Om van kunst te kunnen genieten, zal je je best openstellen voor het nieuwe en het onbekende. Kunst kan je heel persoonlijk raken, omdat het mooi is, omdat het origineel is, omdat het knap in elkaar zit of omdat het indrukwekkend is. Iemand anders kan een totaal ander idee hebben over datzelfde kunstwerk. Jouw idee kan ook groeien of veranderen, omdat je meer te weten komt over de kunstenaar of de achtergrond. Je begrijpt dat kunst een manier is om ideeën over een samenleving te uiten of dat kunst een persoonlijke expressie kan zijn van een emotie. Kunst is eigen aan de mens en is de moeite waard om te bestuderen.
Kunst appreciëren doe je niet zomaar. Het is belangrijk om kennis te verzamelen over kunst uit het verleden. In de derde graad kijk je naar stijlstromingen en kunstuitingen uit de periode van de prehistorie tot nu. Het accent ligt wel op de periode na de 18e eeuw. We verwachten ook dat je leert kijken naar kunst en typische vormkenmerken, technieken, materialen en genres ontdekt. Je leert de juiste kunsthistorische begrippen hanteren, je leert verbanden leggen tussen verschillende periodes en je kan kunstwerken plaatsen in een context van tijd en plaats. Om te kunnen doorstromen naar het hoger onderwijs of een artistiek beroep zullen deze vaardigheden zeker van pas komen.Voor dit vak moet je geen opdracht maken. Toch kan het zinvol zijn om een link te leggen tussen je opdrachten voor de praktijkvakken en dit vak. Zo begrijp je dat je eigen werk mee bepaald is door kunst uit het verleden.
Je krijgt in de eerste tabel een overzicht van alle competenties die je moet beheersen. De competenties zijn telkens toegepast op een concreet voorbeeld. In de volgende tabellen krijg je een overzicht van de leerinhouden die je voor dit vak moet beheersen. Op alle leerinhouden zal je de competenties uit de eerste tabel moeten toepassen. (‘kunst’ wordt hier als algemeen begrip gebruikt voor alle leerinhouden)
Welke competenties moet je beheersen?
Toepassing van de competentie op
1. Je kan doelbewust kijken naar kunst.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:De analyse van de compositie van een schilderij
2. Je kan kunst analyseren op basis van een specifieke vraagstelling.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:De betekenis van het ‘leitmotiv’ in de opera’s van Wagner
3. Je kan in woorden omschrijven hoe jij kunst ervaart.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:De emotie bij een muziekstuk
4. Je kan de evolutie van kunst in de tijd omschrijven.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:De brugfunctie van de postimpressionisten met de moderne kunst
5. Je kan omschrijven hoe kunst een reactie is op kunst uit een vorige periode.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Het impressionisme als reactie op de romantiek
6. Je kan omschrijven waar de benaming van een kunststroming vandaan komt.
Alle leerinhoudenVoorbeeldDe betekenis van pop art
7. Je kan kunst in de juiste tijd situeren en chronologisch ordenen.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:De romantiek als kunststroming in de 19e eeuw
8. Je kan omschrijven hoe de tijd waarin het kunstwerk tot stand komt een effect heeft op het kunstwerk zelf en op de kunstenaar.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:De cultuurhistorische context van de periode 1945-1970 en de invloed hiervan op de kunst
9. Je kan kunst op de juiste plaats situeren.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Voorbeelden van niet-westerse kunst
10. Je kan omschrijven hoe de plaats waar het kunstwerk tot stand komt een effect heeft op het kunstwerk zelf en op de kunstenaar.
Alle leerinhoudenVoorbeeldRelatie tussen de industriële revolutie en de art nouveau
11. Je kan omschrijven hoe de maatschappelijke context waarin het kunstwerk tot stand komt een effect heeft op het kunstwerk zelf en op de kunstenaar.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:De invloed van ideologie op het expressionisme
12. Je kan een kunstwerk verbinden met de juiste stijlstroming en motiveren waarom.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Werken van Gehry en Hadid als voorbeelden van deconstructivisme
13. Je kan stijlkenmerken aanduiden op een kunstwerk en uitleggen.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Kenmerken van een romaanse kerk
14. Je kan stijlkenmerken verbinden met de juiste stijlstroming.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Kenmerken van de art déco
15. Je kan stijlkenmerken van een stijlstroming opsommen.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Kenmerken van het surrealisme
16. Je kan de juiste kunsthistorische begrippen en basisbegrippen uit de kunst hanteren. De begrippen die in de vakfiche staan, kan je uitleggen.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Begrippen als tempo, ritme, vorm, compositie, volume, evenwicht, expressie, harmonie, melodie
17. Je kan de meest voorkomende materialen en technieken uit de kunst bespreken en verbinden met de juiste stijlstroming.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Materialen en technieken van hedendaagse kunstenaars als Bijl, Panamarenko en Fabre
18. Je kan de meest voorkomende genres en onderwerpen uit de kunst bespreken.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Filmgenres en filmtypes
19. Je kan het werk van de belangrijkste vertegenwoordigers van een stijlstroming herkennen.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Vertegenwoordigers van de hedendaagse dans
20. Je kan de belangrijkste vertegenwoordigers van een stijlstroming opsommen. De namen van de kunstenaars die in de vakfiche staan, kan je verbinden met de juiste stijlstroming.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Vertegenwoordigers van de romantische muziek
21. Je kan kunstwerken met elkaar vergelijken.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:De invloed van de bouwkunst van de klassieke oudheid op de kunst uit de 19e en de 20e eeuw
22. Je kan kunstwerken bespreken aan de hand van kijkwijzers.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Kijkwijzer van beeldhouwkunst met vragen over materiaal, gereedschap, kleur, textuur, installatie, reliëf, licht en schaduw, verhouding tot de ruimte, compositie
23. Je kan onderzoeksvaardigheden in een kunsthistorische context hanteren: je kan teksten analyseren en kritisch benaderen, je kan recensies vergelijken, je kan websites van musea analyseren…
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Recensies over oscarwinnende films vergelijken
24. Je kan een persoonlijk en gefundeerd waardeoordeel vormen en formuleren over kunstwerken en je eigen waardeoordeel in vraag stellen.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Je eigen waardeoordeel over een kunstwerk van Christo
25. Je kan kritisch omgaan met het media-aanbod.
Alle leerinhoudenVoorbeeld:Websites over kunst beoordelen op hun inhoudelijke waarde
alle competenties toepassen op beeldhouwkunst uit de Griekse beschaving
alle competenties toepassen op bouwkunst uit de Griekse beschaving
alle competenties toepassen op de bouwkunst uit de Romeinse beschaving
alle competenties toepassen op de romaanse beeldhouwkunst en bouwkunst
alle competenties toepassen op de gotische beeldhouwkunst en bouwkunst
alle competenties toepassen op de beeldhouwkunst uit de renaissance
losstaande beelden bespreken zoals de David van Donatello, de David en de Pièta van Michelangelo
alle competenties toepassen op de bouwkunst uit de renaissance
kerken bespreken zoals de Santa Maria del Fiore in Firenze
alle competenties toepassen op de schilderkunst uit de renaissance
fresco’s en schilderijen bespreken zoals werken van Boticelli, Mantegna en Masaccio in Firenze en Mantuafresco’s en schilderijen bespreken zoals werken van da Vinci en Michelangeloschilderijen bespreken zoals werken van Rafaël en Titiaan
alle competenties toepassen op de beeldhouwkunst uit de barok
losstaande beelden bespreken zoals de David van Bernini
alle competenties toepassen op de bouwkunst uit de barok
kerken bespreken zoals de Il Gesùkerk in Rome en de Carolus Borromeuskerk in Antwerpen
alle competenties toepassen op de schilderkunst uit de barok
schilderijen bespreken zoals de werken van Caravaggio, Jordaens, Rembrandt, Rubens, Velázquez en Vermeer
alle competenties toepassen op de classicistische beeldhouwkunst
losstaande beelden bespreken zoals werken van Canova en Houdon
alle competenties toepassen op de impressionistische beeldhouwkunst
beelden bespreken zoals werken van Rodin
alle competenties toepassen op de classicistische bouwkunst
alle competenties toepassen op de neostijlen
alle competenties toepassen op de ijzerarchitectuur
ijzerarchitectuur bespreken zoals de Eiffeltoren
alle competenties toepassen op de art nouveau
art nouveaugebouwen bespreken zoals de architectuur van Gaudí, Horta, Van de Velde en de Wiener Sezession
alle competenties toepassen op het classicisme
schilderijen bespreken zoals werken van David en Ingres
alle competenties toepassen op de romantiek
schilderijen bespreken zoals werken van Constable, de Goya, Delacroix, Friedrich, Géricault en Turner
alle competenties toepassen op het realisme
schilderijen bespreken zoals werken van Courbet, Laermans en Millet
alle competenties toepassen op het impressionisme
schilderijen bespreken zoals werken van Degas, Manet, Monet, Pissarro en Renoir
alle competenties toepassen op het postimpressionisme
alle competenties toepassen op de eerste ontwikkelingen van de fotografie
fotografie bespreken zoals werken van Daguerre en Nièpce
alle competenties toepassen op de classicistische muziek
muziek bespreken zoals werken van Mozart en Haydn
alle competenties toepassen op romantische muziek
muziek bespreken zoals werken van Beethoven, Brahms, Liszt, Schubert en Wagner
alle competenties toepassen op impressionistische muziek
muziek bespreken zoals werken van Debussy, Ravel en Fauré
alle competenties toepassen op het fauvisme
fauvistische werken bespreken zoals werken van de Vlaminck, Matisse en Wouters
alle competenties toepassen op het expressionisme
alle competenties toepassen op het kubisme
kubistische werken bespreken zoals werken van Braque en Picasso
alle competenties toepassen op het dadaïsme
alle competenties toepassen op het surrealisme
surrealistische werken bespreken zoals werken van Dalí en Magritte
alle competenties toepassen op de abstracte kunst
abstracte werken bespreken zoals werken van Kandinsky, Malevich en Mondriaan
alle competenties toepassen op de nieuwe zakelijkheid
werken bespreken zoals werken van Dix en Grosz
alle competenties toepassen op de Cobragroep
werken van de cobragroep bespreken zoals werken van Alechinsky, Appel en Corneille
alle competenties toepassen op abstract expressionisme/informele kunst/action painting/colourfield painting
werken bespreken zoals werken van De Kooning, Dubuffet, Hartung, Kelly, Newman, Pollock, Rothko, Stella en Tapiès
alle competenties toepassen op de nieuwe figuratie
werken bespreken zoals werken van De Keyser en Raveel
alle competenties toepassen op de pop art
werken bespreken zoals werken van Lichtenstein, Rauschenberg, Rosenquist, Warhol en Wesselman
alle competenties toepassen op de minimal art
werken bespreken zoals werken van Flavin, Judd, LeWitt en Serra
alle competenties toepassen op environment/happening/installatie/performance
werken bespreken zoals de werken van Beuys, Ulay & Abramovic
alle competenties toepassen op de land art
werken bespreken zoals werken van Christo
alle competenties toepassen op het neo-expressionisme/Neue Wilden
werken bespreken zoals werken van Baselitz, Bervoets en de Neue Wilden
alle competenties toepassen op graffiti
werken bespreken zoals de werken van Basquiat en Haring
alle competenties toepassen op de hedendaagse kunst
werken bespreken zoals de werken van Bijl, Dumas, Fabre, Panamarenko en Tuymans
alle competenties toepassen op de art déco
bouwkunst en interieur bespreken zoals werken van de Amsterdamse School
alle competenties toepassen op het functionalisme
bouwkunst en interieur bespreken zoals werken van Bauhaus, Le Corbusier, Sullivan
alle competenties toepassen op het postmodernisme
bouwkunst en interieur bespreken zoals werken van Graves en Moore
alle competenties toepassen op het minimalisme
bouwkunst en interieur bespreken zoals werken van Ando
alle competenties toepassen op hightech/megabouwwerken
bouwkunst en interieur bespreken zoals het stadion van Bayern München
alle competenties toepassen op het deconstructivisme
alle competenties toepassen op 20ste eeuwse modernistische muziek
muziek bespreken zoals werken van Bartók, Bernstein, Brossé, Orff, Prokofiev en Stravinsky
alle competenties toepassen op populaire muziek uit de 20ste eeuw
muzieksoorten bespreken zoals blues, dance, folk, gospel, jazz, metal, minimal music, pop, punk, rap, repetitieve muziek, rock en wereldmuziek
alle competenties toepassen op de moderne dans
danssoorten bespreken zoals werken van Bausch, Béjart, Cunningham, De Keersmaeker, Fabre, Forsythe, Graham, Platel en Vandekeybus
alle competenties toepassen op de fotografie
werken bespreken zoals werken van Anton Corbijn, Annie Leibowitz, Dorothea Lange en Man Ray
alle competenties toepassen op de film
niet-westerse kunst bespreken
1 Kunst van de klassieke oudheid tot de 18e eeuw
20%
2 Kunst van de 18e en de 19e eeuw
30%
3 Kunst van de 20e eeuw
40%
4 Synthesevragen
10%
Je moet zelf op zoek naar leermiddelen om je examen voor te bereiden. De Examencommissie stelt zelf geen leermiddelen ter beschikking. Je kan ze kopen in een (online of tweedehands-) boekhandel of ontlenen en raadplegen in een bibliotheek. De bibliotheken van de lerarenopleiding aan de universiteit of de hogeschool bieden heel wat leermiddelen aan in hun collectie. We verwijzen je ook door naar websites waar je vaak gratis studie-en oefenmateriaal kan vinden.Bij elke nieuwe editie van de vakfiche actualiseren we deze bibliografie. Toch is het best mogelijk dat bepaalde werken niet meer verkrijgbaar zijn of dat nieuwe werken die al op de markt zijn nog niet zijn opgenomen. Ook websites veranderen al eens van naam of worden aangepast . Als je niet onmiddellijk op de juiste website terechtkomt, kan je die proberen te vinden via een goede zoekmachine.We maken bewust een selectie van leermiddelen die ons op dit ogenblik het meest aangewezen lijken om je voor te bereiden op onze examens. Zo willen we je helpen om je studie efficiënter aan te pakken. Je kan echter ook andere werken of cursussen gebruiken bij je voorbereiding op het examen. Hieronder staan enkele handboeken die vaak gebruikt worden in het secundair onderwijs. Ze bieden je voldoende ondersteuning om de leerstof zelfstandig te verwerken. We verwijzen naar websites of andere uitgaven die je ook kunnen helpen bij je voorbereiding.
De taal van de kunst
Van In
www.vanin.be
Uit de kunst, deel 1 en 2
Plantyn
www.plantyn.com
Een kijk op kunst
Esthetica, beeld/muziek
Kunst en Co
Pelckmans
www.pelckmans.be
Website
Te gebruiken voor
www.google.be
afbeeldingen bekijken voor alle componenten
Auteur
Titel
F. Adriaens e.a.
Kunst van Altamira tot heden, Nederlandse boekhandel Antwerpen, 1992
H.W. Janson
Wereldgeschiedenis van de kunst, Houten, De Haan, 1994
A. De Visser
Vice Versa, 's Hertogenbosch, 2012
K. Jonckheere
Another history of art - 2 500 jaar Europese kunstgeschiedenis, Veurne, 2020