Skip to Main Content

Vakfiche toegepaste psychologie 3 tso

Geldig van 01 januari 2018 tot en met 31 december 2018
 

content

Studierichting

3e graad tso
  • Onthaal en Public Relations

Referentiekader

ReferentiekaderOpmerking
Leerplannenhttp://ond.vvkso-ict.com/vvksomainnieuw/toonleerplan3.asp?LTcomplex=1&Ltlt=717&ltnaam=Onthaal+en+public+relations http://www.ovsg.be/leerplannen/secundair-onderwijs http://pro.g-o.be/blog/Documents/TSO%20tweede%20en%20derde%20graad%202016-2017.pdf

Waarom leer je dit vak?

Voor de studierichting onthaal en public relations zijn twee pijlers belangrijk, nl. de onthaalfunctie enerzijds en de uitvoerende PR-taken anderzijds. Naast basisvaardigheden rond onthaal, PR, receptie en telefonisch onthaal zijn er gespecialiseerde functies waarin men later terecht kan, bv. e-commerce, call centers... De klemtoon ligt op de multi – sectorale onthaalfunctie, zowel in de profit als in de non-profit, waarbij klantgerichtheid en assertiviteit belangrijk zijn.

Psychologie is een discipline dat bij veel mensen interesse opwerkt. Zo bevat ook deze richting een inleiding in de psychologie. Aangezien je toekomstige werkveld zeer divers zal zijn, kan het soms doorslaggevend zijn om op een (gepaste) doelgerichte en professionele wijze te reageren. Op die manier is het van belang om een flinke dosis psychologische kennis aan te bieden over vooral agogische en communicatieve vaardigheden.

Toon meer
Toon minder

In het eerste deel leer je vooral over de wisselwerking tussen psychologie en andere deelgebieden van psychologie. Om daarna over te gaan tot de echte psychologische materie. Specifiek krijg je een inzicht in de waarneming en de menselijke gedragingen. Het menselijk handelen moet steeds dé drijfveer zijn om nieuwe dingen in vraag te stellen.

Je staat stil bij het belang van sociale vaardigheden, beroepshoudingen en attitudes. Verder ga je je ook verdiepen in geheugen – en denkprocessen en als laatste op onze emoties. In de huidige samenleving is communicatie niet meer weg te denken met de daarbij horende communicatiestops. Je leert omgaan met deze hindernissen.

Stress, burn-out zijn termen die niet meer weg te denken zijn in onze maatschappij. We leven volgens sommigen te gehaast, er wordt teveel van ons verwacht. We gaan daarom dieper in op de motivatie van werknemers, do's en don'ts van een leider,...

Wat moet je leren?

Psychologie in de samenleving

Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrippen:
- Psychologie

- Toegepaste psychologie

Deze begrippen benoemen en vergelijken met elkaar

Psychologie in de richting onthaal en public relations
- Onthaal

- Reclame

- Verkoop


Deze termen toepassen en illustreren

Verschillende onderdelen van gedragswetenschappen :

- Mensenkennis, pseudowetenschap en psychologische wetenschap
- Psychiatrie, sociologie, (ped)agogie, antropologie,… 

Deze begrippen beschrijven, toepassen en vergelijken met elkaar
Deze begrippen/ beroepen omschrijven, toepassen, illustreren en vergelijken met elkaar

Onderzoeksmethoden met betrekking tot toegepaste psychologie:

- Observatie

- Gevalsbeschrijving
- Experiment

De onderzoekmethoden toepassen en illustreren

Het gedrag van de mens observeren

Waarneming
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Het waarnemingsproces :

- Prikkels

- Zintuigen

- Hersenen

- Actie

Dit proces beschrijven en toepassen

De link tussen waarnemen, gewaarworden en observeren.

Deze link verklaren

Menselijke waarneming is subjectief en selectief.

Dit fenomeen beschrijven en illustreren

Beïnvloede factoren van de menselijke waarneming:

- Gestaltpsychologie              

- Psychische factoren (bijv.: aandacht, emoties, verwachtingen, voorkennis, herinneringen)

- Fysische factoren (bijv.: kleurenblind, alcohol, drugs, vermoeidheid)

Deze factoren beschrijven, illustreren, toepassen en vergelijken met elkaar

Beperkingen van de menselijke waarneming:

- Verwachtingen

- Attributiefout

- Halo-effect

- Horn-effect

- Eerste indruk

- Referentiekader

- Logicafout

- Sociale categorisatie 

Deze beperkingen beschrijven, toepassen en illustreren

Het belang van de studie van het menselijk gedrag als ondersteunend hulpmiddel in professionele situaties.

Dit belang beschrijven, toepassen en illustreren

Leren
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrippen:

- Leren

- Aangeboren/ aangeleerd

Dit begrip benoemen

Deze elementen beschrijven en toepassen

Individuen verwerken informatie op verschillende mogelijkheden :

- Leren door imitatie (met praktijkvoorbeeld van Albert Bandura, het Bobo Doll)

- Leren door beloning (met praktijkvoorbeeld van Ivan Pavlov, de hond van Pavlov )

- Leren door inzicht (met praktijkvoorbeeld van Wolfgang Köhler, het experiment van Köhler )

- Leerstijlen volgens Kolb (dromer /denker/ beslisser/ doener)

Deze leerstijlen beschrijven, toepassen en illustreren

 

Deze experimenten beschrijven en analyseren

Geheugen
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrip: geheugen

Dit begrip benoemen

De werking van het geheugen is een complex en dynamisch proces opgebouwd uit drie delen:

- Zintuigelijk geheugen

- Kortetermijngeheugen

- Langetermijngeheugen

Deze processen beschrijven en toepassen

Beïnvloedende factoren op geheugen:

- Emoties

- Interesse

- Tijd

- Herhaling

- Lichamelijke factoren


Deze factoren beschrijven, illustreren, toepassen

Het belang van de beperkingen van het geheugen en de werking ervan in de bedrijfs- en reclamewereld.

Dit belang beschrijven en concretiseren

Denken
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrip : denken

Dit begrip benoemen

Het proces 'probleemoplossend denken’:

- Problemen identificeren

- Problemen analyseren

- Oplossingsstrategieën toepassen

- Evalueren

Dit proces beschrijven, toepassen en analyseren

Soorten denkprocessen:

- Incidentieel

- Intentioneel

- Logisch

- Systematisch

- Creatief

Deze denkprocessen beschrijven, illustreren, toepassen en vergelijken aan de hand van denkervaringen

Intelligentie
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrippen : intelligentie, IQ – test

Deze  begrippen benoemen

Verschillende vormen van intelligentie volgens Howard Gardner:

- Muzikaal

- Visueel – ruimtelijk

- Naturalistisch

- Taalkundig

- Intrapersoonlijk

- Interpersoonlijk

- Logisch – wiskundig

- Kinesthetisch

Deze vormen beschrijven, toepassen en illustreren

Emotie
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrip : emotie

Dit begrip benoemen

De zes basisemoties volgens Paul Ekman:

- Afkeer, angst, blijheid, boosheid, verbazing, verdriet

- Het feit dat deze emoties een universeel gegeven is


Deze emoties beschrijven, toepassen en illustreren

Dit feit beschrijven en verklaren

Angst:

- Faalangst, spreekangst, fobieën,…

- Manieren om angst te overwinnen


Deze vormen beschrijven, toepassen en illustreren

Deze manieren beschrijven en toepassen

Kenmerken en effecten van emoties:

- Aangeleerd versus aangeboren

- Cultureel versus universeel bepaald

 

Deze kenmerken en effecten beschrijven, toepassen en illustreren

Ontstaan van emoties:

- Impressie

- Reactie

- Expressie

Dit proces beschrijven, toepassen en illustreren

Belang van emoties voor ons gedrag:

- Emotie als aanpassingsfunctie

- Emotie als communicatieve functie

- Emotie als waarschuwingsfunctie

Dit proces beschrijven, toepassen en illustreren

Voorbeelden van omgaan met emoties in de professionele wereld.

Deze voorbeelden beschrijven en toepassen

Motivatie
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrippen : motivatie, behoefte en reclame

Deze begrippen benoemen

Cognitieve theorieën om motivatie te verklaren:

- Extrinsieke motivatie

- Intrinsieke motivatie

Deze theorieën beschrijven, illustreren en toepassen


Behoeftetheorie aan de hand van de behoeftepiramide van Abraham Maslow:

- De werking van deze piramide

- Lichamelijke behoefte, veiligheid en zekerheid, sociaal contact, waardering en erkenning, zelfontplooiing

De werking beschrijven, illustreren, toepassen en beoordelen

Deze niveaus beschrijven, illustreren en toepassen

Motivationele conflicten volgens het model van Neal Miller:

- Toenaderings – toenaderingsconflict

- Toenaderings – vermijdingsconflict

- Vermijdings – vermijdingsconflict

- Het dubbel toenaderings – vermijdingsconflict

Deze conflicten beschrijven, toepassen, illustreren en beoordelen

De samenhang tussen reclame en behoefte

- via het AIDA – model

- via reclamestrategieën

Deze samenhang beschrijven, toepassen en analyseren

De mens als persoon

Persoonlijkheid
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrip: persoonlijkheid

Dit begrip benoemen

Typologieën in de persoonlijkheidspsychologie

- Typologie van Hippocrates

- Typologie  van Eysenck

Deze typologieën beschrijven, toepassen en beoordelen

De ontwikkeling van onze persoonlijkheid volgens wetenschappelijke theorieën :

- Nativisme

- Convergentie

- Empirisme

 

De verschillende ontwikkelingen beschrijven, toepassen en analyseren

De ontwikkeling van onze persoonlijkheid volgens Erik Erikson :

- De relatie met de verzorgende persoon

- De relatie met de ouders

- De relatie met het gezin

- De relatie met school en buurt

- De relatie met de leeftijdsgroep en identificatiefiguren

- De relatie met partners en groepsleden

- De relatie met personen met wie men samenwerkt en meeleef

- Het nadenken en het aanvaarden van wat geweest is

 

De verschillende ontwikkelingen beschrijven, toepassen en analyseren

Persoonlijkheid en zelfbeeld
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrip : zelfbeeld

Dit begrip benoemen

De verschillende soorten zelfbeeld :

- Reëel versus ideaal

- Sociaal, cognitief, emotioneel, fysiek en materieel

Deze soorten beschrijven, toepassen en illustreren

De opbouw van het zelfbeeld via :

- Introspectie

- Autobiografische herinneringen

- “the looking – glass – self”

Deze elementen beschrijven, toepassen en illustreren

Het beeld dat we van elkaar hebben via :

- Stereotypes

- Vooroordelen

Deze elementen beschrijven, toepassen en illustreren

Van persoonlijkheid tot gedrag
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Samenhang tussen onze persoonlijkheid en ons gedrag:

- Visie van de psychoanalyse volgens B.F Sigmund Freud

- Visie van het behaviorisme volgens Skinner

- Visie van de humanistische psychologie volgens Carl Rogers

Deze visies beschrijven, toepassen, illustreren en beoordelen

De mens en zijn relaties

Kopieergedrag
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrip : kopieergedrag  

Dit begrip benoemen

Gevolgen en verklaringen van kopieergedrag

- Positief/ negatief

- Assertiviteit – subassertiviteit – agressiviteit 

 

Deze gevolgen en verklaringen beschrijven en toepassen

 

Deze begrippen beschrijven, toepassen, illustreren en beoordelen

Voorbeelden van kopieergedrag

Deze voorbeelden beschrijven en toepassen

Communicatie
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrippen : communicatie, territoria, status(symbolen)

Deze begrippen benoemen

Vijf axioma’s van Paul Watzlawick:

- Je kunt niet niet communiceren

- Elke communicatie omvat een inhouds – en een betrekkingsniveau

- Uit een boodschap haalt ieder zijn eigen waarheid

- Men beïnvloedt elkaar verbaal én non – verbaal

- Communicatie verloopt symmetrisch en complementair


 

Deze axioma’s beschrijven, toepassen en illustreren

Territoriumtheorie

- Verschillende soorten : privédomein en publieke arena

- Territoriumstrijd

 

Deze verschillende soorten beschrijven, toepassen en illustreren

Deze strijd verklaren aan de hand van territoriumregels

Afstand en aanrakingen:

- Intieme zone

- Persoonlijke zone

- Sociale zone

- Openbare zone

 

Deze afstanden en aanrakingen beschrijven en toepassen

Een mens samen met anderen
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrippen: groep en rol

Deze begrippen benoemen

Soorten groepen:

- Verzameling

- Sociologische groep

 

Deze soorten kunnen beschrijven, toepassen en vergelijken

Kenmerken van groepen:

- Samenhorigheidsgevoel

- Groepstraditie – en communicatie

- Groepsnorm

- Weerstand

- Groepsrollen

 

Deze kenmerken beschrijven, toepassen, verklaren en illustreren

Invloed van een groep op het individuele gedrag

- Groepsdruk

- Conformisme

- Experiment van Asch

Deze invloeden beschrijven, toepassen en verklaren

Dit experiment beschrijven, verklaren en beoordelen

Leiderschapsstijl volgens Hersey en Blanchard :

- Autoritair

- Democratisch

- Laissez – faire

- Begeleidend leiderschap

 

De stijl beschrijven, vergelijken en toepassen

Basisvaardigheden van een leider:

- Sturen

-Inspireren

- Motiveren

- Vertrouwensrelatie opbouwen

- Assertiviteit

Deze basisvaardigheden toepassen

Mijn positie in een groep a.d.h.v. de roos van Leary

- Leidend

- Helpend

- Meewerkend

- Afhankelijk

- Teruggetrokken

- Opstandig

- Aanvallend

- Competitief

Deze elementen beschrijven, toepassen en illustreren

Conflicthanteringsstijlen volgens het model van Thomas en Kilman:

- Doordrukken

- Samenwerken

- Compromis sluiten

- Vermijden

- Toegeven

Dit model beschrijven, toepassen, illustreren en vergelijken

De mens en zijn werkwereld

Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begrippen : Arbeid, arbeidsmotivatie, spanning, stress en burn – out

Deze begrippen benoemen

De functies van arbeid:

- Materiële functie

- Immateriële functie (sociaal contact, maatschappelijk aanzien, zelfontplooiing, zelfwaardering en erkenning)

 

Deze functies beschrijven, verklaren, toepassen en illustreren

De gevolgen en oorzaken van arbeidsmotivatie en zingeving:

- Spanning

- Stress

- Burn – out

 

Deze gevolgen en oorzaken beschrijven, toepassen en verklaren

Welke opdracht moet je uitvoeren?

Dit vak heeft geen opdrachten

Welke bijlagen heb je nodig?

Dit vak heeft geen bijlagen

Hoe verloopt het examen?

Het examen psychologie 3 tso is een digitaal examen. Vraag je je af hoe een digitaal examen verloopt? De uitleg over onze digitale examens, de instructies en heel wat voorbeeldvragen vind je op http://www.ond.vlaanderen.be/secundair/examencommissie/digitale-examens/index.htm.
/
Kladpapier
Het digitaal examen bestaat uit gesloten en open vragen. Er zijn verschillende vraagtypes: invulvragen, sleepvragen, dropdownvragen, meerkeuzevragen. Soms krijg je ook een open vraag, waarop je het antwoord intypt in het voorziene vak. Elk vraagtype heeft zijn eigen instructiezin, die duidelijk aangeeft wat je precies moet doen. Je kan de verschillende vraagtypes vooraf inoefenen. Op de website vind je een oefenexamen, waarin je ze kan uitproberen. Uiteraard is dit geen echt examen: de bedoeling is dat je de techniek van de digitale vraagtypes in de vingers krijgt.

Hoe beoordelen we het examen?

Voor de gesloten vragen moet je het juiste antwoord aanduiden om punten te scoren. Naargelang het vraagtype kan je voor een gedeeltelijk juist antwoord soms ook punten scoren. Er is geen giscorrectie. Voor de open vragen bekijken de correctoren of je antwoord de juiste vaktermen bevat, ondubbelzinnig is en de juiste inhoud bevat. We houden geen rekening met taalfouten.

Psychologie in de samenleving

5 %

Het gedrag van de mens observeren

40 %

De mens als persoon

20 %

De mens en zijn relaties

30 %

De mens en zijn werkveld

5 %

Met welk materiaal bereid je je voor?

Je moet zelf op zoek naar leermiddelen om je examen voor te bereiden. De Examencommissie stelt zelf geen leermiddelen ter beschikking. Je kan ze kopen in een (online) boekhandel of ontlenen en raadplegen in een bibliotheek. De bibliotheken van de lerarenopleiding aan de universiteit of de hogeschool bieden heel wat leermiddelen aan.
Bij elke nieuwe editie van de vakfiche actualiseren we deze bibliografie. Toch is het best mogelijk dat bepaalde werken niet meer verkrijgbaar zijn of dat nieuwe werken die al op de markt zijn nog niet zijn opgenomen. Ook websites veranderen al eens van naam of worden aangepast. Als je niet onmiddellijk op de juiste website terechtkomt, kan je die proberen te vinden via een goede zoekmachine.
We maken bewust een selectie van leermiddelen die ons op dit ogenblik het meest aangewezen lijken om je voor te bereiden op onze examens. Zo willen we je helpen om je studie efficiënter aan te pakken. Je kan echter ook andere werken of cursussen gebruiken bij je voorbereiding op het examen.
Methode
Uitgeverij
Gegevens

Zimbardo, Johnson, McCann

Psychologie: een inleiding (7de editie) 

Pearson Benelux

2016

Brysbaert

Psychologie

Academia Press

2009

Janssens

Gedragswetenschappen 3 (VO)

De Boeck, Antwerpen

 

De man, De Boeck

Gedragswetenschappen 4 (GO)

De Boeck, Antwerpen

Van Beemen

Ontwikkelingspsychologie

Noordhoff Uitgevers, Groningen 2015

Titel 1
Titel 2

http://www.orthopedagogiek.com/begrippenlijst.htm

/