De economische kringloop
de verschillende huishoudingen in de economische kringloop:
» gezinnen
» bedrijven
» financiële instellingen
» overheid
» buitenland
» de verschillende huishoudingen beschrijven en illustreren
de onderlinge verbanden tussen de huishoudingen
» goederen- en dienstenstromen
» geldstromen
» in een gegeven economische kringloop de goederen- en dienstenstromen en geldstromen benoemen en illustreren
» in de economische kringloop gegeven voorbeelden van geld- en goederenstromen onderbrengen en toelichten
De markt en de prijs van de goederen en diensten
de vraag en de vraagcurve
» de begrippen afzet en omzet
» de begrippen vraag en vraagcurve
» de grafische weergave van de vraagcurve
» het verloop van de vraagcurve
» de beweging langs/op de vraagcurve
» de verschuiving van de vraagcurve
» deze begrippen benoemen en definiëren
» de vraag grafisch voorstellen op basis van cijfergegevens
» het verloop van de vraagcurve toelichten
» bewegingen langs/op de vraagcurve herkennen, benoemen en toelichten
» verschuivingen van de vraagcurve herkennen, benoemen en toelichten
het aanbod en de aanbodcurve
» de begrippen aanbod en aanbodcurve
» de grafische weergave van de aanbodcurve
» het verloop van de aanbodcurve
» de beweging langs/op de aanbodcurve
» de verschuiving van de aanbodcurve
» deze begrippen benoemen en definiëren
» het aanbod grafisch voorstellen op basis van cijfergegevens
» het verloop van de aanbodcurve toelichten
» bewegingen langs/op de aanbodcurve herkennen, benoemen en toelichten
» verschuivingen van de aanbodcurve herkennen, benoemen en toelichten
het marktevenwicht
» de begrippen marktprijs en -hoeveelheid
» de grafische voorstelling van het marktevenwicht
» de berekening van de evenwichtsprijs en -hoeveelheid
» het prijsmechanisme: de wet van vraag en aanbod
» deze begrippen benoemen en definiëren
» het marktevenwicht grafisch voorstellen en toelichten op basis van een gegeven casus
» de evenwichtsprijs en -hoeveelheid grafisch afleiden op basis van een gegeven casus
» de evenwichtsprijs en -hoeveelheid berekenen op basis van een gegeven casus
» de wet van vraag en aanbod beschrijven, grafisch illustreren en toelichten
de factoren die de marktprijs beïnvloeden
» de factoren die de vraag beïnvloeden: het aantal consumenten, het inkomen van de consumenten, de voorkeur van de consumenten en de prijs van een ander goed
» factoren die het aanbod beïnvloeden: het aantal producenten en de kosten voor de producenten
» deze factoren benoemen, toelichten en illustreren
» de invloed van deze factoren op de vraag grafisch voorstellen en toelichten
» de invloed van deze factoren op het aanbod grafisch voorstellen en toelichten
» de wijze waarop deze factoren de marktprijs beïnvloeden afleiden en verklaren op basis van een gegeven casus
de prijselasticiteit van vraag en aanbod
» het begrip prijselasticiteit
» het belang van de prijselasticiteit
» de formules voor de prijselasticiteit van de vraag en het aanbod
» de berekening van de prijselasticiteit van de vraag en het aanbod
» het verband tussen de prijselasticiteit van de vraag en de omzet
» dit begrip definiëren
» dit belang beschrijven en toelichten
» deze formules weergeven in symbolen en in woorden
De formule voor prijselasticiteit die gebruikt wordt, is
OF
» deze prijselasticiteit berekenen en interpreteren op basis van een gegeven casus
» het effect van een prijswijziging op de omzet beschrijven en verklaren aan de hand van de prijselasticiteit van de vraag op basis van een gegeven casus
de inkomenselasticiteit
» het begrip inkomenselasticiteit
» het belang van de inkomenselasticiteit
» de formule voor de inkomenselasticiteit
» de berekening van de inkomenselasticiteit
» dit begrip definiëren
» dit belang beschrijven en toelichten
» deze formule weergeven in symbolen en in woorden en deze formule interpreteren
» deze inkomenselasticiteit berekenen en interpreteren op basis van een gegeven casus
de prijsvorming op de markt met volkomen concurrentie of competitieve markt
» de kenmerken van de markt met volkomen concurrentie
» de prijsvorming door de wet van vraag en aanbod
» de effectenbeurs als voorbeeld van een markt met volkomen concurrentie
» deze kenmerken beschrijven en toelichten
» een markt met volkomen concurrentie herkennen op basis van een gegeven casus
» deze prijsvorming beschrijven en toelichten
» deze prijsvorming door de wet van vraag en aanbod grafisch voorstellen en toelichten
» motiveren waarom de effectenbeurs een goed voorbeeld is van een markt met volkomen concurrentie
de prijsvorming bij het monopolie
» kenmerken van het monopolie
» prijsvorming bij het monopolie
» deze kenmerken beschrijven en toelichten
» een monopolie herkennen op basis van een gegeven casus
» deze prijsvorming beschrijven en toelichten
» deze prijsvorming grafisch voorstellen en toelichten
de prijsvorming bij het oligopolie
» de kenmerken van het oligopolie
» prijsvorming bij het oligopolie
» deze kenmerken beschrijven en toelichten
» een oligopolie herkennen op basis van een gegeven casus
» deze prijsvorming beschrijven en toelichten
» deze prijsvorming grafisch voorstellen en toelichten
de prijsvorming bij monopolistische concurrentie
» kenmerken van monopolistische concurrentie
» prijsvorming bij monopolistische concurrentie
» deze kenmerken beschrijven en toelichten
» monopolistische concurrentie herkennen op basis van een gegeven casus
» deze prijsvorming beschrijven en toelichten
» deze prijsvorming grafisch voorstellen en toelichten
het prijsbeleid van de overheid
» de vormen van prijsbeleid:
- opgelegde minimum- en maximumprijzen
- programmaovereenkomsten
- verplichte prijsverhogingsaangifte
» het belang van de verschillende vormen van prijsbeleid
» het principe van de minimum- en maximumprijzen
» deze vormen van prijsbeleid benoemen, beschrijven en toelichten
» het belang van prijsbeleid beschrijven en toelichten
» dit principe grafisch voorstellen en toelichten op basis van een gegeven casus
inflatie en deflatie
» de begrippen inflatie en deflatie
» de oorzaken van inflatie en deflatie
- kosteninflatie
- bestedingsinflatie
- monetaire inflatie
» de gevolgen van inflatie en deflatie
» de bestrijding van inflatie en deflatie
» deze begrippen definiëren en toelichten
» het onderscheid tussen inflatie en deflatie beschrijven en toelichten
» deze oorzaken van inflatie en deflatie benoemen en toelichten
» deze gevolgen benoemen en toelichten
» deze oorzaken en gevolgen afleiden uit een gegeven casus en toelichten
» de verschillende middelen om inflatie of deflatie te bestrijden benoemen en toelichten
» de toegepaste bestrijdingsmiddelen van inflatie of deflatie afleiden uit een gegeven casus en toelichten
de prijsindexatie
» het begrip prijsindexatie
» het belang van de prijsindexatie
» het indexcijfer van de consumptieprijzen en de gezondheidsindex:
- de begrippen indexcijfer van de consumptieprijzen en gezondheidsindex
- het belang van het indexcijfer van de consumptieprijzen en de gezondheidsindex
- de procedure van prijsopnamen
- het begrip wegingscoëfficiënt
- het belang van de wegingscoëfficiënt
» de berekening van de indexcijfers
» de interpretatie: in punten en percenten
» de indexaanpassing:
- het begrip loonindexering
- het belang van de loonindexering
- het begrip huurprijsaanpassing
- het belang van de huurprijsaanpassing
- negatieve gevolgen van de indexaanpassing
- het verband tussen inflatie en de koopkracht van de gezinnen
» dit begrip beschrijven en toelichten
» dit belang beschrijven en toelichten
» deze begrippen beschrijven en toelichten
» dit belang beschrijven en toelichten
» deze procedure om te komen tot het indexcijfer van de consumptieprijzen beschrijven en toelichten
» dit begrip beschrijven en toelichten
» dit belang beschrijven en toelichten
» de indexcijfers, uitgedrukt in punten en in percenten, berekenen en interpreteren op basis van een gegeven casus
» dit begrip beschrijven en toelichten
» dit belang beschrijven en toelichten
» dit begrip beschrijven en toelichten
» dit belang beschrijven en toelichten
» deze negatieve gevolgen van de indexaanpassing beschrijven
» dit verband beschrijven en toelichten
De arbeidsmarkt
de vraag naar arbeid:
» het begrip arbeidsvraag
» als afgeleide vraag
» bepalende factoren van de vraag naar arbeid:
- de vraag naar producten en diensten
- het loonniveau
- de arbeidsproductiviteit: het begrip en het verband met de vraag naar arbeid
» dit begrip definiëren
» de vragers van arbeid afleiden op basis van een gegeven casus
» motiveren waarom de vraag naar arbeid een afgeleide vraag is
» deze factoren benoemen en toelichten
» deze factoren afleiden uit een gegeven casus en toelichten
» het begrip arbeidsproductiviteit benoemen en toelichten
» het verband tussen arbeidsproductiviteit en de vraag naar arbeid beschrijven en toelichten
» gegevens over de arbeidsproductiviteit afleiden uit een gegeven casus en toelichten
het aanbod van arbeid:
» het begrip arbeidsaanbod
» de factoren die het arbeidsaanbod bepalen
- persoonsgebonden factoren
- demografische factoren
- maatschappelijke opvattingen
- wetgeving: leerplicht, pensioenleeftijd, …
- loonhoogte
» begrippen in verband met het aanbod van arbeid:
- bevolking op beroepsactieve leeftijd
- economisch actieve of beroepsbevolking
- economisch inactieve bevolking
- werkenden en werklozen
» dit begrip definiëren
» deze factoren benoemen en toelichten
» deze factoren afleiden uit een gegeven casus of uit statistieken en toelichten
» deze begrippen definiëren
» deze begrippen herkennen en benoemen
» de evoluties in de beroepsbevolking, de inactieve bevolking, het aantal werkenden en werklozen afleiden uit statistieken en toelichten
de prijsvorming op de arbeidsmarkt
» prijsvorming: het loon
» kengetallen over de arbeidsmarkt
- arbeidsproductiviteit
- activiteitsgraad
- werkzaamheidsgraad
- werkloosheidsgraad
- participatiegraad
» soorten werkloosheid:
- conjuncturele of economische werkloosheid
- structurele werkloosheid
- seizoens- werkloosheid
- frictie- werkloosheid
- verdoken werkloosheid
- technische werkloosheid
» actuele thema’s uit de arbeidswereld
- begrippen: knelpuntberoep, arbeidsmarktparadox, werkloosheidsval
- actualiteit rond tewerkstelling en werkloosheid
» de totstandkoming van het loon op de arbeidsmarkt beschrijven en toelichten
» deze kengetallen definiëren
» de kengetallen herkennen, benoemen en toelichten
» deze kengetallen berekenen op basis van statistieken en interpreteren
» de wijze waarop een onderneming de arbeidsproductiviteit van haar werknemers kan verhogen beschrijven en toelichten
» deze soorten werkloosheid beschrijven en illustreren
» deze soorten werkloosheid herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
» deze begrippen beschrijven en illustreren
» de motieven die de mensen aanzetten tot werken beschrijven en illustreren
» het belang van een productiviteitsstijging beschrijven en toelichten vanuit het ondernemers- en het werknemersperspectief
» een thema uit de arbeidswereld herkennen en toelichten op basis van een actueel artikel
De geld- en kapitaalmarkt
de begrippen geld- en kapitaalmarkt
» deze begrippen definiëren
» het onderscheid tussen de geld- en de kapitaalmarkt herkennen, benoemen en toelichten
de vraag naar geld en/of kapitaal
» de vragers van geld en/of kapitaal:
- gezinnen
- ondernemingen
- overheid
- buitenland
» de redenen waarom geld en/of kapitaal gevraagd worden
» deze vragers herkennen, benoemen en illustreren
» deze redenen herkennen en beschrijven
het aanbod van geld en kapitaal
» de aanbieders van geld en/of kapitaal
- gezinnen
- ondernemingen
- overheid
- buitenland
» de redenen waarom geld en/of kapitaal aangeboden worden
» de vormen waaronder geld en/of kapitaal aangeboden worden
- spaarrekening
- termijnrekening
- staatsbon
- kasbon
- obligatie
- aandeel
- pensioenfonds
» deze aanbieders herkennen, benoemen en illustreren
» deze redenen herkennen en beschrijven
» deze vormen herkennen, benoemen en illustreren
» deze vormen onderling vergelijken op basis van de uitgever, het risico, de opbrengst en de termijn.
de rol van de banken op de geld- en kapitaalmarkt
» deze rol beschrijven en toelichten
de prijsvorming op de geld- en kapitaalmarkt
» prijsvorming: het principe
» benamingen voor de prijs van geld en kapitaal: rente en dividend
» de prijsvorming op de geld- en kapitaalmarkt beschrijven en toelichten
» de juiste benaming voor de prijs van verschillende geld- en kapitaalvormen herkennen en benoemen
De economische omgeving
het bruto binnenlands product (bbp)
» de begrippen bbp (per capita) en bnp
» het bbp als indicator van economische groei en welvaart
» de tekortkomingen van het bbp als welvaartsindicator
» de begrippen definiëren en toelichten
» de tekortkomingen van het bbp (per capita) als welvaartsindicator beschrijven en toelichten
economische groei
» het begrip economische groei
» de factoren die de economische groei beïnvloeden: kapitaal, arbeid en technologie
» de economische groei in België
» de economische groei op wereldvlak
» verschillen in economische groei tussen landen
» de economische groei berekenen
» de voor- en nadelen van economische groei
» dit begrip definiëren
» deze factoren herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
» op basis van het bbp de economische groei in België afleiden uit statistieken en interpreteren
» de economische groei van België vergelijken met de economische groei van andere landen op basis van statistieken en interpreteren
» deze verschillen verklaren op basis van een actueel artikel
» deze economische groei berekenen ten opzichte van een basisjaar op basis van statistieken
» deze voor- en nadelen herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
de conjunctuurcyclus of conjunctuurgolf
» de begrippen conjunctuur en conjunctuurcyclus
» de kenmerken van de fasen in de conjunctuurcyclus
» de kenmerken van hoog- en laagconjunctuur
» het belang van informatie over de conjunctuur
» deze begrippen beschrijven en toelichten
» deze fasen herkennen, benoemen en toelichten op basis van een grafiek of een gegeven casus
» deze kenmerken beschrijven en toelichten
» deze kenmerken beschrijven en toelichten
» verklaren voor wie en waarom informatie over de conjunctuur belangrijk is
conjunctuurindicatoren
» het begrip conjunctuurindicator
» de conjunctuurindicatoren:
- bbp
- werkloosheidsgraad
- overheidsfinanciën
- buitenlandse handel
- consumenten- en producentenvertrouwen
- inflatie
» in België : de conjunctuurindicator van de NBB en de conjunctuurbarometer van de FOD Economie
» dit begrip beschrijven en toelichten
» deze indicatoren beschrijven en toelichten
» motiveren waarom deze indicatoren aanwijzingen geven over de conjunctuur
» de conjunctuurcycli voor België herkennen, benoemen en toelichten op basis van conjunctuurindicatoren in grafieken en statistieken van de NBB en de FOD Economie
Buitenlands beleid
internationale handel
» het belang van internationale handel
» begrippen in verband met internationale en intracommunautaire handel:
- intracommunautaire verwerving en levering
- doorvoer
- veredelingsverkeer
- invoer (import) en uitvoer (export)
» voordelen en gevaren van intracommunautaire en internationale handel
» overheidsingrijpen in de handel met het buitenland:
- redenen voor een overheidsingrijpen
- manieren waarop de overheid kan ingrijpen
» delokalisatie:
- het begrip delokalisatie
- redenen voor delokalisatie
- voor- en nadelen van delokalisatie
» dit belang beschrijven en toelichten
» deze begrippen beschrijven en illustreren
» de verschillende vormen van handel met het buitenland herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
» deze voordelen en/of gevaren herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
» deze redenen voor overheidsingrijpen herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
» deze manieren herkennen, benoemen en toelichten
» het overheidsingrijpen in de buitenlandse handel herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
» dit begrip beschrijven en illustreren
» deze redenen benoemen en toelichten
» deze voor- en nadelen van delokalisatie voor het gastland benoemen en toelichten
de handels- en betalingsbalans
» de begrippen handels- en betalingsbalans
» het evenwicht of onevenwicht op de handels- en betalingsbalans
- betekenis van een evenwicht of onevenwicht op de handels- en betalingsbalans: tekort of overschot
- oorzaken en gevolgen van een onevenwicht op de handels- en betalingsbalans
» deze begrippen beschrijven en toelichten
» het evenwicht of onevenwicht op de handels- en betalingsbalans herkennen, benoemen en toelichten op basis van gegeven cijfermateriaal
» de oorzaken en gevolgen van een onevenwicht beschrijven en toelichten
» de oorzaken en gevolgen van een onevenwicht herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
de internationale handel voor België
» het belang van de internationale handel voor België
» de samenstelling van de internationale handel
» concurrentiepositie
» dit belang beschrijven en toelichten
» de samenstelling van de buitenlandse handel van België binnen de EU herkennen, benoemen en toelichten op basis van statistische gegevens
» de samenstelling van de buitenlandse handel van België buiten de EU herkennen, benoemen en toelichten op basis van statistische gegevens
» statistische gegevens over buitenlandse handel van België vergelijken met die van andere EU-lidstaten
het internationale betalingsverkeer
» de euro en de eurozone:
- de begrippen euro en eurozone
- het belang van de euro en de eurozone voor het internationale betalingsverkeer
» de begrippen wisselmarkt en wisselkoers
» de werking van de wisselmarkt
» de prijsvorming op de wisselmarkt
» de invloed van koersschommelingen op internationale handel
» de begrippen euro en eurozone herkennen, beschrijven en toelichten
» het belang van de euro en de eurozone beschrijven en toelichten
» de begrippen wisselmarkt en wisselkoers beschrijven en toelichten
» de werking van de wisselmarkt beschrijven en toelichten
» de prijsvorming op de wisselmarkt beschrijven, grafisch voorstellen en toelichten
» deze invloed afleiden en toelichten op basis van een gegeven casus en wisselkoerstabellen
documenten en afspraken bij internationale handel
» het belang van documenten en afspraken bij internationale handel
» documenten in verband met internationale handel:
- contractuele documenten: de verkoopovereenkomst en de pro forma factuur
- douanedocumenten: het oorsprongscertificaat en het enig document
- transportdocumenten: CMR of vrachtbrief, bill of loading, Air Way Bill
» de incoterms:
- het begrip incoterms
- het belang van incoterms
- enkele belangrijke incoterms: EXW (ex works), FOB (free on board) en CIF (cost, insurance and freight)
» het belang van documenten en afspraken bij internationale handel beschrijven en toelichten
» deze documenten herkennen, benoemen en toelichten
» het begrip incoterms toelichten en illustreren
» het belang van incoterms beschrijven en toelichten
» de betekenis van de belangrijkste incoterms herkennen en toelichten op basis van een logoschema dat je krijgt
Duurzaam ondernemen
duurzaam ondernemen
» het begrip duurzaam ondernemen
» de 5 pijlers van duurzaam ondernemen: people, planet, prosperity, partnerships en peace.
» dit begrip beschrijven en toelichten
» deze pijlers benoemen en toelichten
» deze pijlers herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
de rol van de overheid bij duurzaam ondernemen of maatschappelijk verantwoord ondernemen
» de definiëring van MVO door de Vlaamse overheid: maatschappelijk verantwoord ondernemen is een continu verbeteringsproces waarbij ondernemingen op systematische wijze economische, milieu- en sociale overwegingen op een geïntegreerde manier in de gehele bedrijfsvoering opnemen.
» wetten en labels die duurzame productie- en consumptiepatronen bevorderen
» de rol van de overheid bij duurzaam of verantwoord ondernemen beschrijven en toelichten
» het belang van wetten en labels afleiden en toelichten op basis van een gegeven casus
eerlijke handel (fair trade)
» het begrip eerlijke handel
» de rol van organisaties rond eerlijke handel als
- World Fair Trade Organisation (WFTO)
- European Fair Trade Association (EFTA)
- Oxfam Wereldwinkels
» eerlijke handelslabels
» dit begrip beschrijven en toelichten
» organisaties rond eerlijke handel herkennen, benoemen en toelichten
» de rol van deze organisaties beschrijven en toelichten
» eerlijke handelslabels herkennen, benoemen en toelichten
Ontwikkelingssamenwerking
de industriële ontwikkeling van landen
» de indeling van landen naar industriële ontwikkeling:
- landen met weinig ontwikkelde industrie
- Industrielanden
- NIC’s (Newly Industrialized Countries)
» de kenmerken voor de ontwikkelingsgraad van deze landen
» deze indeling benoemen, beschrijven en illustreren
» deze kenmerken beschrijven en toelichten
» de ontwikkelingsgraad van landen herkennen, benoemen en toelichten op basis van een gegeven casus
de meting van inkomensongelijkheden door middel van:
» de HDI (Human Development Index)
» de Lorenz-curve
» de Gini-coëfficiënt: begrip, belang, betekenis van de waarde 0 en betekenis van de waarde 1
» de HDI definiëren en toelichten
» de ongelijke verdeling van de welvaart in de wereld toelichten aan de hand van een gegeven HDI
» de Lorenz-curve definiëren en toelichten
» de mate van inkomensongelijkheid in de ontwikkelingslanden afleiden en interpreteren op basis van een gegeven Lorenz-curve
» de Gini-coëfficiënt definiëren en toelichten
» de mate van inkomensongelijkheid in de ontwikkelingslanden afleiden uit een gegeven Gini-coëfficiënt en deze coëfficiënt interpreteren
de Belgische en Vlaamse ontwikkelingshulp
» de bevoegdheden van de overheid i.v.m. ontwikkelingshulp
» de ngo’s (niet gouvernementele organisaties):
- het begrip ngo
- de rol van de ngo’s in de ontwikkelingshulp
» de steunmaatregelen van de overheid
» de redenen van ontwikkelingshulp
humanitair, economisch,historisch of politiek
» de bevoegdheden van de verschillende overheden over ontwikkelingshulp benoemen en toelichten op basis van actuele artikels
» het begrip ngo herkennen, benoemen, voluit schrijven en toelichten
» deze rol van de ngo’s benoemen en toelichten
» ngo’s herkennen, benoemen en toelichten op basis van actuele artikels
» deze steunmaatregelen beschrijven en illustreren
» de overheidssteun aan landen met weinig ontwikkelde industrie beoordelen op basis van een gegeven casus
» de reden van ontwikkelingshulp toelichten