De studierichting Muziek kso omvat in het specifieke gedeelte een veelzijdig artistiek palet van zowel vocale als instrumentale expressievormen. Naast de algemene muzikale onderdelen word je geacht voldoende competenties te beschikken in de keuze van het hoofdinstrument.De grondigere voorbereiding die sommige vakken nodig hebben (o.a. de hoofddiscipline), is nodig voor de productevaluatie van de Examencommissie. Een grondige individuele voorbereiding van de muziektheorie en het instrument gaan hand in hand met het proces van het samen musiceren zoals in de vakken koorzang, instrumentaal ensemble, zangproef notenleer of instrumentaal ensemble.Dit niveau verwerf je met muziektechnische bagage op psychomotorisch niveau, met de noodzakelijke vaardigheden om het muzikaal verwerken mogelijk te maken (mede door de omringingsvakken) en op affectief niveau met het zich kunnen inleven in een compositie en het op een artistiek verantwoorde wijze kunnen interpreteren. Deze drie niveaus lopen in de praktijk doorelkaar en worden niet afzonderlijk behandeld.Als afgestudeerde kunststudent verwachten we dat je in staat bent om probleemoplossend te denken in de materie eigen aan dit diplomaniveau. Om je op dit muzikaal technisch en communicatief niveau te brengen, verwachten we dat je zelfstandig kan voorbereiden, de gevraagde administratieve vereisten op de dag van het examen kan overhandigen en in staat bent je persoonlijken artistiek tot een minstens voldoende niveau uit te drukken.Het vak 'Theorie en schriftuur' is een algemene basis om de instrumentele vakken, waar je de partituur uitvoert, te steunen. Het ontbreken van de kennis van melodische opbouw, akkoordopbouw, harmonische en melodische processen in de analyse van de partituur kunnen de artistieke uitvoering van hoofd- en neveninstrument grote schade toebrengen.Niet alleen de analyse maar ook het zelf realiseren van eenvoudige akkoorden en zijn verbindingen in een vierstemmige harmonieopgave vormt een belangrijke basis bij de inzichten van de uitvoerende musicus.De gedetailleerde analyse die je dient voor te bereiden vormt een sleutelstuk in de attitude van het zelfstandige voorbereidingswerk van de partituur als uitvoerder. Een voorbereide analyse van het te spelen stuk verrijkt de uitvoering en draagt bij in de expressie tussen de uitvoerder en het publiek.De algemene doelstelling is het verwerven van een algemeen inzicht met betrekking tot de harmonische, contrapuntische en formele constructie van een muziekwerk zowel door analyse als door eigen creatieve realisatie.Via analytisch inzicht in de muzikale literatuur wordt je inzicht verruimd. Dat kan je inzetten om je muziekstudie te verdiepen. Deze analyse kan je gebruiken om de harmonische schrijftechnieken toe te passen door het innerlijk voorstellingsvermogen. Via harmonie raak je bekend met het klankidioom van de klassieke muziek (barok, classicisme en (vroeg-) romantiek).De einddoelstelling van dit deel is om voldoende bagage mee te geven om de leerstof verder te kunnen verfijnen en om aan zelfstandig onderzoek te doen. Deze attitude, de verzelfstandiging van het artistieke leerproces, dient om de kandidaat goed te kunnen voorbereiden op de artistieke uitvoering (het product).De vakfiches KSO 3 Muziek omvatten de vakken van de richting klassiek en niet de richtingen jazz/lichte muziek en musical.
akkoordnoten
akkoordnoten als reële noten van een akkoord/graad herkennen, toelichten en toepassen
akkoordnoten functioneel (T, S, D – tonica, subdominant, dominant) herkennen, toelichten en toepassen (met omkeringen)in zowel de sopraan- als de baspartij
akkoordnoten die als TD en DD (tussendominant en dubbeldominant) zijn geschreven/bedoeld zijn, herkennen, toelichten en toepassen (met omkeringen)
akkoordnoten als aparte noten in een akkoord of graad herkennen
overige stemmen
de overige stemmen (bij basopgave: de sopraan, de alt en de tenor en bij de sopraanopgave: de alt, de tenor en de bas) in eenovereenstemmend ritme toepassen
sequensen
sequensen benoemen en toelichten
sequensen in de opgegeven partij herkennen en harmonisatie in dezelfde en eventueel in de overige stemmen toepassen
modulatie
modulatie herkennen, toelichten en toepassen
laddervreemde noot
een laddervreemde noot herkennen, toelichten en de context met de overige stemmen inschatten
cadens
de cadens herkennen, toelichten en toepassen
bij een basopgave en sopraanopgave herkennen wanneer er een cadens moet geschreven worden
lange noot
een lange noot herkennen, toelichten en toepassen
de invulling van een lange noot in de bas- of sopraanopgave gepast toepassen met bijvoorbeeld een kwart-sext- en een kwintakkoord
ritme
het ritme herkennen en toelichten
het schrijven van gepaste ritmes toepassen in de overige stemmen
metrum
het metrum herkennen en toelichten
het schrijven van gepaste akkoorden en ritmes toepassen vanuit het maatcijfer (sterkte tijden – zwakke tijden)
stemvoering :
deze stemvoeringen herkennen, toelichten en toepassen
omvang der stemmen
het begrip stemsoort herkennen en toelichten dat elke stemsoort (sopraan, alt, tenor, bas) zijn omvang volgens de vocale tessituurniet mag overschrijden
graden
de tonale noten/graden (I – V – IV) en de nevenakkoorden (II – VI – III – VII ) herkennen
verbindingsregels hoofdakkoorden:
deze verbindingsregels bij hoofdakkoorden herkennen, toelichten en toepassen
verbindingsregels nevenakkoorden:
deze verbindingsregels bij nevenakkoorden herkennen, toelichten en toepassen
cadens:
het schrijven van de juiste cadens aan het einde van een zin
harmonische ligging:
de bepaling van deze harmonische liggingen bij een opgegeven sopraan- of baspartij toepassen
volmaakte drieklank, sext- en kwart-sextligging
vierklank – het dominant septiemakkoord
een septiemakkoord met de juiste opbouw in de grondligging, de eerste omkering, de tweede omkering en de derde omkeringnoteren en toepassen
parallelle, naslaande en bedekte octaven en kwinten
herkennen en toelichten dat niet gewenste verbindingen, telkens tussen twee dezelfde stemmen en twee akkoorden van eenverschillende graad, niet geschreven mogen worden
modulaties en chromatische wijzigingen
verbindingen met hoofdakkoorden naar naburige toonaarden (bv. la klein naar mi klein) laten moduleren
verbindingen met hoofdakkoorden naar meer verwijderde toonaarden (bijvoorbeeld van do groot naar re groot) met een laddervreemde noot in de opgegeven sopraan- of basopgave laten moduleren
verbindingen met hoofdakkoorden via sextakkoorden en dominantseptiemakkoorden laten moduleren (via een aanduidingop de partituur boven de opgave, bijvoorbeeld van sol groot naar do groot)
eenvoudige tweestemmigheid tot en met polyfone en homofone schrijfstijl (imitatie en canon inbegrepen)
de partituur in een ruimer historisch kader met behulp van de parameters specifiek voor een bepaald genre toepassen
de ontwikkeling van meerstemmigheid vanuit historisch perspectief (zoals gregoriaans, ars antiqua, ars nova, polyfonie, begeleide monodie, homofonie, close harmony) toepassen
vormen van een partituur
de rondovorm, blues, sonatevorm, fugavorm herkennen en de verschillende onderdelen aanduiden en benoemen
de akkoorden becijferen in grond-, sext- en kwartsextligging
het functioneel becijferen van akkoordnoten als reële noten van een akkoord/graad toelichten
akkoordnoten functioneel (T, S, D – tonica, subdominant, dominant) herkennen en toelichten
akkoordnoten die als TD en DD (tussendominant en dubbeldominant) zijn geschreven/bedoeld zijn, herkennen en toelichten
sequensen in de opgegeven partij herkennen en aanduiden in dezelfde en eventueel in de overige stemmen
een laddervreemde noot herkennen en de becijfering van het akkoord herkennen
aan de basopgave (en sopraanopgave) herkennen wanneer er een cadens moet aangeduid worden
het gepast aanduiden van een lange noot in de bas- of sopraanopgave met bijvoorbeeld een kwart-sext- en een kwintakkoord herkennen
terugkomende ritmes herkennen in de overige stemmen
gepaste akkoorden en ritmes vanuit het maatcijfer (sterkte tijden / zwakke tijden) herkennen en toelichten
deze stemvoeringen (stemkruisingen) herkennen
toelichten en toepassen dat elke stemsoort (sopraan, alt, tenor, bas) zijn omvang volgens de vocale tessituur niet mag overschrijden
de tonale noten/graden (I – V – IV) en de nevenakkoorden (II – VI – III) – VII waarbij de leidtoon nooit als grondnoot van een akkoordwordt gebruikt, herkennen
deze cadensen aan het einde van een zin herkennen
de bepaling van deze harmonische liggingen bij een opgegeven sopraan- of baspartij herkennen
volmaakte-, sext- en kwart-sextligging
de bepaling en becijfering van de volmaakte drieklank in zijn grondligging herkennen (basnoot is de grondnoot)
sextligging en becijfering herkennen (de terts van het akkoord wordt in de basnoot geschreven)
de kwart-sextligging herkennen (de kwint van het akkoord wordt als basnoot gebruikt)
het septiemakkoord met de juiste opbouw in de grondligging, de eerste omkering, de tweede omkering en de derde omkeringherkennen en de becijfering herkennen
niet gewenste verbindingen, telkens tussen twee dezelfde stemmen en twee akkoorden van een verschillende graad, herkennen
verbindingen met hoofdakkoorden en het moduleren naar naburige toonaarden (bv. la klein naar mi klein) herkennen
verbindingen met hoofdakkoorden naar meer verwijderde toonaarden (bijvoorbeeld van do groot naar re groot) met een laddervreemde noot in de opgegeven sopraan- of basopgave toepassen
versieringen:
deze versieringen herkennen en toelichten (wisselnoot , doorgangsnoot , vertraging , anticipatie , appogiatuur en afspringende noot)
onderdeel 'harmonische schriftuur'
50%
onderdeel 'gedetailleerde analyse'
25%
onderdeel 'analyse opgelegd werk'
Je moet zelf op zoek naar leermiddelen om je examen voor te bereiden. De Examencommissie stelt zelf geen leermiddelen ter beschikking. Je kan ze kopen in een (online) boekhandel of ontlenen en raadplegen in een bibliotheek. De bibliotheken van de lerarenopleiding aan de universiteit of de hogeschool bieden heel wat leermiddelen aan.Bij elke nieuwe editie van de vakfiche actualiseren we deze bibliografie. Toch is het best mogelijk dat bepaalde werken niet meer verkrijgbaar zijn of dat nieuwe werken die al op de markt zijn nog niet zijn opgenomen. Ook websites veranderen al eens van naam of worden aangepast. Als je niet onmiddellijk op de juiste website terechtkomt, kan je die proberen te vinden via een goede zoekmachine.We maken bewust een selectie van leermiddelen die ons op dit ogenblik het meest aangewezen lijken om je voor te bereiden op onze examens. Zo willen we je helpen om je studie efficiënter aan te pakken. Je kan echter ook andere werken of cursussen gebruiken bij je voorbereiding op het examen.Hieronder staan enkele handboeken en verwijzen we naar websites die je ook kunnen helpen bij je voorbereiding.
Titel
Auteur
ISBN/Gegevens
Algemene muziekleer
Dresden, Sem
9001 25800X
Vademecum van de algemene muziekleer
Gistelinck, Daniël
1091495076
Muziekleer in theorie en praktijk
Schouten Henri
9789049400422
Algemene Muziekleer
Willemze, Theo
9027418179
Functionele Harmonie 1 en 2
Geeurickx E.
D/1985/2613/6 en D/2003/2135/2
De figuratie in harmonie
D/1969/0028/144
Kwintessens, een praktische benadering van de harmonieleer
Tilanus, Robijn
90-71939-08-01
Websites
hhtp://www.musica.nl
http://www2.siba.fi/kulttuuripalvelut/music.html
http://www.wereldmuziek.startkabel.nl
https://www.composer.rowy.net/harmonieleer/Cursus-Harmonieleer.pdf
www.ralfpisters.nl/teaching/cva/h1/harmonieleer.pdf
https://nl.wikipedia.org/wiki/Harmonieleer
http://www.nedmuz.nl/
www.mate.nl/werkervaring/muziekth%5B1%5D.pdf
http://composer.rowy.net/harmonieleer_muziektheorie.html
https://www.codarts.nl/proefexamen-muziektheorie/