Wie Latijn studeert, leert antieke teksten begrijpen en daarvan genieten. Taalreflectie is hierbij een eerste stap: als je de bouwstenen van de taal beheerst, kan je de tekst begrijpen. Dit tekstbegrip wordt bevraagd bij de lectuurreflectie. Cultuurreflectie ten slotte plaatst de tekst in een ruimere context en wil het tekstbegrip zo verdiepen.
1. TaalreflectieTaalverwerving staat ten dienste van lectuur. Een goede kennis van woordenschat en grammatica vormt dus geen doel op zich maar is een voorwaarde om teksten te kunnen begrijpen. Bij de lectuur van authentieke teksten moet je daarom de volgende leerdoelen bereiken:kennis van basisvocabularium, morfologie, syntaxis, prosodie en metriek gericht inzetten bij de lectuur;vanuit de context van de lectuur gefundeerde keuzes maken;een woordenboek gebruiken;de doorwerking van specifiek vocabularium, zoals filosofische of juridische termen, in de moderne talen toelichten;de constructies en formuleringen die typisch zijn voor de Latijnse taal op een correcte manier weergeven in het Nederlands.2. LectuurreflectieOm teksten te begrijpen, moet je ze kunnen ontleden, interpreteren, becommentariëren en situeren in hun context. Je moet kunnen aantonen dat je die leerdoelen bereikt door een passage...inhoudelijk in eigen woorden weer te geven;te analyseren en te interpreteren vanuit taalkundig, letterkundig en/of cultuurhistorisch perspectief;te vergelijken vanuit taalkundig, letterkundig en/of cultuurhistorisch perspectief met andere cultuuruitingen uit de oudheid of latere periodes;te beoordelen: je mening over de passage formuleren en die onderbouwen met argumenten.3. CultuurreflectieAuthentieke teksten zijn het vertrekpunt voor een cultuurhistorische verkenning van de oudheid. Tegelijk bieden zij materiaal voor een vergelijking van antieke beschavingen met de onze en plaatsen zij zo ook onze leefwereld in een historisch perspectief. De antieke teksten zorgen voor een frisse, kritische blik op onze hedendaagse maatschappij.Je moet kunnen aantonen dat je een tekst kan interpreteren vanuit zijn cultuurhistorische context door...de tekst te situeren binnen de biografie van de auteur;de plaats en het belang van de tekst in het oeuvre van de auteur te omschrijven;de plaats en het belang van de tekst binnen de literaire traditie te omschrijven;de tekst te kaderen binnen zijn historische context en in verband te brengen met de politieke, socio-economische en culturele factoren die zijn ontstaan en receptie beïnvloedden.Je moet kunnen aantonen dat je een tekst kan vergelijken met andere cultuuruitingen en met teksten uit andere historische of hedendaagse contexten door...gelijkenissen en verschillen aan te geven tussen deze verschillende cultuuruitingen;relaties te benoemen tussen de antieke oudheid en andere culturen;de normen en waarden van de Romeinen te toetsen aan andere culturen uit de oudheid;de normen en waarden van de antieke oudheid te toetsen aan die van latere Europese stromingen.Bij de Examencommissie verwachten we dat je authentieke Latijnse teksten kan begrijpen en interpreteren vanuit hun cultuurhistorische context. Zo krijg je meer inzicht in de taal en de literatuur van de Romeinse oudheid. Daarnaast komen op onze examens ook de kunst en cultuur, maatschappij en mentaliteit van antieke beschavingen aan bod. Deze moet je bovendien kunnen vergelijken met onze hedendaagse maatschappij.Deze vakfiche sluit nauw aan bij de cesuurdoelen van de Vlaamse overheid. Deze cesuurdoelen vormen de basis voor onze examens. Zo toetsen we of je de vereiste vaardigheden en competenties voldoende beheerst.De cesuurdoelen vind je op deze website: https://www.onderwijsdoelen.be/
De leerinhouden voor de taalreflectie en de lectuurreflectie zoals die hieronder beschreven staan moet je kunnen toepassen op de volgende teksten.Proza: Caesar, De bello Gallico
determineren
naamwoorden en werkwoorden determineren om de tekst te begrijpen
In bijlage 2 vind je de begrippen die je moet kennen om naamwoorden en werkwoorden goed te determineren.
herkennen
de belangrijkste morfologische en syntactische eigenheden van de auteur herkennen en benoemen
In bijlage 3 vind je de begrippen die je moet kennen om het taaleigen en de stijl van de opgelegde auteurs te herkennen.
toelichten
de betekenis van Latijnse woorden verduidelijken aan de hand van woordsamenstelling en woordverwantschap
woordsamenstelling: betekenis van prefixen in-, prae-, sub- bv. importare < portare, praecedere < cedere, submittere < mittere...woordverwantschap: bv. tardare < tardus, sceleratus < scelus, principatus < princeps...
vergelijken
gelijkenissen en verschillen vaststellen tussen Latijnse woorden in een tekst en moderne vertalingen van diezelfde tekst
Dit geldt enkel voor de opgelegde teksten.
beoordelen
de meest geschikte betekenis kiezen van een woord dat meerdere betekenissen kan hebben, met behulp van een woordenboek en deze keuze verantwoorden
parafraseren
de teksten in eigen woorden samenvatten
Hierboven ("Wat moet je leren?") vind je een volledig overzicht van de teksten.
specifieke genrekenmerken herkennen en benoemen in de teksten
Caesar: genrekenmerken van de historiografie...
Ovidius: genrekenmerken van de epiek, gelijkenissen en verschillen tussen epyllium en homerisch epos...
structureren
de opbouw van een tekst ontleden om de structuur en stijlementen te benoemen
In bijlage 1 vind je tips om de opbouw van een tekst te ontleden.
interpreteren
verzen scanderen en de expressieve waarde ervan uitleggen in relatie met de inhoud van de tekst
Dit geldt enkel voor de opgelegde teksten van Ovidius. In bijlage 3 vind je bij ‘metrum’ een overzicht van de te kennen begrippen.
stijlfiguren herkennen, benoemen en de expressieve waarde ervan uitleggen in relatie met de inhoud van de tekst
In bijlage 3 vind je een overzicht van stijlfiguren.
een eigen standpunt innemen ten opzichte van de vorm of de inhoud van de teksten en dat standpunt beargumenteren
Ovidius: dichterlijke vrijheid in zinsconstructies, en woordkeuze...
Caesar: derde persoon voor suggesties van onpartijdigheid, anekdotes, beschrijvingen, verslag...
evalueren en argumenteren
de onderlinge relatie tussen gedachtegang en taalgebruik enerzijds, en de onderliggende waarden en normen van de tekst anderzijds vaststellen en daarover kritisch reflecteren
Caesar: opvattingen omtrent geloof, de Kelten, druïden, de Nerviërs, propaganda...
Ovidius: opvattingen omtrent geïdealiseerde liefde, hoogmoed/hybris,man-vrouwverhouding, verbanning...
de bedoeling van de auteur evalueren en argumenten geven om die evaluatie kracht bij te zetten.
de invloed van de Griekse cultuur herkennen in de Romeinse cultuur
Ovidius: de Griekse oorsprong van mythen…
situeren
de opgelegde teksten situeren binnen het oeuvre van de auteur en in het literair genre
de auteur en zijn werk situeren binnen de cultuurhistorische context
Dit geldt enkel voor de opgelegde teksten.De biografie van Ovidius en Caesar, de politiek-historische context van de Gallische veroveringen...
voorbeelden geven van de diversiteit in de Romeinse maatschappij uit de opgelegde teksten
verhouding tussen populares en optimates, standenmaatschappij...
illustreren
illustreren hoe Romeinse ideeën, cultuuruitingen of maatschappelijke fenomenen actueel blijven
Caesar: het ontstaan van de taalgrens koppelen aan Caesars veroveringen...
Ovidius: receptie van de gelezen verhalen in beeldende kunst en literatuur...
aan de hand van de opgelegde teksten verduidelijken dat de aanwezigheid van verschillende culturen in een samenleving tot integratie of conflicten kan leiden
Caesar: conflicten tussen verschillende Gallische en Germaanse stammen in Germanië zoals tussen de Sueven en de Helvetiërs of tussen de Aedui en de Sequani...
evalueren
de invloed van de cultuurhistorische context op de betekenis van de opgelegde teksten aantonen
Ovidius: politieke situatie in Rome onder Augustus...
concepten en visies op mens en maatschappij uit de opgelegde teksten vergelijken met hedendaagse opvattingen
Caesar: De Gallische standen-maatschappij, de godenverering, mensenoffers, positie van een militair...
Ovidius: vader-zoonrelatie
de beeldvorming van de Romeinen over zichzelf en andere samenlevingen beschrijven en vergelijken met de hedendaagse beeldvorming over andere culturen
Caesar: de Gallische of Germaanse samenleving versus de Romeinse samenleving...
taalreflectie
20 %
lectuurreflectie
55 %
cultuurreflectie
25 %
Je moet zelf op zoek naar leermiddelen om je examen voor te bereiden. De Examencommissie biedt geen leermiddelen aan. Je kan boeken of cursussen kopen in een (online of tweedehands-) boekhandel of ontlenen in een bibliotheek. We verwijzen je vaak door naar websites waar je gratis studie- en oefenmateriaal kan vinden.Bij elke nieuwe editie van de vakfiche actualiseren we deze bibliografie. Toch is het best mogelijk dat bepaalde werken niet meer verkrijgbaar zijn of dat nieuwe werken die al op de markt zijn nog niet zijn opgenomen. Ook websites veranderen al eens van naam of worden aangepast. Als je niet onmiddellijk op de juiste website terechtkomt, kan je die proberen te vinden via een goede zoekmachine.We maken bewust een selectie van leermiddelen die ons op dit ogenblik het meest aangewezen lijken om je voor te bereiden op onze examens. Zo willen we je helpen om je studie efficiënter aan te pakken. Je kan echter ook andere werken, cursussen of audiovisuele middelen gebruiken bij je voorbereiding op het examen.
Ars Legendi: Peristylium Leesboek A
Plantyn
www.plantyn.com
015/363636
klantendienst@plantyn.com
Pegasus 4 Bronnenboek
Pelckmans
www.pelckmans.be
03/6602700
uitgeverij@pelckmans.be
http://www.koxkollum.nl
Latijnse teksten met werkvertalingen
http://www.perseus.tufts.edu
Latijnse teksten van o.a. Caesar en Ovidius, met ontledingstools (Word Study Tool) en een degelijke Engelse vertaling
referenties van de opgelegde teksten voor de cultuurreflectieOpgelet: deze boeken zijn momenteel niet meer in druk. Ze zijn wel beschikbaar in heel wat openbare bibliotheken en soms nog tweedehands te verkrijgen.
woordenschat
grammatica en oefeningen
auteurs en teksten in vertaling
De vertalingen die in boekvorm zijn uitgegeven, zijn uitstekend studiemateriaal. Je vindt ze terug in de meeste bibliotheken. Let wel op, je moet zelf een Latijnse tekst kunnen begrijpen, het heeft geen zin om de vertaling van de opgelegde teksten uit het hoofd te leren.
achtergrondinformatie
films
televisieseries
strips
boeken
historische fictie
Als je je nog meer wil onderdompelen in de antieke cultuur, kunnen deze bronnen interessant zijn. Wees je er wel van bewust dat het hier om historische fictie gaat. Je moet ze daarom kritisch benaderen en kan ze niet als rechtstreekse bron van informatie over de oudheid beschouwen. Toch geven ze een degelijk en onderhoudend beeld van de maatschappij en cultuur van de Romeinen. Zo kunnen ze je ondersteunen en motiveren bij je studie van de Latijnse taal en literatuur.