Restaurateur van historische strijk- en tokkelinstrumenten
BK-0441-2
Dit is de actuele versie van de beroepskwalificatie.
Globaal
Titel
Restaurateur van historische strijk- en tokkelinstrumenten
Definitie
Het restaureren van historische strijk- en tokkelinstrumenten (gitaar, viool, luit, gamba …) teneinde esthetische of akoestische verbeteringen aan te brengen
Niveau (VKS en EQF)
4
Jaar van erkenning
versie 2, 2020
Competenties
Opsomming competenties
- Competentie 1:
Bouwt eigen deskundigheid op
- Leest vakspecifieke literatuur
- Volgt recente vakspecifieke ontwikkelingen op
- Woont studiedagen, werkgroepen, congressen en/of andere vormingsinitiatieven bij
- Wisselt ervaringen en informatie uit met collega’s
- Verwerkt vakspecifieke informatie
- Onderhoudt voeling met de muziekwereld
- Toetst het werkresultaat af bij bespelers van het muziekinstrument
- Beheerst de basistechnieken en uitvoeringspraktijk van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- met inbegrip van kennis:
- Kennis van de sector
- Kennis van muziekgeschiedenis
- Kennis van de markt/leveranciers
- Kennis van de muziekrichtingen en -stijlen die kenmerkend zijn voor historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Kennis van de basistechnieken en uitvoeringspraktijk eigen aan historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Kennis van vakspecifieke literatuur
- Grondige kennis van de muziekwereld
- Competentie 2:
Werkt met oog voor veiligheid, milieu, kwaliteit en welzijn
- Maakt onderscheid tussen gevaarlijke en niet gevaarlijke producten en afvalstoffen
- Vraagt om informatie in geval van twijfel over afvalstoffen
- Sorteert afval volgens wettelijke richtlijnen
- Houdt zich aan de regels voor traceerbaarheid van producten
- Werkt ergonomisch verantwoord
- Gebruikt persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen (PBM’s en CBM’s)
- Gaat veilig om met materialen en gereedschappen
- Zorgt voor optimale klimatologische omstandigheden (zoals gepaste vochtigheidsgraad en temperatuur)
- met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van ergonomie
- Basiskennis van gevaarlijke producten
- Kennis van de wettelijke richtlijnen i.v.m. afval, CBM’s en PBM’s
- Kennis van afvalsortering en optimale opslagomstandigheden
- Grondige kennis van het omgaan met materialen en gereedschappen voor de restauratie van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Competentie 3:
Organiseert de eigen werkplek ordelijk
- Organiseert de eigen werkplaats rekening houdend met een logische werkvolgorde
- Richt de werkplaats (ergonomisch) in
- Beperkt stofemissie (bv. met (stof)afzuigapparatuur/installaties …)
- Houdt de werkplek schoon en ordelijk
- Bergt de eigen gereedschappen en hulpmiddelen op
- Zorgt voor een gepaste ruimte waarin de muziekinstrumenten kunnen uitgeprobeerd en ingespeeld worden
- met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van ergonomie
- Basiskennis van (stof)afzuigapparatuur
- Competentie 4:
Bevraagt de opdrachtgever of leidinggevende (over de restauratie van het instrument, het speelcomfort,…) en respecteert de afgesproken prijs, termijn …
- Stelt gericht vragen over de wens van de opdrachtgever of over de opdracht van de leidinggevende (op esthetisch of akoestisch vlak), daarbij steeds rekening houdend met datgene wat historisch verantwoord is
- Bestudeert, indien voorhanden, plannen, werktekeningen en/of restauratieliteratuur
- Stelt de eigenschappen en de waarde van het werkstuk vast (historisch, financieel)
- Maakt duidelijke afspraken en houdt zich daaraan
- Bespreekt de voor- en nadelen van alternatieven met de opdrachtgever of leidinggevende, daarbij steeds rekening houdend met datgene wat historisch verantwoord is (bv. prijs en kwalitatieve aspecten van materialen)
- Maakt een schets of ontwerp (digitaal of handmatig)
- Respecteert het tijds- en prijsbestek
- Respecteert het evenwicht tussen de wensen en de mogelijkheden (vb. financiële) van de opdrachtgever, daarbij steeds rekening houdend met datgene wat historisch verantwoord is
- met inbegrip van kennis:
- Kennis van werkplanning
- Kennis van technieken om digitaal of handmatig een schets of ontwerp te maken
- Grondige kennis van bouwstijlen van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van de geschiedenis van de bouw van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van de historische en financiële waarde van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van kenmerken van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van materialen en technieken voor het restaureren van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Competentie 5:
Bepaalt de verschillende stappen van de uitvoering van de opdracht en kiest de materialen en toebehoren
- Plant de technische en logistieke eigenschappen van de restauratie van het muziekinstrument
- Maakt een definitieve keuze voor materialen en technieken, hierbij rekening houdend met de esthetische, akoestische en historische kenmerken van het instrument
- Berekent de benodigde hoeveelheden materiaal
- Regelt eventueel een verzekering voor het muziekinstrument
- Evalueert de kwaliteit van de producten en geleverde diensten
- Houdt rekening met het tijds- en prijsbestek
- Legt de voorraad materiaal en toebehoren aan
- Vervaardigt indien nodig eenvoudige handgereedschappen, werktuigen of specifieke hulpstukken
- met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van machinale houtbewerking
- Kennis van de markt/leveranciers
- Kennis van werkplanning
- Grondige kennis van manuele houtbewerking
- Grondige kennis van kenmerken van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van materialen en technieken voor het restaureren van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Competentie 6:
Restaureert het historisch muziekinstrument (polijsten, uitboren, snaren monteren, snaren stemmen, lak of vernis aanbrengen …) en/of eventuele toebehoren i.f.v. esthetische of akoestische verbeteringen en regelt de klank, daarbij rekening houdend met de historische kenmerken van het instrument
- Gaat na wat de oorzaak van de beschadiging is
- Gaat na wat de oorzaak van speeltechnische problemen is
- Gaat na wat de oorzaak van akoestische problemen is
- Gaat na wat de oorzaak van intonatieproblemen is
- Onderzoekt de materialen en technieken die gebruikt zijn bij het bouwen van het historisch muziekinstrument
- Raadpleegt technische bronnen en past restauratietechnieken toe
- Beoordeelt de authenticiteit van het muziekinstrument
- Identificeert de bouwstijl van het muziekinstrument
- Identificeert de periode waarin het muziekinstrument gebouwd is
- Analyseert de invloed van externe parameters op de conservatie van het werkstuk (temperatuur, relatieve vochtigheid …)
- Past meet- en aftekentechnieken toe
- Maakt en gebruikt mallen
- Past manuele en/of beperkte machinale houtbewerkingstechnieken toe
- Past montage-, lijm- en klemtechnieken toe
- Voert de reparatie uit met respect voor de gebruikte historische materialen en technieken
- Demonteert het muziekinstrument indien nodig
- Maakt onderdelen schoon en stofvrij
- Vervangt onderdelen indien nodig
- Restaureert het historisch muziekinstrument op historisch verantwoorde wijze (lakken, extra inleg, decoraties ...)
- Controleert de restauratie
- Treft preventieve maatregelen voor conservering en preservatie (fixeren, afwerkingslaag en beschermingslaag aanbrengen …)
- Controleert klank, bespeelbaarheid en esthetiek van het muziekinstrument en de historische correctheid van de restauratie
- Restaureert het muziekinstrument met respect voor de historische en esthetische eigenschappen van het muziekinstrument
- Maakt het muziekinstrument technisch speelklaar
- met inbegrip van kennis:
- Basiskennis van machinale houtbewerking
- Kennis van meet-en aftekentechnieken
- Kennis van montage-, lijm-, en klemtechnieken
- Kennis van technieken om mallen te vervaardigen
- Kennis van beschermings-, preservatie- en afwerkingsproducten
- Kennis van stemmingstechnieken
- Grondige kennis van manuele houtbewerking
- Grondige kennis van bouwstijlen van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van het omgaan met materialen en gereedschappen voor de restauratie van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van kenmerken van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van materialen en technieken voor het restaureren van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Competentie 7:
Voert het onderhoud en de reiniging van het muziekinstrument uit en adviseert de opdrachtgever over het onderhoud en de reiniging
- Adviseert de opdrachtgever over de wijze waarop het muziekinstrument in goede staat kan blijven
- Demonstreert het onderhoud en reinigingstechnieken
- Informeert over eventuele onderhoudstechnieken en reinigingsproducten
- Stockeert het muziekinstrument in optimale klimatologische omstandigheden
- Adviseert de opdrachtgever over de bewaring van het muziekinstrument (klimatologische omstandigheden, plaats, wijze …)
- Vervangt onderdelen
- Maakt onderdelen schoon en stofvrij
- met inbegrip van kennis:
- Kennis van optimale opslagomstandigheden
- Kennis van onderhoudstechnieken en reinigingsproducten
- Competentie 8:
Stemt historische muziekinstrumenten
- Controleert de stembaarheid van het muziekinstrument
- Controleert de huidige stemming
- Stemt op het gehoor of met behulp van stemapparatuur
- Stemt het instrument op de voor het historisch instrument relevante toonhoogte
- met inbegrip van kennis:
- Kennis van stemmingstechnieken
- Kennis van stemapparatuur
Beschrijving competenties a.d.h.v. de descriptorelementen
Kennis
- Basiskennis van ergonomie
- Basiskennis van gevaarlijke producten
- Basiskennis van machinale houtbewerking
- Basiskennis van (stof)afzuigapparatuur
- Kennis van afvalsortering en optimale opslagomstandigheden
- Kennis van beschermings-, preservatie- en afwerkingsproducten
- Kennis van de basistechnieken en uitvoeringspraktijk eigen aan historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Kennis van de markt/leveranciers
- Kennis van de muziekrichtingen en -stijlen die kenmerkend zijn voor historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Kennis van de sector
- Kennis van de wettelijke richtlijnen i.v.m. afval, CBM’s en PBM’s
- Kennis van meet-en aftekentechnieken
- Kennis van montage-, lijm-, en klemtechnieken
- Kennis van muziekgeschiedenis
- Kennis van onderhoudstechnieken en reinigingsproducten
- Kennis van optimale opslagomstandigheden
- Kennis van stemapparatuur
- Kennis van stemmingstechnieken
- Kennis van technieken om digitaal of handmatig een schets of ontwerp te maken
- Kennis van technieken om mallen te vervaardigen
- Kennis van vakspecifieke literatuur
- Kennis van werkplanning
- Grondige kennis van bouwstijlen van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van de geschiedenis van de bouw van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van de historische en financiële waarde van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van de muziekwereld
- Grondige kennis van het omgaan met materialen en gereedschappen voor de restauratie van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van kenmerken van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Grondige kennis van manuele houtbewerking
- Grondige kennis van materialen en technieken voor het restaureren van historische strijk- en tokkelinstrumenten
Cognitieve vaardigheden
- Adviseert de opdrachtgever over de bewaring van het muziekinstrument (klimatologische omstandigheden, plaats, wijze …)
- Adviseert de opdrachtgever over de wijze waarop het muziekinstrument in goede staat kan blijven
- Analyseert de invloed van externe parameters op de conservatie van het werkstuk (temperatuur, relatieve vochtigheid …)
- Beoordeelt de authenticiteit van het muziekinstrument
- Berekent de benodigde hoeveelheden materiaal
- Bespreekt de voor- en nadelen van alternatieven met de opdrachtgever of leidinggevende, daarbij steeds rekening houdend met datgene wat historisch verantwoord is (bv. prijs en kwalitatieve aspecten van materialen)
- Bestudeert, indien voorhanden, plannen, werktekeningen en/of restauratieliteratuur
- Controleert de restauratie
- Controleert klank, bespeelbaarheid en esthetiek van het muziekinstrument en de historische correctheid van de restauratie
- Evalueert de kwaliteit van de producten en geleverde diensten
- Gaat na wat de oorzaak van akoestische problemen is
- Gaat na wat de oorzaak van de beschadiging is
- Gaat na wat de oorzaak van intonatieproblemen is
- Gaat na wat de oorzaak van speeltechnische problemen is
- Houdt rekening met het tijds- en prijsbestek
- Houdt zich aan de regels voor traceerbaarheid van producten
- Identificeert de bouwstijl van het muziekinstrument
- Identificeert de periode waarin het muziekinstrument gebouwd is
- Informeert over eventuele onderhoudstechnieken en reinigingsproducten
- Leest vakspecifieke literatuur
- Legt de voorraad materiaal en toebehoren aan
- Maakt duidelijke afspraken en houdt zich daaraan
- Maakt een definitieve keuze voor materialen en technieken, hierbij rekening houdend met de esthetische, akoestische en historische kenmerken van het instrument
- Maakt onderscheid tussen gevaarlijke en niet gevaarlijke producten en afvalstoffen
- Onderhoudt voeling met de muziekwereld
- Onderzoekt de materialen en technieken die gebruikt zijn bij het bouwen van het historisch muziekinstrument
- Organiseert de eigen werkplaats rekening houdend met een logische werkvolgorde
- Plant de technische en logistieke eigenschappen van de restauratie van het muziekinstrument
- Raadpleegt technische bronnen en past restauratietechnieken toe
- Regelt eventueel een verzekering voor het muziekinstrument
- Respecteert het evenwicht tussen de wensen en de mogelijkheden (vb. financiële) van de opdrachtgever, daarbij steeds rekening houdend met datgene wat historisch verantwoord is
- Respecteert het tijds- en prijsbestek
- Richt de werkplaats (ergonomisch) in
- Sorteert afval volgens wettelijke richtlijnen
- Stelt de eigenschappen en de waarde van het werkstuk vast (historisch, financieel)
- Stelt gericht vragen over de wens van de opdrachtgever of over de opdracht van de leidinggevende (op esthetisch of akoestisch vlak), daarbij steeds rekening houdend met datgene wat historisch verantwoord is
- Toetst het werkresultaat af bij bespelers van het muziekinstrument
- Verwerkt vakspecifieke informatie
- Volgt recente vakspecifieke ontwikkelingen op
- Wisselt ervaringen en informatie uit met collega’s
- Woont studiedagen, werkgroepen, congressen en/of andere vormingsinitiatieven bij
- Zorgt voor een gepaste ruimte waarin de muziekinstrumenten kunnen uitgeprobeerd en ingespeeld worden
- Zorgt voor optimale klimatologische omstandigheden (zoals gepaste vochtigheidsgraad en temperatuur)
Probleemoplossende vaardigheden
- Vraagt om informatie in geval van twijfel over afvalstoffen
Motorische vaardigheden
- Beheerst de basistechnieken en uitvoeringspraktijk van historische strijk- en tokkelinstrumenten
- Beperkt stofemissie (bv. met (stof)afzuigapparatuur/installaties …)
- Bergt de eigen gereedschappen en hulpmiddelen op
- Controleert de huidige stemming
- Controleert de stembaarheid van het muziekinstrument
- Demonstreert het onderhoud en reinigingstechnieken
- Demonteert het muziekinstrument indien nodig
- Gaat veilig om met materialen en gereedschappen
- Gebruikt persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen (PBM’s en CBM’s)
- Houdt de werkplek schoon en ordelijk
- Maakt een schets of ontwerp (digitaal of handmatig)
- Maakt en gebruikt mallen
- Maakt het muziekinstrument technisch speelklaar
- Maakt onderdelen schoon en stofvrij
- Past manuele en/of beperkte machinale houtbewerkingstechnieken toe
- Past meet- en aftekentechnieken toe
- Past montage-, lijm- en klemtechnieken toe
- Restaureert het historisch muziekinstrument op historisch verantwoorde wijze (lakken, extra inleg, decoraties ...)
- Restaureert het muziekinstrument met respect voor de historische en esthetische eigenschappen van het muziekinstrument
- Stemt het instrument op de voor het historisch instrument relevante toonhoogte
- Stemt op het gehoor of met behulp van stemapparatuur
- Stockeert het muziekinstrument in optimale klimatologische omstandigheden
- Treft preventieve maatregelen voor conservering en preservatie (fixeren, afwerkingslaag en beschermingslaag aanbrengen …)
- Vervaardigt indien nodig eenvoudige handgereedschappen, werktuigen of specifieke hulpstukken
- Vervangt onderdelen
- Vervangt onderdelen indien nodig
- Voert de reparatie uit met respect voor de gebruikte historische materialen en technieken
- Werkt ergonomisch verantwoord
Omgevingscontext
- De beroepsbeoefenaar moet flexibel zijn in werkuren en -dagen
- De beroepsbeoefenaar toont respect voor het vak, collega’s en concurrenten en vertegenwoordigt het beroep
- Dit beroep wordt alleen of in teamverband uitgeoefend, al dan niet in een onderneming
- Dit beroep wordt uitgeoefend in een atelier
- Het beroep situeert zich in de muziekwereld. De beroepsbeoefenaar moet dus steeds op de hoogte blijven van vakspecifieke ontwikkelingen
Handelingscontext
- De beroepsbeoefenaar handelt steeds binnen het eigen kennisdomein en vraagt in geval van problemen raad aan collega’s (bv. dendrologen, muziekhistorici)
- De beroepsbeoefenaar moet de veiligheidsvoorschriften op de werkvloer respecteren
- De beroepsbeoefenaar moet gereedschappen en materialen zorgvuldig en nauwkeurig gebruiken
- De beroepsbeoefenaar moet kwaliteitsvol, historisch verantwoord en klantgericht handelen in alle omstandigheden
- De beroepsbeoefenaar moet oog hebben voor de esthetiek en de historiek van het muziekinstrument
- De beroepsbeoefenaar moet op constructieve en professionele wijze informatie uitwisselen met klant/opdrachtgevers en collega’s
- De beroepsbeoefenaar moet steeds rekening houden met klankkwaliteit, bespeelbaarheid en accuratesse van het muziekinstrument
- De beroepsbeoefenaar moet uiterst nauwkeurig en zeer geconcentreerd te werk gaan, de historische, esthetische en akoestische kenmerken van het muziekinstrument steeds indachtig
- De beroepsbeoefenaar moet zich stipt aan de gemaakte afspraken houden
- De beroepsuitoefening vereist het hanteren van lasten en langdurig rechtstaan: ergonomisch verantwoord werken is dus gewenst
- De opdrachten worden afgebakend in de tijd, wat deadlines met zich meebrengt; resultaatgerichtheid en stressbestendigheid zijn belangrijke eigenschappen
- Passie voor het vak is de belangrijkste drijfveer van de beroepsbeoefenaar
Autonomie
Is zelfstandig in
- het adviseren van de opdrachtgever over het onderhoud en de reiniging
- het bepalen van de verschillende stappen van de uitvoering van de opdracht (restauratie van het muziekinstrument plannen)
- het bevragen van de opdrachtgever of van de leidinggevende (over het bouwen van het instrument, het speelcomfort, de gewenste esthetische, akoestische en historische eigenschappen van het instrument …)
- het kiezen van materialen en toebehoren
- het opbouwen van eigen deskundigheid (vakspecifieke literatuur lezen, vakspecifieke ontwikkelingen opvolgen, vakspecifieke informatie verwerken, de basistechnieken van historische strijk- en tokkelinstrumenten onderhouden …)
- het ordelijk organiseren van de werkplek (de werkplek schoon houden, de eigen gereedschappen en hulpmiddelen opbergen …)
- het respecteren van de gemaakte afspraken (het tijds- en prijsbestek, het evenwicht tussen de wensen en de mogelijkheden van de opdrachtgever …)
- het restaureren van het muziekinstrument
- het stemmen van het muziekinstrument op de voor het historisch instrument relevante toonhoogte
- het uitvoeren van de eigen werkzaamheden (voorbereiden, bewerken, afwerken en controleren)
- het uitvoeren van de opdracht in functie van de akoestische, esthetische en historische kenmerken van het historisch muziekinstrument
- het uitvoeren van het onderhoud en de reiniging van het muziekinstrument
- het werken met oog voor veiligheid, milieu, kwaliteit en welzijn (veilig omgaan met materialen en gereedschappen …)
Is gebonden aan
- de esthetische, akoestische en historische kenmerken van het historisch muziekinstrument
- veiligheids- en milieuvoorschriften
Doet beroep op
- kennisspecialisten (bv. op vlak van dendrologie, muziekgeschiedenis, waardeschatting) bij eventueel gebrek aan specifieke expertise
Verantwoordelijkheid
- Bepaalt de verschillende stappen van de uitvoering van de opdracht en kiest de materialen en toebehoren
- Bevraagt de opdrachtgever of leidinggevende (over de restauratie van het instrument, het speelcomfort,…) en respecteert de afgesproken prijs, termijn …
- Bouwt eigen deskundigheid op
- Organiseert de eigen werkplek ordelijk
- Restaureert het historisch muziekinstrument (polijsten, uitboren, snaren monteren, snaren stemmen, lak of vernis aanbrengen …) en/of eventuele toebehoren i.f.v. esthetische of akoestische verbeteringen en regelt de klank, daarbij rekening houdend met de historische kenmerken van het instrument
- Stemt historische muziekinstrumenten
- Voert het onderhoud en de reiniging van het muziekinstrument uit en adviseert de opdrachtgever over het onderhoud en de reiniging
- Werkt met oog voor veiligheid, milieu, kwaliteit en welzijn
Attesten en voorwaarden
Wettelijke attesten en voorwaarden
Er zijn geen wettelijke attesten of voorwaarden vereist.