Skip to Main Content

Vakfiche TV opvoedkunde 3 tso

Geldig van 01 januari 2019 tot en met 31 december 2019
 

content

Studierichting

3e graad tso
  • Sociale en Technische Wetenschappen

Referentiekader

ReferentiekaderOpmerking
LeerplannenKO: http://ond.vvkso-ict.com/vvksomainnieuw/leerplanpubliek.asp?NR=2017/018 OVSG: http://pro.g-o.be/blog/Documents/TSO%20tweede%20en%20derde%20graad%202017-2018.pdf GO: https://www.ovsg.be/ovsg-leerplannen/data/secundair-onderwijs/207_sociale-en-technische-wetenschappen-o-2-2011-207.pdf

Inhoud

Waarom leer je dit vak?

In de studierichting sociale en technische wetenschappen leer je over de wisselwerking tussen individu, voeding, samenleving, leefmilieu en techniek. De 'mens' als sociaal, technisch en wetenschappelijk wezen staat hier voornamelijk centraal. Het sociale luik van deze richting hoort bij het vak opvoedkunde. Het uitgangspunt voor dit vak is de mens en zijn gedrag. Deze vakfiche bestaat uit 4 deeldomeinen.

In het eerste deeldomein bestudeer je de gevolgen van de menselijke interactie. De waarneming krijgt verschillende gedaantes afhankelijk van de persoon die ze uit. Dit ligt aan de basis voor fouten in de waarneming zoals vooroordelen, stereotypen en attributiefouten.

Bij het tweede domein leer je op welke manier je het best communiceert met anderen. Aangezien de communicatie niet altijd verloopt als verwacht, leer je hoe je een conflict kan voorkomen of oplossen door de juiste luisterhouding aan te nemen.

De breuklijnen die in onze samenleving heersen komen aan bod in het derde deeldomein. De indeling van groepen mensen gebeurt op basis van verschillende factoren. We leggen de nadruk op de mens als onderdeel van de samenleving. Welke rol speelt de mens in het economisch, democratisch, sociaal – maatschappelijk, rechtssysteem?

In het laatste domein wordt de ontwikkeling van de mens onder de loep genomen. De ontwikkeling van bepaalde elementen is afhankelijk van de gekregen opvoeding thuis als op school. 

Toon meer
Toon minder

Wat moet je leren?

Menselijke interactie

Begrip
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begripsbepaling: menselijke interactie

Dit begrip definiëren.

Sociale perceptie
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begripsbepaling: sociale perceptie

Dit begrip definiëren.

Attributietheorie:

- Intern/ extern

- Attributiefouten

- Gevolgen van attributie

Deze theorie beschrijven en herkennen.

Zelfbeeld
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Het ontstaan van het zelfbeeld:

- De invloed van anderen

- Stereotype

- Zelfattributie

Deze begrippen beschrijven en situeren.

Gedrag
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Factoren die de mens en zijn gedrag beïnvloeden:

- Intern: leerprocessen, biologische factoren

- Extern: sociaal – culturele factoren

Deze factoren beschrijven en herkennen.

Passend communiceren

Communicatie
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begripsbepaling: communicatie

Dit begrip definiëren

Luisterhouding:

- Actief luisteren

- Ik – boodschap

Deze begrippen beschrijven, illustreren en toepassen.

Conflict
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begripsbepaling: conflict, rolpatroon, rolconflict

Deze begrippen definiëren.

Soorten conflicten:

- Belangenconflict

- Relationele conflicten

- Machtsconflicten

Deze conflicten benoemen en toepassen.

Verloop van een conflict

Dit proces beschrijven en verklaren.

Gevolgen van een conflict:

- Negatief

- Positief

De gevolgen beschrijven en aanduiden.

Conflicthanteringsstijl volgens het Thomas – Kilmann model

Dit model herkennen en situeren.

Breuklijnen in onze samenleving

Globalisering
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begripsbepaling: globalisering

Dit begrip definiëren.

Gevolgen van globalisering:

- Positief

- Negatief

Deze gevolgen beschrijven en herkennen.

Sociale stratificatie
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begripsbepaling: Sociale stratificatie

Dit begrip definiëren.

Factoren van sociale stratificatie:

- Beroepen

- SES

- Geslacht

- …

Deze factoren beschrijven en herkennen.

Breuklijnen
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Breuklijnen in onze samenleving:

- Religieus / filosofisch

- Arm / rijk

- Hoog geschoold / laag geschoold

Deze breuklijnen beschrijven, afleiden en verbanden zien.

Actuele maatschappelijke tendensen:

- Migratie

- Milieu

- Armoede

- Vergrijzing

- Genetica

- Genderdenken

- Levenseinde

Deze tendensen beschrijven, afleiden en verbanden zien.

Mens als onderdeel van de samenleving
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

De samenleving als democratisch systeem:

- Politieke vertegenwoordiging

- Belangengroepen

Deze termen beschrijven en toelichten.

De samenleving als economisch systeem:

- Huisvesting

- Belastingen

- Tewerkstelling

Deze termen beschrijven en situeren.

De samenleving als sociaal – maatschappelijk systeem:

- Sociale zekerheid

- Gezondheidszorg, de sociale kaart

- Cultuur, sport, jeugd en media

- Onderwijs: verschillende netten en methodescholen

Deze termen beschrijven, herkennen, vergelijken en situeren.

De samenleving als rechtssysteem:

- Belgisch recht

- Organisatie van het recht

Deze termen beschrijven, herkennen, vergelijken en situeren.

Ontwikkeling van de mens

Ontwikkelingspsychologie
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begripsbepaling: Psychologie en mensenkennis

Deze begrippen definiëren en onderscheiden van elkaar.

Ontwikkelingsgebieden en onderlinge samenhang volgens Piaget en Erikson:

- Cognitief (taal)

- Lichamelijk

- Seksueel

- Sociaal – emotioneel

- Moreel

- Motorisch

Deze ontwikkelingsgebieden benoemen, beschrijven en herkennen.

nature - nurture

Dit begrippen beschrijven en vergelijken met elkaar.

Levensfasenpsychologie
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Ontwikkelingsfasen:

- Ongeboren kind

- Zuigeling

- Peuter

- Kleuter

- Basisschoolleeftijd

- Adolescentie

- Vroege volwassenheid

- Middelbare volwassenheid

- Late volwassenheid

Deze ontwikkelingsfasen beschrijven en herkennen.

Ontwikkelingstaken:

- Kind

- Adolescent

- Volwassene

Deze taken benoemen.

Zuigeling:

- Beweging: soorten reflexen, grove en fijne motoriek

- Gehechtheid: veilige, vermijdende, afwerende en gedesoriënteerde

De bewegingen van baby’s benoemen, herkennen en vergelijken.

De gehechtheid van baby’s beschrijven en herkennen.

Peuter:

- Sociaal – emotionele ontwikkeling: zelfstandigheid, koppigheid

- Belang van spelen

- Taalontwikkeling

Deze ontwikkelingen benoemen en herkennen.

Kleuter:

- Cognitieve ontwikkeling

- Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling

- Schoolrijpheid

Deze ontwikkelingen benoemen en herkennen.

Basisschoolleeftijd:

- Cognitieve ontwikkeling

- Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling

Deze ontwikkelingen benoemen en herkennen.

Adolescentie:

- Lichamelijke ontwikkeling: veranderingen van puberteit

- Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling: identiteit(scrisis), peergroup, probleemgedrag

Deze ontwikkelingen tijdens de puberteit benoemen en herkennen.

Volwassenheid :

- Vroege volwassenheid

- Middenvolwassenheid

- Late volwassenheid

De drie fasen van volwassenheid beschrijven.

Voor elke fase de uitdagingen of veranderingen benoemen en herkennen.

Ouderdom :

- Lichamelijke veranderingen

- Psychische stoornissen

- Eenzaamheid: verlies en verdriet

- Dood, rouwverwerking

De uitdagingen en veranderingen van de ouderdom benoemen en herkennen.

Verschillende ontwikkelingsdomeinen:

 - fysiek

- motorisch

- cognitief

- taal

- psychosociaal

- emotioneel

- moreel

- seksueel

Deze ontwikkelingsdomeinen benoemen en herkennen.

Opvoeding
Wat moet je kennen?
Wat moet je kunnen?

Begripsbepaling: Opvoeden

Dit begrip definiëren

Opvoedingsstijlen:

- Autoritair

- Democratisch

- Permissief

- Verwaarlozend

Deze opvoedingsstijlen herkennen, afleiden, beschrijven en verschillen zien.

Opvoedingsmiddelen:

- Informatieopdracht

- Gewoontevorming

- Belonen en straffen

- Leren door imitatie

Deze opvoedingsmiddelen beschrijven en herkennen.

Opvoedingsmilieus:

- Gezin

- School

- Vrijetijd/ media

De opvoedingsmilieus benoemen en herkennen.

Specifieke problemen die kunnen optreden bij de opvoeding en/of ontwikkeling.

Deze problemen benoemen en herkennen.

Ondersteunings – / externe begeleidingsinstanties.

Deze instanties benoemen en herkennen.

Welke opdracht moet je uitvoeren?

Dit vak heeft geen opdrachten

Welke bijlagen heb je nodig?

Dit vak heeft geen bijlagen

Hoe verloopt het examen?

120 minuten voor examens vanaf 01-01-2019 tot 31-12-2019
Het examen opvoedkunde 3 tso is een digitaal examen. Vraag je je af hoe een digitaal examen verloopt? De uitleg over onze digitale examens, de instructies en heel wat voorbeeldvragen vind je op http://www.ond.vlaanderen.be/secundair/examencommissie/digitale-examens/index.htm.
Een blauwe of zwarte balpen, eventueel corrector.
Kladpapier
Het digitaal examen bestaat uit gesloten en open vragen. Er zijn verschillende vraagtypes: invulvragen, sleepvragen, dropdownvragen, meerkeuzevragen. Soms krijg je ook een open vraag, waarop je het antwoord intypt in het voorziene vak. Elk vraagtype heeft zijn eigen instructiezin, die duidelijk aangeeft wat je precies moet doen. Je kan de verschillende vraagtypes vooraf inoefenen. Op de website vind je een oefenexamen, waarin je ze kan uitproberen. Uiteraard is dit geen echt examen: de bedoeling is dat je de techniek van de digitale vraagtypes in de vingers krijgt.

Hoe beoordelen we het examen?

Menselijke interactie

15 %

Passend communiceren

15 %

Breuklijnen in onze samenleving

30 %

Ontwikkeling van de mens

40 %

Met welk materiaal bereid je je voor?

Je moet zelf op zoek naar leermiddelen om je examen voor te bereiden. De Examencommissie stelt zelf geen leermiddelen ter beschikking. Je kan ze kopen in een (online) boekhandel of ontlenen en raadplegen in een bibliotheek. De bibliotheken van de lerarenopleiding aan de universiteit of de hogeschool bieden heel wat leermiddelen aan.
Bij elke nieuwe editie van de vakfiche actualiseren we deze bibliografie. Toch is het best mogelijk dat bepaalde werken niet meer verkrijgbaar zijn of dat nieuwe werken die al op de markt zijn nog niet zijn opgenomen. Ook websites veranderen al eens van naam of worden aangepast. Als je niet onmiddellijk op de juiste website terechtkomt, kan je die proberen te vinden via een goede zoekmachine.
We maken bewust een selectie van leermiddelen die ons op dit ogenblik het meest aangewezen lijken om je voor te bereiden op onze examens. Zo willen we je helpen om je studie efficiënter aan te pakken. Je kan echter ook andere werken of cursussen gebruiken bij je voorbereiding op het examen.

Methode
Uitgeverij
Gegevens

SOWiEso

Plantyn

https://www.plantyn.com/web/nl/secundair-onderwijs/sociale-wetenschappen/sowieso

Code Gedragswetenschappen 3 (VO) en 4 (GO)

De Boeck & Van In

www.vanin.be

Zimbardo, Johnson, McCann

Psychologie: een inleiding (7de editie) 

Pearson Benelux 2016

CODE 5 en 6 (gedragswetenschappen)

/
/
2024.03.26.01