
Is aanspreekpunt voor eventuele vragen
Leidt sociaal-culturele activiteiten
Stimuleert en steunt de doelgroep bij het verkennen, (h)erkennen en aanpakken van noden, talenten en verwachtingen
Speelt in op de actualiteit en de noden van de doelgroep
Stimuleert de doelgroep tot interactie en betrokkenheid
Creëert of versterkt leerkansen bij personen, groepen, systemen of samenlevingen
Verhoogt de deelname aan en het deelhebben en het deel zijn van cultuur (in enge en brede zin)
Verhoogt de graad van betrokkenheid van burgers op hun samenleving volgens het vooropgestelde veranderingsdoel
Gebruikt gepaste didactische hulpmiddelen
Verfijnt samen met de doelgroep de doelstellingen en de aanpak
Waarborgt de veiligheid van de deelnemers en medewerkers
Informeert de doelgroep over andere beschikbare activiteiten van de organisatie
Vraagt feedback over de activiteiten aan de doelgroep (evaluatieformulier…)
Verzamelt al het materiaal en ziet er op toe dat de doelgroep het materiaal in de oorspronkelijke staat achterlaten
Sluit het programma tijdig, ordelijk en op zinvolle wijze af
Begeleidt mee het vertrek van de doelgroep
Gaat met verschillende betrokken actoren na of de doelstellingen behaald werden
Motiveert gemaakte keuzes
Communiceert helder over inhouden en doelen van het educatieve programma
Stemt communicatie- en interactievormen af op de kenmerken en behoeften van de doelgroep
Doet beroep op externe expertise van de communicatieverantwoordelijke indien nodig
Promoot de activiteiten, processen, projecten bij de doelgroep
Voert de praktische aangelegenheden uit aangaande het communicatiebeleid: drukwerk, website, sociale media…
Helpt bij het ontwikkelen en uitvoeren van het communicatiebeleid
Levert input voor een strategisch communicatieplan
Representeert de organisatie extern
Bouwt relaties op met andere organisaties, overheden, media… en onderhoudt deze
Prospecteert en contacteert mogelijke partners
Gaat actief op zoek naar vrijwilligers
Begeleidt, motiveert en versterkt vrijwilligers
Participeert aan de opmaak en uitvoering van het vrijwilligersbeleid

Probleemoplossende vaardigheden

Bemiddelt om afspraken te maken en conflicten te voorkomen
Maakt gebruik van onderhandelingstechnieken om eventuele conflicten op te lossen
Signaleert de knelpunten in verband met kwaliteit
Rapporteert de knelpunten zowel mondeling als schriftelijk
Stuurt het eigen professioneel handelen bij waar nodig
Signaleert knelpunten
Rapporteert mondeling en schriftelijk over knelpunten
Draagt oplossingen aan

Motorische vaardigheden

Omgevingscontext

Het beroep van de sociaal-cultureel begeleider wordt vaak op verschillende locaties uitgevoerd. Dit is nodig bij o.a. de voorbereiding en uitvoering van de projecten en het leggen van contacten met andere organisaties.
Het wisselende aspect voor de sociaal-cultureel begeleider is voornamelijk gesitueerd in de variatie aan doelgroepen waarmee ze in contact komen, de veelheid aan activiteiten die ze opzetten en afhankelijk van de veranderingen in de maatschappij
Het opzetten en uitvoeren van projecten vergt organisatievermogen
De omgang met de doelgroepen vergt een grote mate van flexibiliteit en inlevingsvermogen. De beroepsbeoefenaar dient heel contactvaardig te zijn.
Het beroep wordt soms uitgeoefend op onregelmatige werktijden
De sociaal-cultureel begeleider dient te kunnen werken in teamverband, multidisciplinair en/of op individuele basis
De beroepsuitoefening vereist het nemen van initiatief binnen de resultaten vastgelegd door de leidinggevende
Bij de beroepsuitoefening moet men zich bewust zijn van de effecten van eigen verbale, non-verbale en digitale communicatie en de invloed ervan op de doelgroep
Bij dit beroep wordt er door alle sociaal-cultureel begeleiders meegebouwd aan een cultuur van collegialiteit, welzijn, respect binnen de professionele relaties
In dit beroep moet de sociaal-cultureel begeleider zorg dragen voor de eigen draagkracht en het eigen welbevinden

Handelingscontext

De sociaal-cultureel begeleider toont zin voor initiatief binnen het project, proces... dat hij operationeel dient uit te werken
De sociaal-cultureel begeleider moet kwaliteitsvol handelen
De sociaal-cultureel begeleider moet doelgroepgericht werken (stijl en taalgebruik aanpassen, op empathische wijze omgaan met de doelgroep…)
De sociaal-cultureel begeleider moet het positief imago van zijn organisatie uitstralen
De sociaal-cultureel begeleider is een bruggenbouwer tussen de doelgroep en de maatschappij
De sociaal-cultureel begeleider moet constructief en vlot kunnen omgaan met de doelgroep, de situatie van de doelgroep
De sociaal-cultureel begeleider moet diplomatisch kunnen omgaan met klachten van de doelgroep
De sociaal-cultureel begeleider moet soepel kunnen inspelen op specifieke verwachtingen of vragen van de doelgroep
De sociaal-cultureel begeleider wisselt op constructieve en transparante wijze informatie uit met de andere actoren
De sociaal-cultureel begeleider respecteert het deontologisch kader
De sociaal-cultureel begeleider werkt constructief samen met de doelgroep, collega’s en andere actoren
De sociaal-cultureel begeleider is zich bewust van de impact van zijn handelingen op de doelgroep
De sociaal-cultureel begeleider kan zich aanpassen aan en flexibel opstellen bij wisselende werkomstandigheden
De sociaal-cultureel begeleider moet bijblijven met de ontwikkelingen binnen de sector, dit vergt levenslang leren en het volgen van (verplichte) opleidingen
De sociaal-cultureel begeleider dient planmatig te kunnen werken, prioriteiten te stellen en zijn werkzaamheden te organiseren
De sociaal-cultureel begeleider gaat discreet om met info over de doelgroep
De sociaal-cultureel begeleider heeft aandacht voor een hygiënisch voorkomen en een verzorgd taalgebruik

Autonomie

Is zelfstandig in

betrokkenheid en leerkansen creëren bij de doelgroep
het voorbereiden van activiteiten in functie van de doelgroep
het operationeel plannen, organiseren en uitvoeren van activiteiten
het begeleiden van de doelgroep
het promoten van activiteiten en de eigen organisatie
de administratie gerelateerd aan de activiteiten
het signaleren van knelpunten
de evaluatie van de activiteit en het aangeven van oplossingen
het behandelen van klachten aangegeven door de doelgroep of andere actoren

Is gebonden aan

de missie en de visie van de organisatie
het beleid van de organisatie
de verwachtingen van de deelnemers
deontologische principes
de tijdsplanning
de instructies van de leidinggevende
het beschikbare budget

Doet beroep op

de leidinggevende
partnerorganisaties bij een samenwerking met andere organisaties
externe expertise indien aangewezen

Verantwoordelijkheid

Handelt professioneel en volgens de deontologische principes
Werkt samen
Communiceert professioneel en empathisch
Werkt volgens de kwaliteitsprincipes
Plant en organiseert de eigen activiteiten
Bouwt eigen deskundigheid op
Gaat correct om met diversiteit
Werkt projecten operationeel uit
Detecteert de sociaal-culturele noden en behoeften van de doelgroep en werkt op basis hiervan een evenwichtig aanbod uit van sociaal-culturele activiteiten volgens de visie van de organisatie
Start sociaal-culturele activiteiten op, volgt op en zorgt voor alle praktische benodigdheden
Begeleidt sociaal-culturele activiteiten met de doelgroep
Sluit de sociaal-culturele activiteit af en evalueert ze
Ondersteunt het communicatiebeleid
Ondersteunt vrijwilligers

Attesten

Geen attesten vereist.

Beroepskwalificatie

Download Word

Download pdf

Volledig dossier

Samenhang

Verwante OK('s)

Zoek je opleiding

Sociaal-cultureel begeleider

Globaal

Titel

Definitie

Niveau

Jaar van erkenning

Activiteiten

Opsomming competenties

Beschrijving competenties/activiteiten a.d.h.v. de descriptorelementen

Kennis

Cognitieve vaardigheden

Probleemoplossende vaardigheden

Motorische vaardigheden

Omgevingscontext

Handelingscontext

Autonomie

Verantwoordelijkheid

Attesten