Vakfiche Frans (MT) schriftelijk 3 aso

Voor het examen Frans derde graad aso Moderne Talen moet je deze vaardigheden globaal beheersen op het niveau B1 van het ERK maar sommige teksten van het specifieke gedeelte kunnen zich situeren op het niveau B2. In de volgende tabellen vind je wat je voor elke vaardigheid moet kunnen en wat je moet doen op het examen om te bewijzen dat je dat kan.

Om globaal het niveau B1 te bereiken waarop je deze vijf vaardigheden moet beheersen, moet je voldoende grammatica en woordenschat kennen. Eindterm 42 geeft aan welke kenniselementen je zeker moet verwerven. In Van Dale Grammatica Frans (zie leermiddelen) kan je opzoeken welke grammaticale inhouden verwacht worden op B1-niveau.

Als je die kennis gaat inzetten, moet je bovendien bewust nadenken over je taal en taalgebruik om zo je taalbeheersing te versterken.

Je hebt gekozen voor de studierichting Moderne Talen dus je hebt een bijzondere interesse voor het verschijnsel taal in al haar facetten. Het specifieke gedeelte speelt hierop in en beoogt zowel een verbreding als een verdieping van alles wat in de onderdelen luisteren/lezen, schrijven/spreken en gesprekken voeren beschreven wordt. De verbreding houdt in dat het aanbod van teksten ruimer is dan in niet-moderne talenrichtingen, en ook verwachten we dat je over een breed gamma van onderwerpen kan communiceren met een voldoende rijk en genuanceerd taalgebruik. De verdieping heeft betrekking op je kennis en inzicht in de relatie tussen taal, communicatie en cultuur. We verwachten ook een meer diepgaande reflectie op taal als systeem. Hierover krijg je meer informatie in het onderdeel 'Specifiek gedeelte'.

Verderop vind je concrete leermiddelen die je kunnen helpen om je huidige niveau in te schatten en je vaardigheden verder te ontwikkelen om het niveau B1 te bereiken.

Luisteren en lezen

Je moet boodschappen kunnen begrijpen zowel uit geschreven teksten (bijv. een krantenartikel) als uit gesproken teksten (bijv. een reclamespot). Het gaat hoofdzakelijk om teksten waarmee je in het dagelijkse leven geconfronteerd kan worden, maar ook narratieve en artistiek-literaire teksten kunnen aan bod komen. De concrete kenmerken van deze teksten vind je in de eindtermen.

Voor luisteren kan je zowel audiofragmenten als videofragmenten krijgen op het examen.

Je zal dit moeten doen voor verschillende tekstsoorten. Elke tekstsoort heeft een bepaald doel. Een informatieve tekst zoals een nieuwsbericht wil informatie meedelen om je kennis te verrijken. Een prescriptieve tekst, bijvoorbeeld een bijsluiter bij een geneesmiddel, wil je beïnvloeden om iets te doen of om iets op een bepaalde manier te doen. In een argumentatieve tekst zoals een discussie bouwt de auteur een redenering op om je te overtuigen. Een narratieve tekst wil feiten en gebeurtenissen vertellen om je mee te nemen in een verhaal; een voorbeeld is een reisverhaal. Een artistiek-literaire tekst ten slotte geeft gevoelens en gedachten weer op een creatieve manier. Dit soort teksten, bijvoorbeeld een fragment uit een roman, wil een esthetische taalbeleving stimuleren.

De volgende tabel geeft een paar concrete voorbeelden van gesproken en geschreven teksten in een bepaalde communicatiesituatie die je moet kunnen begrijpen. Dit is geen volledige opsomming, enkel een illustratie.

Strategieën

Als je een tekst grondig wil begrijpen, zal je een aantal strategieën moeten beheersen.

Vóór je de tekst beluistert of leest, is het belangrijk dat je je afvraagt wat je al weet over het onderwerp van de tekst en dat je probeert om hypothesen te vormen over de inhoud en het doel van de tekst. Lees ook de vragen aandachtig voor je effectief begint te lezen of te luisteren; zo bereid je je voor en kan je gericht luisteren of lezen.

Probeer altijd eerst de aangeboden tekst globaal te begrijpen. Je zal niet altijd alle woorden verstaan, maar probeer je zo goed mogelijk te concentreren, zodat je de gehele context begrijpt.

Verder kan je proberen gebruik te maken van visuele ondersteuning zoals beelden bij een luisterfragment of een tekening bij een leestekst. Op je kladblad mag je ook informatie uit de teksten noteren, samenvatten … om een antwoord voor te bereiden.

Ten slotte kan je ook proberen de betekenis van bepaalde woorden af te leiden uit hun context.

Een geschreven tekst kan je natuurlijk ook herlezen om een onduidelijke passage te doorgronden.

Woorden die je niet begrijpt en die echt noodzakelijk zijn voor een goed tekstbegrip kan je tijdens het schriftelijke examen opzoeken in dit digitale woordenboek: http://www.vandale.nl/opzoeken/woordenboek#.VWVmmH9jvg8.

Op het schriftelijke  examen kan je ook een online spellingcontrole gebruiken (www.spelling.nu).

We verwachten ook dat je vertrouwd bent met meer gespecialiseerde taalkundige hulpmiddelen zoals bijvoorbeeld een uitspraakwoordenboek of het Internationaal Fonetisch Alfabet.

Schrijven en spreken

Je moet een boodschap doeltreffend kunnen overbrengen. Je moet kunnen communiceren in situaties die informeel of formeel zijn. Het spreekt voor zich dat je in die situaties telkens de gepaste omgangsvormen en beleefdheidsformules gebruikt. Bovendien moet je in staat zijn om het resultaat telkens gepast te presenteren in functie van de ontvanger van je boodschap.

Voor schrijven doe je dat in de vorm van een formulier, een vragenlijst, een mededeling, een verslag, een brief of e-mail …

Zowel voor schrijven als voor spreken kan de opdracht vertrekken van een korte tekst.

De volgende tabel geeft een paar concrete voorbeelden van opdrachten die je moet kunnen uitvoeren in een bepaalde communicatiesituatie. Dit is geen volledige opsomming, enkel een illustratie. Voor al deze voorbeelden geldt dat je in staat moet zijn om het resultaat zo te verwoorden dat het perfect aansluit bij verschillende noden en verwachtingen van de ontvanger van je boodschap.

Strategieën

Als je doeltreffend wil communiceren, zal je een aantal strategieën moeten beheersen.

Om je spreek- of schrijfopdracht voor te bereiden, lees je eerst goed de opdracht om precies te weten wat je moet doen en hoe je daarbij moet inspelen op de communicatiesituatie. Is die formeel of informeel? Hoe kan je je taalgebruik daarop afstemmen?

Probeer eerst een spreek- of schrijfplan te maken om je ideeën te ordenen. Ze geven je houvast om je opdracht beter uit te voeren. Hou er ook rekening mee dat een gepaste lay-out, zoals de indeling in paragrafen, de betekenis van je tekst ondersteunt.

Soms zal je misschien even vastzitten en niet goed weten hoe je iets kan zeggen. Laat je dan niet ontmoedigen en blijf je concentreren op je taak. Probeer de dingen op een andere manier te formuleren en je doel te bereiken met wat je wel kan zeggen. Vergeet ook niet dat je bij het spreken gebruik kan maken van lichaamstaal om je boodschap beter over te brengen of te ondersteunen.

Voor sommige opdrachten krijg je bovendien ondersteunend materiaal van de examinatoren. Dit kunnen foto's zijn, tekeningen, sleutelwoorden, een voorbeeld, een tekst … Vergeet die niet te gebruiken, ze zullen je niet alleen inspiratie geven maar kunnen je ook helpen om je vlotter uit te drukken.

Maak voor schrijfopdrachten eerst een kladversie. Lees die goed. Je kan kiezen of je die kladversie eerst op papier of onmiddellijk op je computer maakt. Je mag tijdens het schriftelijke examen dit digitale woordenboek gebruiken: http://www.vandale.nl/opzoeken/woordenboek#.VWVmmH9jvg8. Er is ook een online spellingcontrole beschikbaar (www.spelling.nu).

Om je voor te bereiden op het examen oefen je het best ook met andere digitale hulpmiddelen zoals een verklarend woordenboek, een synoniemenwoordenboek of een online grammatica. We verwachten ook dat je vertrouwd bent met meer gespecialiseerde taalkundige hulpmiddelen zoals bijvoorbeeld een uitspraakwoordenboek of het Internationaal Fonetisch Alfabet.

Gesprekken voeren

Je moet een face-to-face-gesprek of een telefonisch gesprek kunnen beginnen, aan de gang houden en afsluiten. Je moet dus zelf het gesprek kunnen leiden en de examinator in het gesprek betrekken. Het spreekt voor zich dat je bij alle gesprekken gepaste omgangsvormen en beleefdheidsformules gebruikt. Ook hier verwachten we dat je in staat bent om je vlot en met nuances aan te passen aan de ontvanger van je boodschap.

De volgende tabel geeft een paar concrete voorbeelden van gesprekken die je moet kunnen voeren in een bepaalde communicatiesituatie. Dit is geen volledige opsomming, enkel een illustratie. Voor al deze voorbeelden geldt dat je in staat moet zijn om het resultaat zo te verwoorden dat het perfect aansluit bij verschillende noden en verwachtingen van de ontvanger van je boodschap.

Strategieën

Om je gespreksopdracht voor te bereiden, lees je eerst goed de opdracht om precies te weten wat je moet doen en hoe je daarbij moet inspelen op de communicatiesituatie. Is die formeel of informeel? Hoe kan je je taalgebruik daarop afstemmen?

Soms zal je misschien even vastzitten en niet goed weten hoe je iets kan zeggen. Laat je dan niet ontmoedigen en blijf je concentreren op je taak. Probeer de dingen op een andere manier te formuleren en je doel te bereiken met wat je wel kan zeggen. Vergeet ook niet dat je tijdens een gesprek gebruik kan maken van lichaamstaal om je boodschap beter over te brengen of te ondersteunen.

Vergeet daarbij niet dat je je gesprekspartner kan vragen om iets te herhalen of om trager te spreken als je iets niet begrijpt.

Soms kan je de indruk hebben dat je gesprekspartner jou niet begrijpt. Je kan dan gedeeltelijk herhalen wat je net hebt gezegd om na te gaan of je gesprekspartner je volgt. Eventueel kan je ook proberen om je zin op een andere manier te formuleren.

Als je weet wat je wil zeggen, denk dan ook nog even na hoe je het gesprek gaat beginnen en afsluiten. Noteer daar eventueel wat sleutelwoorden voor. Probeer daarnaast enkele woorden op te schrijven om het gesprek gaande te houden. Die woorden kunnen je helpen als er een stilte valt.

Specifiek gedeelte

De specifieke eindtermen beogen een verbreding van de communicatieve vaardigheden en willen je inzicht geven in de taal als systeem, in de relatie taal en cultuur en in de wijze waarop communicatie functioneert. Dit impliceert dat je metataal kan hanteren bij het bestuderen van taalfenomenen en dat je theoretische modellen en referentiekaders kan toepassen bij de analyse van teksten. 

Hieronder geven we telkens meer uitleg bij de vier onderdelen en geven we aan wat we van jou verwachten. Let op, we maken een onderscheid tussen enerzijds terminologie en begrippen die je echt moet kennen en anderzijds referentiekaders die je enkel moet begrijpen en kunnen toepassen. Voor deze laatste categorie (kolom 2) krijg je de referentiekaders bij de vragen op het examen.

Veel van de inhouden die je hieronder vindt, hebben raakvlakken met andere vakken uit je richting zoals Nederlands en geschiedenis.

Taal en communicatie

Binnen het domein van de communicatiewetenschappen verwerf je inzicht in hoe communicatie tot stand komt. Je hanteert hiervoor modellen en analyseert sociale, economische, politieke en culturele factoren die het communicatieproces beïnvloeden. Binnen de pool moderne talen moet je in staat zijn om genuanceerd en grondig te reflecteren op communicatie in al haar verscheidenheid.

Taal en cultuur

Binnen het domein van de cultuurwetenschappen onderzoek je cultuur in de volle breedte: naast cultuur met een grote C (cultureel erfgoed), onderzoeken cultuurwetenschappers ook hoe mensen het dagelijkse leven in omgang met hun omgeving organiseren. Taal is een belangrijk en vaak vormend aspect in dit proces. Taal kan echter ook voor misverstanden zorgen, zowel binnen eenzelfde cultuur als bij interculturele ontmoetingen. We verwachten dat je je verdiept in de cultuur en de actualiteit van de Franstalige wereld. Richt je daarbij op een brede waaier van kanalen en verken ook cultuur door middel van visuele taal zoals dans, toneel, film, reclame …

Taal als systeem

Binnen het domein van de taalwetenschappen bestudeer je het verschijnsel taal in al haar facetten; er zijn dan ook verschillende disciplines binnen de taalwetenschap.

Onderzoekscompetentie

Op het examen toetsen we of je de nodige kennis, vaardigheden en attitudes hebt om zelfstandig aan onderzoek te doen. We kunnen je geen volledig onderzoek laten uitvoeren maar we toetsen heel doelgericht op minstens 1 fase van een wetenschappelijk onderzoek.

We verwachten dat je het theoretisch kader van een wetenschappelijk onderzoek kent en dat je op het examen toont dat je de theorie kan toepassen in praktische opdrachten uit alle fases van een onderzoek.

In de rubriek Met welk materiaal bereid je je voor? vind je goed cursusmateriaal.

Lees ook de bijlage Onderzoekscompetentie. Daarin leggen we uit welke vragen je mag verwachten op het examen.