In het vak Atelier ontwikkel je jouw visueel en tactiel bewustzijn en vermogen. Je leert via een creatief scheppingsproces vormgeven aan je eigen observaties en ideeën. Je maakt kennis met de universele beeldende taal, begrijpt ze en leert ze zelf ook hanteren. Daarnaast leer je de verschillende technieken en materialen kennen en toepassen die noodzakelijk zijn om je ideeën tot uiting te brengen in een universele beeldtaal. Je leert een goed plan opstellen. We dagen je eerst uit om het antwoord te vinden op de vraag wat we van je verwachten. Wat is je concrete opdracht voor dit vak, wat moet je bereiken, welke doelstellingen moet je realiseren en wat kan je met deze opdracht leren? Vervolgens moet je het plan natuurlijk ook vastleggen en uitvoeren. Wat doe je eerst? Waar haal je de nodige informatie vandaan? Welk materiaal heb je nodig? Wie spreek je aan als het vastloopt? Tijdens dit leerproces zal je je trouwens ook voortdurend moeten afvragen of je al bereikt hebt wat je wilde bereiken en of je tevreden bent?Alle vakken in je studierichting bereiden je voor op de noodzakelijke attitudes, kennis en vaardigheden om door te stromen naar de verschillende opties van de bachelor- en masteropleidingen van het hoger kunstonderwijs. Ook met het vak Atelier beogen we een brede vorming.
Hoe kun je het tintelen van licht op doek vastleggen en welke rol speelt kleur daarbij? Hoe gingen schilders om met kleur in verschillende tijdvakken? Hoe kan je kleur op een functionele manier gebruiken? Hoe ga je met kleur aan de slag om een indruk te geven van een welbepaald seizoen of de weersomstandigheden? Hoe roep je met kleur een intens levensgevoel op? Kan jij het onderscheid maken tussen additieve kleurmenging en subtractieve kleurmenging? Of maak je liever gebruik van de symbolische betekenis van kleuren?
het begrip kleur
het begrip kleur in al zijn facetten (kleurkwaliteit versus kleurkwantiteit, kleur versus materie, kleurdimensies, contrastwerking, …) herkennen en beschrijven het begrip kleur in al zijn facetten (kleurkwaliteit versus kleurkwantiteit, kleur versus materie, kleurdimensies, contrastwerking, …) toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leerproces en de daaruit voortvloeiende/ ingeleverde (deel)opdrachten het begrip kleur in al zijn facetten (kleurkwaliteit versus kleurkwantiteit, kleur versus materie, kleurdimensies, contrastwerking, …) in onderlinge relaties en in relatie met andere beeldende middelen toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leerproces en de daaruit voortvloeiende/ ingeleverde (deel)opdrachten
In dit onderdeel onderzoek je de werking van echt licht op driedimensionale vormen en de suggestie van licht in tweedimensionale werken: natuurlijk licht, kunstlicht (kaars, lamp), licht-donker contrast/clair-obscur (bijvoorbeeld bij iemand als Rembrandt), schaduw, plasticiteit, stofuitdrukking (suggestie van textuur van stoffen als fluweel, marmer, glas, ... door virtuoze lichtbehandeling).
het begrip licht
het begrip licht in al zijn facetten (relatie licht en schaduw, clair-obscur, …) herkennen en beschrijven het begrip licht in al zijn facetten (relatie licht en schaduw, clair-obscur, …) toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leerproces en de daaruit voortvloeiende/ ingeleverde (deel)opdrachten het begrip licht in al zijn facetten (relatie licht en schaduw, clair-obscur, …) in onderlinge relaties en in relatie met andere beeldende middelen toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leerproces en de daaruit voortvloeiende/ingeleverde (deel)opdrachten
Een lijn is simpelweg een aaneensluiting van punten. Een lijn kan oneindig zijn (zoals in een cirkel) of het heeft twee eindpunten.In dit onderdeel onderzoek je hoe je met lijnen vormen kan creëren, vlakken en patronen maken en beweging of textuur kan suggereren.Je onderzoekt hoe je met lijnen kan werken, hoe je een vorm kan afbakenen, hoe je een vorm morfologisch kan transformeren (bijvoorbeeld: van draadstructuur naar volume, suggestie van diepte door gebruik te maken van lijnperspectief). Je gaat na hoe je een element kan accentueren door contourlijnen, hoe je door diagonale, kromme en kronkelige lijnen beweging en onrust kan oproepen, hoe je rust en stabiliteit in een compositie brengt door horizontale en verticale lijnen.Verder onderzoek je hier de ruimtelijkheid en plasticiteit bij driedimensionale vormen en de suggestie van dieptewerking of plasticiteit in tweedimensionale werken. Je hebt aandacht voor verhoudingen tussen vormen. Je bestudeert de verhoudingen waarop driedimensionale objecten in een plat vlak, zoals een tekening of een schilderij, zijn afgebeeld als gezien vanuit het standpunt van een waarnemer (perspectivische weergave waardoor een ruimtelijke indruk ontstaat) en hoe de suggestie van plasticiteit ontstaat door licht en schaduwwerking (zie kleur en licht).
de begrippen: punt, lijn, perspectief, vlak en volume
de begrippen punt, lijn, perspectief, vlak en volume in al hun facetten (lijn-lijnwerking, contour-lijndikte, lijnrichting-vluchtlijn, ….) herkennen en beschrijven de begrippen punt, lijn, perspectief, vlak en volume in al hun facetten (lijn-lijnwerking, contour-lijndikte, lijnrichting-vluchtlijn, ….) toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leerproces en de daaruit voortvloeiende/ ingeleverde (deel)opdrachten de begrippen punt, lijn, perspectief, vlak en volume in al hun facetten (lijn-lijnwerking, contour-lijndikte, lijnrichting-vluchtlijn, ….) in onderlinge relaties en in relatie met andere beeldende middelen interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leerproces en de daaruit voortvloeiende/ingeleverde (deel)opdrachten licht, schaduw en kleur onderzoeken, ontdekken, aantonen en gebruiken om het begrip volume te benadrukken en te versterken
In dit onderdeel onderzoek je vormaspecten (ruimtelijk – organisch – geometrisch – open – gesloten – massief – hol…), vormstructuren (een kubus bijvoorbeeld heeft een skelet van 12 lijnen en 6 vlakken) en vormcontrasten (veel – weinig , doorzichtig – ondoorzichtig, vlak – ruimtelijk, organisch – geometrisch, …).Verder ga je na hoe je door vormen in een beeldvlak te plaatsen in de hierdoor ontstane tussenruimtes weer nieuwe vormen creëert.De tussenruimtes zijn dus vormen die je niet echt maakt maar die ontstaan doordat je de positieve vormen plaatst en schuift.Logisch dat je hier niet om het verschijnsel silhouet heen kan. Een silhouet is een ondoorzichtige egale vorm van een object (persoon, voorwerp, gebouw…) in sterk contrast met de achtergrond. Het is een vlakke weergave van een ruimtelijke vorm.In dit onderdeel probeer je dan ook volop uit hoe je met restvormen verrassende effecten kan bekomen. Restvormen zijn er immers altijd en bepalen hoe je beeld er uiteindelijk gaat uitzien.
het begrip vorm
het begrip vorm in al zijn facetten (organische en meetkundige vlakke vormen, organische en meetkundige ruimtelijke vormen, abstracte en figuratieve vormen, …) beschrijven en toelichten het begrip vorm in al zijn facetten (organische en meetkundige vlakke vormen, organische en meetkundige ruimtelijke vormen, abstracte en figuratieve vormen, …) binnen het platte vlak en ruimtelijk gebruiken het begrip vorm in al zijn facetten (organische en meetkundige vlakke vormen, organische en meetkundige ruimtelijke vormen, abstracte en figuratieve vormen, …) in onderlinge relaties en in relatie met andere beeldende middelen toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leer- en ontwerpproces en de daaruit voortvloeiende/ingeleverde (deel)opdrachten vormveranderingen toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, mee experimenteren, aantonen en gebruiken (wegnemen en toevoegen) om tot een (vorm)versterkend resultaat te komen en de aandacht nog meer op het belangrijkste deel van je werk te vestigen allerlei variaties op het begrip vervormingen (anamorfie, splijten, plooien…) ontwikkelen en gebruiken bij het maken van een nieuw, origineel beeldend geheel
Een mens kan diepte onderscheiden, hij ziet dus driedimensionaal. Het menselijk voorstellingsvermogen houdt op bij drieruimtelijke dimensies.In het dagelijks leven is ruimtelijk inzicht van groot belang. Ruimtelijk kunnen denken is een belangrijke vaardigheid voor creatieve professionals. Het is voor jou als aankomend beeldend vormgever dan ook vanzelfsprekend om een maximaal ontwikkeld ruimtelijk inzicht te hebben.Zo kan je eindeloos spelen met het ruimtelijke door middel van combinaties, spiegelingen, verschuivingen en allerlei andere transformaties.
het begrip ruimte
het begrip ruimte in al zijn facetten (tweedimensionale ruimte, driedimensionale ruimte, …) herkennen en beschrijven rond het begrip ruimte in al zijn facetten (tweedimensionale ruimte, driedimensionale ruimte, …) een innerlijk voorstellingsvermogen ontwikkelen ruimtelijk inzicht ontwikkelen en gebruiken om je denken in twee en drie dimensies te ontwikkelen het begrip ruimte in al zijn facetten (tweedimensionale ruimte, driedimensionale ruimte, …) in onderlinge relaties en in relatie met andere beelden middelen toelichten, interpreteren, analyseren, zelfstandig onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leerproces en de daaruit voortvloeiende/ingeleverde (deel)opdrachten de relatie tussen het begrip ruimte en de dimensies van een ruimte/een voorwerp gebruiken en aantonen in 2D en 3D composities de bijzondere kenmerken en de verhouding tussen het begrip ruimte en ruimtesuggestie weergeven door middel van schetsen (afstanden, hoeken, vluchtlijnen bepalen) alsook de karakteristieken en de bekomen vormveranderingen interpreteren, ontdekken en aantonen
de begrippen:
de begrippen richting, contrast, beweging, afstand, limiet, materie en textuur, evenwicht, harmonie, ritme en diapason in al hun facetten herkennen en beschrijven de begrippen richting, contrast, beweging, afstand, limiet, materie en textuur, evenwicht, harmonie en ritme en diapason in al hun facetten toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leerproces en de daaruit voortvloeiende/ ingeleverde (deel)opdrachten de begrippen richting, beweging, afstand, limiet, materie en textuur, evenwicht, harmonie, ritme en diapason in onderlinge relaties en in relatie met andere beeldende middelen toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, ontdekken, aantonen, mee experimenteren en gebruiken met betrekking tot je creatief leerproces en de daaruit voortvloeiende/ingeleverde (deel)opdrachten het begrip diapason (grondtoon in de muziek) creëren door het evenwichtig gebruiken van kleur, vorm en ruimte in een harmonische eenheid
Als je beeldende elementen op een bepaalde manier in een beeldvlak (de vlakke ruimte waar alle beeldelementen zich bevinden en waarvan de grootte wordt bepaald door de rand / de begrenzing of de omringende ruimte in een 3D compositie) plaatst ben je bezig met het maken van een compositie.Compositie is een belangrijk leeronderdeel omdat je daardoor je boodschap duidelijk kan meegeven. In dit onderdeel onderzoek je de ordening, de plaatsing en de groepering van verschillende vormen op een vlak of de plaatsing van driedimensionale vormen binnen een installatie (symmetrische en asymmetrische composities, centrale en geometrische composities, diagonale en piramidale composities, bewegingscomposities…).De ideale verhouding van vormen tegenover elkaar bestaat niet echt , daar bestaan niet echt vaste regels voor en is eerder afhankelijk van individuele en persoonsgebonden elementen en een persoonlijk stijlonderzoek. Sta echter best ook even stil bij de gulden snede: een curiosum uit de compositieleer, een mathematisch aspect dat vandaag eerder zelden wordt toegepast maar veelvuldig opduikt in historische kunstwerken.
het begrip compositie
het begrip compositie in al zijn facetten (vooraanzicht, zijaanzicht, achteraanzicht, asymmetrisch, symmetrisch, …) herkennen en beschrijven het begrip compositie creëren door het zelfstandig combineren, bijeenvoegen en integreren van verschillende beeldende elementen rekening houdend met welbepaalde functionele en vooropgestelde compositorische mogelijkheden:• thematiek,• evenwicht,• concentratie versus verspreiding,• symmetrische of asymmetrische opbouw,• statisch versus dynamisch,• harmonisch versus contrasterend,• samenhang versus positionering,• … het compositorisch ordenend werken met beeldende elementen in een compositie toelichten, interpreteren, analyseren en verklaren waarom bepaalde procedures al dan niet gebruikt worden in functie van een boodschap en/of inhoud de begrippen evenwicht, harmonie en ritme gebruiken in tweedimensionale en driedimensionale composities
de begrippen kleur, licht, vorm, ruimte, diapason, contrast, richting, beweging, afstand, limiet, materie, textuur, evenwicht, harmonie en ritme herkennen, beschrijven en aantonen in kunstwerken, in de maatschappij, in eigen omgeving en in eigen werk de begrippen kleur, licht, vorm, ruimte, diapason, contrast,richting, beweging, afstand, limiet, materie, textuur, evenwicht, harmonie en ritme integreren in een persoonlijk artistiek werk met de begrippen kleur, licht, vorm, ruimte, diapason, contrast, richting, beweging, afstand, limiet, materie, textuur, evenwicht, harmonie en ritme een persoonlijke beeldtaal ontdekken en ontwikkelen (zowel 2D als 3D)
de begrippen beeldend materiaal en beeldende techniek
de begrippen beeldend materiaal en beeldende techniek in al hun facetten (potlood, pastel, krijt, houtskool, pen, inkt, penselen, borstels, soorten verven, papier, soorten dragers, grafische computersoftware en -hardware, …) herkennen en beschrijven de eigenschappen van het begrip beeldend materiaal in al zijn facetten (potlood, pastel, krijt, houtskool, pen, inkt, penselen, borstels, soorten verven, papier, soorten dragers, grafische computersoftware en -hardware, …) toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, aantonen, mee experimenteren, ontdekken en combinaties ervan doelgericht zelfstandig gebruiken in functie van het beeldend verhaal dat je wilt vertellen via beeldende technieken de expressiemogelijkheden van het begrip beeldende techniek in al zijn facetten (potlood, pastel, krijt, houtskool, pen, inkt, penselen, borstels, soorten verven, papier, soorten dragers, grafische computersoftware en -hardware, …) toelichten, interpreteren, analyseren, onderzoeken, aantonen, mee experimenteren, ontdekken en doelgericht zelfstandig gebruiken om een beeldend verhaal te vertellen via een gepaste drager het verband tussen de gekozen beeldende techniek en andere beeldende technieken aantonen het begrip beeldende techniek in al zijn facetten (potlood, pastel, krijt, houtskool, pen, inkt, penselen, borstels, soorten verven, papier, soorten dragers, grafische computersoftware en – hardware, …) onderzoeken en het gebruik ervan aantonen in diverse artistieke beroepen en in de kunstwereld
Individuele gedrevenheid komt tot uiting in de mate waarin je de verschillende bestudeerde beeldende uitdrukkingsvormen verkent. Deze verkenning vertrekt vanuit de eigen wil, de belangstelling en de behoefte om beeldende middelen tot uitdrukking te brengen door: zintuiglijke waarneming, ervaring en beleving; fantasie, transformatie en voorstelling; omschrijving, bespreking, duiding en waardering; ontleding en onderzoek; conclusie en beoordelingHet is noodzakelijk dat je inzicht krijgt in je eigen manier van werken (competenties) zodat je jezelf daar waar nodig tijdig kan bijsturen. Je moet aanhoudend inzicht verwerven in wat je weet en (nog) niet weet, in wat je kent en (nog) niet kent, in welke vaardigheden je beheerst en welke (nog) niet, zodat je die kennis en vaardigheden daarna kan inzetten om weer nieuwe (beeldende) vaardigheden te verwerven of (beeldende) problemen op te lossen. Hierbij hanteer je best een betekenisgerichte leerstijl: je houdt steeds de grote lijnen van je leerproces in de gaten en je bent kritisch belangstellend. Bovendien denk en handel je voortdurend toepassingsgericht: je bekijkt wat je in de praktijk kan aanvangen met wat je jezelf aanleerde (Wat kan ik ermee?).
het begrip (artistieke) persoonlijkheid
een eigen (artistieke) persoonlijkheid ontwikkelen door je eigen waarnemings-, belevings- en verbeeldingswereld uit te breiden
het begrip (persoonlijke) beeldtaal
een eigen (persoonlijke) beeldtaal ontwikkelen en gebruiken door persoonlijke ervaringen, inzichten en verworven vaardigheden
het begrip (artistiek) parcours/proces
het vertrouwen in je eigen (artistiek) parcours/proces en je eigen mogelijkheden aantonen
het begrip (artistieke) visie
een eigen (artistieke) visie toelichten en aantonen met behulp van beeldende middelen een eigen (artistieke) visie ontwikkelen rond de waargenomen, onderzochte en verbeelde ruimtelijke dimensies op basis van kennis, intuïtie, waarnemingen, emoties en inzichten
het begrip werkplan
het begrip werkplan herkennen, beschrijven en toelichten een werkplan opstellen, bewaken en uitvoeren je werkproces met de verschillende fases (voorstudies, voorontwerpen, definitief ontwerp) weergeven, ordenen, presenteren en gebruiken bij de realisatie van een beeldend werk
het begrip reflectie
systematisch je eigen handelingen zelfstandig onderzoeken en analyseren met het ontwikkelen van een duidelijk beeld over je eigen kwaliteiten en beperkingen over het eigen beeldend werk en dat van anderen reflecteren en gebruiken bij de ontwikkeling van je creatief leerproces en de realisatie van een beeldend werk tweedimensionale en/of driedimensionale beelden creëren door zich te documenteren, deze documentatie te verwerken en te reflecteren over het tot stand komen van het gewenste beeldende proces
het begrip bronnenmateriaal
het beeldend werk van kunstenaars en vormgevers aan de hand van bronnenmateriaal beschrijven, onderzoeken en analyseren (hierbij rekening houdend met: visies, doelen, tijd, plaats, functie, kunstopvatting, normen en waarden en de historisch ontwikkeling)
de begrippen: beeldend proces en beeldende probleemstellingen
eigen onderzoek, cultuur, kunst en vormgeving, gerelateerde kennis en inzichten gebruiken bij het doorlopen van een beeldend proces en het creatief oplossen van beeldende probleemstellingen
het begrip presentatie(voorstelling)techniek
het begrip presentatie(voorstelling)techniek in al zijn facetten (verbaal, digitaal, …) herkennen, beschrijven en toelichten het begrip presentatie(voorstelling)techniek in al zijn facetten (verbaal, digitaal, …) gebruiken de presentatie/voorstelling van het beeldend werk en de eigen werkwijze op een creatieve manier uitvoeren en toelichten
een beeldend werk plaatsen in of creëren voor een bepaalde (zelf gecreëerde) omgeving, ruimte of situatie
de begrippen intuïtie, verbeelding, ervaring, emoties en gedachten gebruiken in je artistieke uitingen en de creatie van een beeldend werk
bij de confrontatie met het onverwachte, het toevallige, het onbekende, initiatief nemen
theoretische kennis met betrekking tot de kunstwereld en de diverse kunstdisciplines
de theoretische kennis met betrekking tot de kunstwereld in het algemeen en de diverse kunstdisciplines in het bijzonder beschrijven en toelichten
Toonmoment praktijk Atelier 3 kso
Geslaagd (groen vinkje) of niet geslaagd (rood kruisje)(om te slagen, moet je minstens 50% behalen op het totaal van de evaluatiecriteria gekoppeld aan de opdrachten van het toonmoment)
Examen praktijk Atelier 3kso
Je kan pas inschrijven en deelnemen aan het examen indien je geslaagd bent voor het toonmoment praktijk Atelier 3kso.Geslaagd (groen vinkje) of niet geslaagd (rood kruisje)(om te slagen, moet je minstens 50% behalen op het totaal van de evaluatiecriteria gekoppeld aan de opdrachten van het examen)
Je moet zelf op zoek naar leermiddelen om je examen voor te bereiden. De Examencommissie stelt zelf geen leermiddelen ter beschikking. Je kan ze kopen in een (online) boekhandel of ontlenen en raadplegen in een bibliotheek. De bibliotheken van de lerarenopleiding aan de universiteit of de hogeschool bieden heel wat leermiddelen aan.Bij elke nieuwe editie van de vakfiche actualiseren we deze bibliografie. Toch is het best mogelijk dat bepaalde werken niet meer verkrijgbaar zijn of dat nieuwe werken die al op de markt zijn nog niet zijn opgenomen. Ook websites veranderen al eens van naam of worden aangepast. Als je niet onmiddellijk op de juiste website terechtkomt, kan je die proberen te vinden via een goede zoekmachine.We maken bewust een selectie van leermiddelen die ons op dit ogenblik het meest aangewezen lijken om je voor te bereiden op onze examens. Zo willen we je helpen om je studie efficiënter aan te pakken. Je kan echter ook andere werken of cursussen gebruiken bij je voorbereiding op het examen.Hieronder staan enkele handboeken en verwijzen we naar websites of andere uitgaven die je ook kunnen helpen bij je voorbereiding.
Titel
Auteur
Gegevens/ISBN
BEELDENDE BEGRIPPEN, begrippen in beeldende vormgeving
Boermans, B., Lambo Arnhem
ISBN 9074119379
KUNST ABC, meer dan 1000 termen
Brongers, D., Raemaeckers, D. Immerec bv., Wormer
ISBN 9789066111103
DE KUNST VAN HET KIJKEN, de wereldgeschiedenis in de kunst
Burkhard, S., FebbraroLudion
ISBN10 9055447668, ISBN13 9789055447664
DE KLEINE KUNSTKIJKER, museum gids voor jong en oud
Carasso, D., Schreuder,. C.
ISBN 10 9069182734 – ISBN 13 9789069182735
FORM, SPACE AND ORDER
John Wiley and Sons Itd
ISBN 9780471752165
WAT KUNST IS
Danto, A. C, Prometheus
ISBN 9789035142435
KLEURENLEER
Fraser, T. Librero, Kerkdriel
ISBN 9789057645839
HET FENOMEEN KLEUR, De nieuwe kleurenleer gebaseerd op wetmatigheden van kleurperceptie
Gerritsen, F., De Bilt-Cantecleer, 1975
ISBN 978 90 213 0055 9 ISBN 9021300559
BEELDENDE VORMLEER
Itten, J., Cantecleer
ISBN 90 21300575
KUNST & KLEUR
Zuffi, S., Ludion
ISBN 13 9789461300508
FRAME (interieur, design en toegepaste kunst) MARK (interieur en architectuur) ELEPHANT (vrije beeldende kunsten)
uitgegeven door Frame Publishers,www.frameweb.com
Kunstschrift. (Werken rond thema’s)
Tweemaandelijks kunsttijdschrift. Postbus 10859, 1001 EW Amsterdam. - 020-625 1607.