Vakfiche chemie 2 aso

het onderscheid tussen chemie, fysica en biologie

beschrijven wat de chemie bestudeert in termen van de grootteorde van deeltjes en dit vergelijken met andere wetenschappen

volgende namen en symbolen: H Li Be B C N O F - Na Mg Al Si P S Cl - K Ca Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ge As Br - Ag Cd Sn Sb I - Ba Pt Au Hg Pb - U Pu - He Ne Ar Kr Xe Rn

een stof of stofdeeltje classificeren als atoom, molecule of ion aan de hand van een chemische formule

de naam en de symbolische voorstelling van de belangrijkste elementen schrijven

de wetenschappers Dalton, Thomson, Rutherford en Bohr

deze wetenschappers historisch situeren

het atoommodel van Dalton, Thomson, Rutherford en Bohr

deze herkennen, benoemen en beschrijven

een vergelijking maken tussen de verschillende atoommodellen

het gebruik van deze modellen historische verklaren

het gebruik van modellen in wetenschappen verklaren

de samenstelling van een atoom: protonen, neutronen en elektronen, atoomnummer, nucleonengetal

de gegeven deeltjes situeren in het atoommodel van Bohr

het begrip relatieve en absolute massa en lading

deze begrippen definiëren

de getalwaarde van de relatieve massa en lading van protonen, neutronen en elektronen noteren

de symbolische voorstelling van een atoom

atomen symbolisch voorstellen met atoomnummer en massagetal

het aantal protonen, neutronen en elektronen afleiden uit het massagetal en het atoomnummer

de elektronenconfiguratie voor elementen met Z ≤ 18

deze configuratie schrijven volgens het atoommodel van Bohr

de opbouw van het PSE als een rangschikking van elementen volgens atoomnummer en overeenkomstige eigenschappen

de opbouw en indeling van het PSE beschrijven

de begrippen: periode, groep, groepsnaam, metalen, niet-metalen, edelgassen, elektronegatieve waarde

deze begrippen beschrijven en toepassen op een gegeven PSE

de elementen (voor Z ≤ 18) een plaats geven in het PSE op basis van de elektronenconfiguratie

het verband leggen tussen de elektronenconfiguratie enerzijds en het periodenummer en het groepsnummer anderzijds

valentie-elektronen

het aantal elektronen op de buitenste hoofdschil afleiden met behulp van het PSE voor elementen uit de hoofdgroepen

de begrippen relatieve atoom- en molecuulmassa,
molaire massa

deze begrippen definiëren

deze begrippen afleiden uit het PSE of berekenen

de juiste symbolen, SI-eenheden en terminologie gebruiken

de begrippen: het getal van Avogadro, de atoommassa-eenheid (ame of unit), één mol

deze begrippen definiëren, symbolisch voorstellen en de juiste SI-eenheden gebruiken

omrekeningen maken tussen het aantal deeltjes, de stofhoeveelheid en massa

stoichiometrische berekeningen

uit een gegeven chemische reactievergelijking stoichiometrische hoeveelheden afleiden en massa's van reagentia en reactieproducten berekenen

stofeigenschappen: smelttraject of smelttemperatuur, kooktraject of kooktemperatuur

zuivere stoffen en mengsels van elkaar onderscheiden op basis van stofeigenschappen of gegeven waarnemingen

soorten mengsels: homogeen, heterogeen, een oplossing, een emulsie of suspensie

soorten mengsels herkennen en benoemen

scheidingstechnieken: filtreren, extraheren, chromatografie, destilleren, centrifugeren, adsorberen, absorberen, kristalliseren

het principe van de scheidingstechnieken beschrijven

de geschikte scheidingstechniek benoemen om een zuivere stof uit een gegeven mengsel te isoleren en verklaren waarom deze scheidingstechniek gebruikt kan worden

op basis van gegevens een scheidingsplan opstellen om verschillende zuivere stoffen uit een eenvoudig en herkenbaar mengsel te isoleren en verklaren waarom de gekozen scheidingstechnieken gebruikt worden

soorten zuivere stoffen: enkelvoudige en samengestelde stoffen, organische en anorganische stoffen

stoffen classificeren als enkelvoudige of samengestelde stof aan de hand van een chemische formule, deeltjesmodel of vanuit experimentele gegevens

stoffen classificeren als organisch of anorganisch aan de hand van een chemische formule of deeltjesmodel

coëfficiënt en index van moleculen

het aantal moleculen en het aantal atomen van een atoomsoort in een molecule of ion afleiden aan de hand van een chemische formule

het deeltjesmodel en twee- en driedimensionele voorstellingen van stoffen

stoffen met een deeltjesmodel voorstellen

het deeltjesmodel en deze voorstellingen vertalen naar de samenstelling van de stof en naar de chemische formule van de stof

namen en chemische formules van metalen, niet-metalen, edelgassen: H₂ N₂ O₂ F₂ Cl₂ Br₂ I₂, O₃, C, S₈, P₄

(Zie ook 1 namen en symbolen)

metalen, niet-metalen en edelgassen classificeren aan de hand van een chemische formule, chemische structuur

deze namen en symbolische voorstellingen noteren

triviale namen van deze stoffen noteren

eigenschappen van metalen, niet-metalen en edelgassen: aggregatietoestand bij kamertemperatuur, elektrisch geleidingsvermogen, warmtegeleiding, vervormbaarheid, glans…

deze eigenschappen beschrijven

deze eigenschappen in verband brengen met hun toepassingen in het dagelijks leven en met hun chemische structuur

deze eigenschappen gebruiken om metalen en niet-metalen te classificeren

anorganische stofklassen: zuren, zouten, basen en oxiden

anorganische stoffen classificeren volgens de stofklassen aan de hand van een chemische formule, chemische structuur

IUPAC-namen van:  zuren, zouten, basen en oxiden, een aantal ternaire zuren en zouten zoals carbonaat, nitraat, fosfaat, sulfaat, chloraat, bromaat en jodaat

IUPAC-namen van de gegeven stofklassen en voorbeelden noteren

chemische formules van zuren, zouten, basen en oxiden noteren met behulp van het PSE en een tabel met oxidatiegetallen (zie bijlage)

triviale namen van anorganische stoffen: zoutzuur, zwavelzuur, bijtende soda, ontstopper, gewone soda, gebluste kalk, ongebluste kalk, kalkwater, koolzuur, salpeterzuur, fosforzuur, ammoniak, lachgas, keukenzout, bakpoeder

deze namen herkennen in teksten en vraagstellingen

deze namen gebruiken in antwoorden

van deze stoffen de formule of de IUPAC-naam geven

eigenschappen van zuren, zouten, basen en oxiden

deze eigenschappen beschrijven

deze eigenschappen in verband brengen met hun toepassingen in het dagelijks leven en met hun chemische structuur

deze eigenschappen gebruiken om zuren, zouten, basen en oxiden te classificeren

organische stoffen: n-alkanen, n-alkanolen (alcoholen), n-alkaanzuren (carbonzuren), verzadigde organische verbindingen

deze stoffen herkennen en benoemen aan de hand van hun chemische formule

het begrip verzadigde verbinding beschrijven

de functionele groep van alcoholen en carbonzuren herkennen en benoemen in een gegeven structuurformule

IUPAC-naamgeving van de eerste 10 n-alkanen

deze formules en IUPAC-namen noteren

triviale namen van organische stoffen: mierenzuur, azijnzuur, brandspiritus, drankalcohol

deze namen herkennen in teksten en vraagstellingen

deze namen gebruiken in antwoorden

eigenschappen en toepassingen van n-alkanen, methanol, ethanol, methaanzuur en ethaanzuur

deze eigenschappen beschrijven

deze eigenschappen in verband brengen met hun toepassingen in het dagelijks leven en met hun chemische structuur

deze eigenschappen gebruiken om deze organische stoffen te classificeren

het onderscheid tussen een volledige en onvolledige verbranding van n-alkanen

dit onderscheid beschrijven met verwijzing naar de vuurdriehoek

de gevolgen van beiden op ecologische vlak verklaren

de begrippen pH, waterstofionenconcentratie, hydroxideconcentratie

een verband leggen tussen deze begrippen in een waterige oplossing

en verband leggen tussen deze begrippen en het zure, basische en neutrale karakter van een waterige oplossing

zuur-base-indicatoren, het gebruik van een pH-meter en een universeelindicator

gegevens van deze meetmethoden gebruiken om stoffen te classificeren en eigenschappen van deze stoffen af te leiden

het onderscheid tussen atoom, molecule, poly-atomisch ion en mono-atomisch ion

een stof of stofdeeltje classificeren als een atoom, een molecule, een poly-atomisch ion of een mono-atomisch ion aan de hand van een gegeven chemische formule

het begrip oxidatiegetal

de getalwaarden van volgende oxidatiegetallen:

• OG van atomen in enkelvoudige stoffen = 0
• som van de OG bij neutrale verbinding = 0
• OG van mono-atomische ionen = relatieve ionlading
• som van de OG bij poly-atomische ionen = relatieve ionlading
• OG van een zuurstofatoom in een samengestelde stof = -II
• OG van een waterstofatoom in een samengestelde stof = +I

dit begrip definiëren

het oxidatiegetal symbolisch noteren

het verband afleiden tussen het oxidatiegetal van een element en zijn groepsnummer

het oxidatiegetal van een atoom in een binaire verbindingen of poly-atomisch ion afleiden

de ionbinding

de ionvorming van metalen en niet-metalen uit de hoofdgroepen (I,II,III,VI,VII) verklaren aan de hand van voorbeelden

het ontstaan van een ionbinding voor binaire verbindingen verklaren aan de hand van voorbeelden

de covalente binding

het ontstaan van een covalente binding (atoombinding) voor binaire verbindingen verklaren aan de hand van voorbeelden

de metaalbinding

het ontstaan van de metaalbinding verklaren

de lewisstructuur

deze structuur opstellen voor binaire verbindingen

atoomrooster, ionrooster, metaalrooster, molecuulrooster

deze roostertypes herkennen en benoemen aan de hand van voorbeelden

stofeigenschappen: elektrisch geleidingsvermogen; elektrische aantrekkingskracht, vervormbaarheid van metalen ….

deze eigenschappen in verband te brengen met de chemische binding en het roostertype

pictogrammen , H/P-zinnen

de betekenis van de pictogrammen op productetiketten herkennen en hun betekenis beschrijven

aantonen op basis van H/P of een chemische stof al dan niet gebruikt kan worden in bepaalde situaties

duurzaamheidsprincipes

het belang van het zorgzaam omgaan met stoffen verklaren vanuit het duurzaamheidsprincipe en het voorkomen van afval

de begrippen reagens, reagentia of reagerende stoffen, reactieproduct, reactievergelijking, chemische reactie

deze begrippen definiëren

chemische reacties voorstellen met behulp van het deeltjesmodel en een chemische reactievergelijking

een chemische reactie interpreteren

het principe van een chemische reactie beschrijven

de wet van behoud van atomen, de wet van Lavoisier en de wet van Proust

deze wetten beschrijven en in verband brengen met de afvalproblematiek en toepassingen in het dagelijks leven

deze wetten toepassen in reactievergelijkingen

reactiepatronen

• metalen/ niet-metalen  + dizuurstof
• metaaloxiden/niet-metaaloxiden  +  water
• zuren  +  basen
• ionisatie- en dissociatiereacties
• volledige en onvolledige verbranding van alkanen
• oxidatie- en reductiereacties
• eenvoudige essentiële ionenreacties en stoffenreactievergelijkingen

deze reactiepatronen herkennen, noteren en/of vervolledigen en interpreteren met de juiste chemische formules

exo-of endo-energetische reacties, een neerslag- gasontwikkelings- of neutralisatiereacties , synthese- en analysereacties

deze reacties classificeren in waarnemingen of beeldfragmenten uit het dagelijks leven met behulp van de oplosbaarheidstabel die je in bijlage vindt

afleiden uit de oplosbaarheidstabel of het samenbrengen van ionencombinaties al dan niet leidt tot de vorming van een onoplosbare stof

de betekenis van een neutralisatiereactie beschrijven

energiediagrammen van exo- en endo-energetische reacties

deze energiediagrammen herkennen, benoemen, interpreteren en tekenen

ionenuitwisselingsreactie, protonenuitwisselingsreactie, elektronenuitwisselingsreactie, synthese- of analysereactie

deze reacties classificeren aan de hand van een reactievergelijking

redoxreacties: verbrandingsreacties, synthese- en analysereacties met binaire stoffen

de verandering van oxidatiegetallen afleiden in eenvoudige redoxreacties

de betekenis van een redoxreactie beschrijven

de begrippen reductie, oxidatie, reductor, oxidator

deze begrippen herkennen en benoemen in een eenvoudige redoxreactie

het verband leggen tussen deze begrippen en de verandering van oxidatietrap

beïnvloedende factoren van de reactiesnelheid: verdelingsgraad, temperatuur en katalysator

snelle en trage reacties

beschrijven op welke manier deze factoren de reactiesnelheid beïnvloeden

beide typen van reacties onderscheiden van elkaar

het dipoolkarakter van water

het dipoolkarakter van water verklaren met behulp van de ruimtelijke structuur van een watermolecule, die je zelf moet tekenen, en het verschil in elektronegatieve waarde tussen waterstof en zuurstof

het oplosproces in water

interacties tussen deeltjes beschrijven bij het oplossen van een stof in water

ioniseren en dissociëren

het dissociëren van ionverbindingen en het ioniseren van polaire molecuulverbindingen verklaren wanneer deze oplossen in water

het verband leggen tussen het bindingstype van een stof en zijn elektrisch geleidingsvermogen

beïnvloedende factoren voor de oplosbaarheid van een stof in water: polariteit, temperatuur, emulgator

beschrijven op welke manier deze factoren de oplosbaarheid in water beïnvloeden

polaire en apolaire stoffen

binaire polaire en apolaire stoffen onderscheiden op basis van het verschil in elektronegatieve waarde, de gegeven ruimtelijke structuur en oplosbaarheid van de stof in water

aan de hand van de polariteit van stoffen verklaren of deze al dan niet oplosbaar zijn in water

elektrolyten en niet-elektrolyten

stoffen indelen in elektrolyt of niet-elektrolyt op basis van het elektrisch geleidend vermogen van een oplossing en het bindingstype

molaire- en massaconcentratie van een oplossing

de molaire- en massaconcentratie van een oplossing definiëren

de molaire- en massaconcentratie van een oplossing berekenen

de juiste terminologie, symbolen en SI-eenheden gebruiken.

een onderzoeksopdracht uitvoeren volgens de OVUR-methode

OVUR staat voor Oriënteren, Voorbereiden, Uitvoeren en Reflecteren/Rapporteren

de OVUR-methoden toepassen:

oriënteren

• bijkomende informatie uit een wetenschappelijk artikel, media of elektronische drager raadplegen om de onderzoeksvraag te verduidelijken

voorbereiden

• een mogelijk antwoord of hypothese formuleren op de onderzoeksvraag

uitvoeren

• het juiste materiaal herkennen, benoemen om het experiment uit te voeren

rapporteren/reflecteren

• grafieken en tabellen op een correcte wetenschappelijke manier tekenen
• waarnemingen en resultaten met de juiste wetenschappelijke terminologie noteren
• waarnemingen en resultaten vergelijken met de hypothese of verwachting
• eventuele afwijkingen verklaren, mogelijke oorzaken zoeken
• je resultaten, waarnemingen en besluiten vergelijken met andere resultaten
• een antwoord formuleren op de onderzoeksvraag in de juiste wetenschappelijke terminologie
• een besluit formuleren in de juiste wetenschappelijke terminologie